Osteoporoza. Czym jest osteoporoza? Jakie są jej przyczyny i pierwsze objawy? Jak leczyć osteoporozę? Sprawdź!

Osteoporoza to cichy zabójca. Większość osób nawet nie wie, że choruje na osteoporozę zanim nie dojdzie do pierwszego złamania. Wbrew powszechnej opinii chorują nie tylko kobiety po menopauzie, ale także mężczyźni. Czy możemy ustrzec się przed osteoporozą?

Osteoporoza jest najczęściej występującą chorobą kości, która polega na utracie gęstości mineralnej kości. Kości stają się kruche, co często prowadzi do złamań.

Osteoporoza może wystąpić tak naprawdę u każdego jednak przeważnie diagnozuje się ją u:

• osób rasy kaukaskiej,
• osób starszych,
• kobiet (zwykle po menopauzie).

Szacuje się także, że w Europie i USA około 30% kobiet ma osteoporozę, a złamanie osteoporotyczne wystąpi u 40% kobiet po menopauzie i u 30% mężczyzn.

Wzrost kości następuje najintensywniej przed okresem dojrzewania, aby około 30. roku życia osiągnąć tak zwaną szczytową masę kostną. W procesie tworzenia kości biorą udział osteoblasty, a w procesie resorpcji – osteoklasty, czyli komórki kościogubne. Dochodzą one do głosu jeszcze bardziej wraz ze starzeniem się naszego organizmu, ale to na jak wiele im pozwolimy zależy także od nas samych. Proces resorpcji i demineralizacji kości zależy nie tylko od płci i gospodarki hormonalnej, ale także:

• naszego stylu życia,
• diety.

Jeśli jednak to aktywność osteoklastów będzie bardziej intensywna niż osteoblastów wówczas dojdzie do rozwoju osteoporozy.

Niestety zaawansowana osteoporoza jest nieuleczalna, a zmiany nieodwracalne. Z tego powodu najważniejsza jest profilaktyka i leczenie wczesnej fazy choroby.

Osteoporozę możemy podzielić na:

• pierwotną dzielącą się jeszcze na:
  • inwolucyjną osteoporozę typu I,
  • inwolucyjną osteoporozę typu II,
• wtórną.

Osteoporoza pierwotna może być spowodowana albo niedoborem estrogenów (osteoporoza inwolucyjna typu I znana także jako osteoporoza postmenopauzalna) albo może być związana z utratą masy kostnej w wyniku starzenia się organizmu (osteoporoza inwolucyjna typu II, osteoporoza starcza).

Osteoporozę wtórną mogą z kolei wywoływać różne czynniki takie jak między innymi:

• styl życia:
  • niedobór witaminy D,
  • niedobór wapnia,
  • nadmierne stosowanie soli,
  • palenie tytoniu,
  • nadmierne spożywanie alkoholu,
  • brak aktywności fizycznej,
• choroby genetyczne:
  • mukowiscydoza,
  • wrodzona łamliwość kości,
  • zespół Marfana,
• zaburzenia endokrynologiczne:
  • cukrzyca,
  • przedwczesna menopauza (poniżej 40 roku życia),
• inne choroby.

Osteoporoza może tak naprawdę nie dawać żadnych objawów i pozostawać w stanie utajonym, a najczęściej zostaje zdiagnozowana dopiero po wystąpieniu złamania. Niestety po każdym złamaniu możemy spodziewać się nierzadko następnego. Prawdopodobieństwo kolejnego złamania jest nawet pięciokrotne w przypadku złamań kręgów.

W wyniku złamania osteoporotycznego może dojść do:

• obniżenia wysokości ciała nawet o około 4 cm,
• zaokrąglenia pleców (“wdowi garb”),
• ograniczenia sprawności fizycznej,
• ucisku narządów w jamie brzusznej, który może powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe (przy złamaniach w odcinku lędźwiowym kręgosłupa),
• rozedmy płuc, zaburzeń pracy serca (przy złamaniach w odcinku piersiowym),
• przewlekłego bólu,
• depresji,
• a nawet śmierci.

Jednak większość złamań w przebiegu osteoporozy (nawet 70%!) przebiega bezobjawowo.

Najbardziej niebezpieczne są złamania kości udowej, które mogą prowadzić do niepełnosprawności i zwiększonej śmiertelności.

Złamania osteoporotyczne występują nie tylko w wyniku upadków, ale także samoistnie na skutek przeciążenia osłabionej kości. Złamania mogą występować nawet podczas wykonywania codziennych obowiązków.

Upadki są jednak podstawową przyczyną złamań osteoporotycznych i odpowiadają za:

• 100% złamań przedramienia,
• 90% złamań biodra,
• 30% złamań kręgów.

Lokalizacja złamań zależy także od wieku i tak zgodnie z tym u pacjentów w wieku:

• 50–55 lat występują głównie złamania kości promieniowej,
• 65–70 lat dominują złamania trzonów kręgowych,
• powyżej 70 lat są to głównie złamania biodra.

To zależy. Osteoporoza sama w sobie nie boli. Nazywana jest “cichą epidemią” nie bez powodu. Nie wywołuje ona żadnych objawów przed złamaniem, a pacjent często nie wie, że choruje na osteoporozę. Jednak złamaniom towarzyszy przeważnie przewlekły ból, który uniemożliwia normalne, codzienne funkcjonowanie. Bywa on leczony opioidowymi lekami przeciwbólowymi.

Wiemy, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Ze względu na to, że osteoporoza jest cichym zabójcą i na początku choroby nie daje żadnych objawów najlepiej jest nie dopuścić do jej rozwoju. Profilaktyka osteoporozy obejmuje zatem:

• dietę bogatą przede wszystkim w wapń, witaminę D, białko i magnez,
• regularny wysiłek fizyczny w celu wzmocnienia nie tylko kości, ale także mięśni,
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
• ograniczanie spożywania alkoholu i palenia papierosów.

Zapotrzebowanie na wapń wynosi między 1000 a 1300 mg dziennie. Szczególnie bogatym źródłem tego pierwiastka są produkty mleczne. Nie potwierdzono jednoznacznie roli suplementów diety z wapniem w zmniejszeniu złamań o osób z osteoporozą, jednak podkreśla się rolę diety bogatej w wapń w zapobieganiu złamaniom.

Niestety witaminy D nie jesteśmy w stanie pozyskać z diety w odpowiedniej ilości, dlatego osobom z osteoporozą zaleca się przyjmowanie tej witaminy najlepiej w postaci leków.

U osób z osteoporozą zaleca się jednak przyjmowanie wapnia i witaminy D, jeśli ich dieta nie pokrywa zapotrzebowania na te składniki i/lub jeśli przyjmują leki na osteoporozę. Nie zaleca się natomiast suplementacji samym wapniem.

Leczenie osteoporozy można natomiast prowadzić za pomocą leków takich jak:

• bisfosfoniany,
• denosumab,
• teryparatyd,
• raloksyfen.

Do najczęściej stosowanych leków na osteoporozę zaliczamy bisfosfoniany, czyli substancje takie jak:

• alendronian,
• ibandronian,
• ryzendronian,
• zolendronian.

Doustne przyjmowanie bisfosfonianów musi odbywać się w odpowiedni sposób, ponieważ leki te bardzo łatwo tworzą związki kompleksowe oraz drażnią błonę śluzową przewodu pokarmowego. Z tego powodu tabletkę należy połknąć na czczo, na stojąco lub siedząco, popijając szklanką zwykłej (nie mineralnej) wody. Przez kolejne 30 minut do godziny (w zależności od preparatu) nie należy przyjmować posiłków oraz innych leków. Nie należy także przyjmować pozycji leżącej, ponieważ lek może zbyt mocno podrażnić błonę śluzową przełyku i doprowadzić nawet do wrzodów.

Bisfosfoniany stosuje się przeważnie raz w tygodniu lub w miesiącu w postaci doustnej, a dożylnie raz na 3 miesiące, a nawet raz na rok.

Do innych leków stosowanych w leczeniu osteoporozy należy denosumab, czyli ludzkie przeciwciało monoklonalne. Lek podawany jest podskórnie, dwa razy w roku.

Teryparatyd to wytwarzany syntetycznie parathormon, który reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową. Podawany jest codziennie jako wstrzyknięcia, ale nie dłużej niż przez 2 lata.

Raloksyfen stosowany jest wyłącznie u kobiet z osteoporozą po menopauzie, ponieważ lek ten wpływa na podniesienie poziomu estrogenów.

Podstawowym badaniem wykorzystywanym w diagnostyce osteoporozy jest densytometria, czyli pomiar gęstości mineralnej kości (BMD).

Jest to rodzaj badania rentgenowskiego, w którym dawka promieniowania jest jednak bardzo niska. Densytometria nie jest badaniem ani inwazyjnym, ani bolesnym. Możemy ją wykonać bezpłatnie po otrzymaniu skierowania od lekarza specjalisty lub w prywatnej placówce zdrowotnej (koszt densytometrii waha się przeważnie w granicach 70-100zł).

• Smektała A., Dobosz A., Osteoporoza – patofizjologia, objawy, profilaktyka i leczenie, Farmacja Polska, 2020.
• Sözen T., Özışık L., Başaran N.Ç., An overview and management of osteoporosis, Eur J Rheumatol., 2017.
• Europejskie wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia osteoporozy u kobiet po menopauzie, Osteoporoza International, 2019.
• Charakterystyka Produktu Leczniczego Raloxifene Teva.