Jakie są pierwsze objawy przegrzania? Poznaj 10 z nich i sprawdź jak sobie z nim radzić!

Przegrzanie organizmu grozi nam szczególnie latem podczas wysokich temperatur. Warto znać pierwsze oznaki przegrzania, których nie należy bagatelizować. Mogą one doprowadzić do udaru cieplnego i groźnych w skutkach konsekwencji. 

Przegrzanie organizmu (hipertermia) polega na nadmiernym wytwarzaniu ciepła lub zmniejszonym jego oddawaniu do otoczenia. Organizm nie jest wówczas w stanie samodzielnie obniżyć temperatury ciała. 

O przegrzaniu organizmu mówimy zazwyczaj, gdy temperatura ciała przekroczy 40 stopni Celsjusza, chociaż w niektórych źródłach spotkamy się także z określeniem wyczerpania cieplnego, które pojawia się, gdy temperatura ciała wyniesie między 38 a 40 stopni Celsjusza. 

Do przegrzania organizmu może dojść praktycznie u każdego, jednak szczególnie narażone 
na przegrzanie są osoby, u których mechanizmy termoregulacji są słabsze, na przykład: 

• • dzieci, 
  • osoby starsze,
• pacjenci z chorobami przewlekłymi:
  • cukrzycą,
  • chorobami sercowo-naczyniowymi.

Przegrzanie może być pierwszym etapem, który może doprowadzić do udaru cieplnego. Przegrzane niemowlę, zbyt mocno przykryte kocykiem może nie być w stanie zsunąć kocyka, co może w konsekwencji doprowadzić do udaru cieplnego. 

Przyczyny przegrzania organizmu mogą być rozmaite, a do najczęstszych należą: 

• długie przebywanie w intensywnym słońcu, na przykład podczas opalania,
• wysiłek fizyczny w wysokiej temperaturze otoczenia,
• przebywanie w gorącym otoczeniu, na przykład w nagrzanym aucie.

Przegrzanie może pojawić się nie tylko latem podczas fali upałów, ale także podczas innych pór roku. Nazywane jest wówczas przegrzaniem typu “letniego” i polega na braku możliwości oddania ciepła na zewnątrz przy wysokiej temperaturze otoczenia. Szczególnie narażone na przegrzanie w takich sytuacjach są małe dzieci, których mechanizmy termoregulacji są mało efektywne. Zbyt troskliwy rodzic może po kąpieli okryć niemowlę kołdrą i włączyć dodatkowo piecyk elektryczny. Wówczas objawy przegrzania u takiego malutkiego dziecka mogą pojawić się bardzo szybko. 

Przegrzanie organizmu jest sytuacją, w której samodzielnie możemy jeszcze odwrócić cały 
proces i przywrócić normalne funkcjonowanie organizmu. Warto zatem znać pierwsze 
objawy przegrzania, które mogą sugerować nam, że powinniśmy podjąć wszelkie czynności, 
mające na celu obniżenie temperatury ciała. Do takich objawów należą zatem: 

1. spadek koncentracji, 
2. znużenie i zmęczenie,
3. drażliwość,
4. uczucie dyskomfortu,
5. gęsia skórka,
6. nudności,
7. skurcze mięśni,
8. zawrotyi bóle głowy,
9. przyspieszone bicie serca,
10. zwiększona potliwość. 

Jeśli u kogoś pojawią się pierwsze objawy przegrzania wówczas należy zadziałać jak najszybciej, aby nie dopuścić do pogorszenia stanu zdrowia osoby przegrzanej. Należy zatem: 

• odseparować daną osobę od źródła ciepła, to znaczy przenieść w chłodniejsze i ciemniejsze miejsce, 
• unieść nogi poszkodowanego powyżej linii serca, 
• zwilżyć twarz, ręce oraz nogi, na przykład przy pomocy wilgotnego ręcznika, 
• jeśli osoba przegrzana wykonywała ćwiczenia fizyczne musi je natychmiast przerwać, 
• jeśli poszkodowany jest świadomy powinien się nawodnić (najlepiej pić chłodną wodę lub napój izotoniczny małymi łykami).

Pamiętaj! Osobie z objawami przegrzania nie należy podawać żadnych leków!

Jeśli w przeciągu 20-30 minut nie dojdzie do polepszenia samopoczucia osoby poszkodowanej lub osoba ta poczuje się gorzej, należy rozważyć wystąpienie udaru cieplnego i wezwać pomoc. 

 
Jeśli osoba straciła przytomność, ale oddycha należy ułożyć ją na boku w bezpiecznej pozycji (tak zwana pozycja boczna ustalona). Należy na bieżąco monitorować stan chorego i w razie zatrzymania krążenia przeprowadzić resuscytację krążeniowo-oddechową. 

Przegrzanie organizmu może być niebezpieczne dla wielu osób. Można się przed nim uchronić na kilka sposobów: 

• unikać długiego przebywania na słońcu, zwłaszcza w okresie wysokich temperatur i w godzinach między 11.00 a 15.00, 
• chronić się przed intensywnym słońcem, stosując na przykład parasolkę, a podczas spaceru przewiewne, jasne czapki z daszkiem czy kapelusze, 
• nie wchodzić od razu do nagrzanego auta, ale najpierw odczekać parę chwil, pozostawiając drzwi samochodu otwarte w celu przewietrzenia, 
• ubierać się w materiały jasne i przewiewne, które nie utrudniają termoregulacji. 

Szczególnie nie należy zapominać o najmłodszych, a więc dzieciach, które nie wiedzą czasami jak ubrać się w zależności od pogody. Dzieci i osoby starsze powinny w szczególności unikać przebywania w intensywnym słońcu. Warto także w okresie upałów odwiedzać osoby starsze, mieszkające samotnie i w razie konieczności udzielić im pomocy. 

Szczególnie niebezpieczne jest pozostawianie nawet na chwilę dzieci i zwierząt w samochodach podczas wysokich temperatur. Na podstawie pomiarów wykazano, że latem temperatura w aucie może wzrosnąć prawie do 63 stopni Celsjusza w 40 minut, nawet w przypadku jasnej karoserii i częściowo otwartych okien. Udar cieplny w takim aucie jest realnym zagrożeniem nie tylko dla dzieci czy zwierząt, ale tak naprawdę dla każdego. 

Ważne jest także dbanie o odpowiednie nawodnienie. Na co dzień powinniśmy wypijać przynajmniej 30 ml wody na kilogram masy ciała. Ta ilość zwiększa się jednak w okresie wysokich temperatur, a także intensywnego wysiłku fizycznego. Pamiętajmy zatem żeby nie dopuścić nie tylko do przegrzania organizmu, ale także odwodnienia. 

Przegrzanie należy jednak odróżnić od gorączki, czyli fizjologicznej reakcji organizmu, która polega na wzroście temperatury w celu walki z infekcją. Podczas gorączki organizm pozostaje pod kontrolą ośrodka termoregulacji, który jest z kolei nieskuteczny podczas przegrzania organizmu. Możemy zatem powiedzieć, że podczas gorączki organizm ma kontrolę nad całą sytuacją, a 
traci ją w momencie przegrzania. 

Udar cieplny to stan bezpośredniego zagrożenia życia, w którym temperatura ciała zaczyna przekraczać 40 stopni i dochodzi do zaburzeń czynności układu nerwowego oraz uszkodzenia tkanek organizmu. Pacjent może w takiej sytuacji stracić przytomność. Wówczas należy bezzwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe, a w międzyczasie przenieść pacjenta w chłodne miejsce i starać się go schłodzić, stosując chociażby zimne okłady. Jeśli dojdzie do zatrzymania krążenia należy takiego pacjenta reanimować. 

Udar cieplny możemy podzielić na: 

• udar cieplny klasyczny, który nie jest związany z wysiłkiem fizycznym; występuje często latem podczas fali upałów,
• udar cieplny wysiłkowy, związany z aktywnością fizyczną.

Bez względu na rodzaj udaru cieplnego jego skutki mogą być takie same. Pogarszający się 
stan pacjenta prowadzi do odwodnienia, co jeszcze bardziej zwiększa ciepłotę ciała i 
pogłębia uraz termiczny. 

Gdy pojawią się takie objawy ze strony układu nerwowego jak: 

• drgawki, 
• majaczenie, 
• śpiączka, 

wówczas oznacza to większe prawdopodobieństwo, że doszło nie do przegrzania, ale już do 
udaru cieplnego. 

Udar cieplny jest sytuacją zagrażającą zdrowiu i może prowadzić nawet do śmierci. 

• Jardine D.S., Choroba z przegrzania i udar cieplny, Pediatria po Dyplomie, 2009. 
• Jak udzielić pomocy osobom z objawami przegrzania? https://www.gov.pl/web/zdrowie/jak-udzielic-pomocy-osobom-z-objawami-przegrzania- [dostęp: 14.07.2024].