Zapalenie spojówek jest jednym z najpowszechniejszych chorób oczu. Często leczone jest nie tylko przez okulistów, ale także lekarzy medycyny ogólnej czy pediatrów. Objawy zapalenia spojówek mogą być różne w zależności od przyczyny. Jak leczyć zapalenie spojówek? Jakie są jego przyczyny?
Spojówka to tak naprawdę błona śluzowa, która pokrywa wewnętrzną część powiek, a także twardówkę, czyli zewnętrzną, białą część oka u człowieka.
Zapalenie spojówek to stan, który może dotknąć każdego przynajmniej raz w życiu. Spotykają się z nim nie tylko okuliści, ale także lekarze medycyny ogólnej, innych specjalności czy farmaceuci w aptekach.
Do najczęstszych zakaźnych zapaleń spojówek zaliczamy wirusowe i bakteryjne zapalenie spojówek, a do niezakaźnych - alergiczne zapalenie spojówek i wywołane toksynami.
Zapalenie spojówek można podzielić w zależności od przyczyny, która wywołała ten stan na:
Jeśli objawy zapalenia spojówek pojawiają się nagle i trwają do czterech tygodni możemy mówić o ostrym zapaleniu spojówek. Stan utrzymujący się dłużej niż cztery tygodnie to przewlekłe zapalenie spojówek.
Bakteryjne zapalenie spojówek może być wywołane przez różne bakterie, ale do najgroźniejszych z nich należy Pseudomonas aeruginosa. Zakażenie pałeczką ropy błękitnej należy do częstych przypadłości użytkowników soczewek kontaktowych, którzy nie przestrzegają odpowiednio zasad higieny oraz pielęgnacji “szkieł”. Taka infekcja wywołuje u nich natychmiastowe zapalenie spojówek z możliwością zajęcia rogówki, prowadząc nawet do owrzodzenia.
Do charakterystycznych objawów bakteryjnego zapalenia spojówek zaliczamy ropną wydzielinę oraz zaczerwienienie oka. Zakażenie zazwyczaj obejmuje na początku jedno oko, żeby po około 24-48 godzinach objąć oko drugie. W przypadku powiększenia węzłów chłonnych lekarz rozważa etiologię wirusową.
Bakteryjne zapalenie spojówek to choroba samoograniczająca się, ponieważ aż 65% osób zauważa poprawę bez leczenia po 2-5 dniach od pojawienia się pierwszych objawów. Wprowadzenie przez lekarza kropli do oczu z antybiotykiem o szerokim spektrum działania skraca natomiast proces zapalny, a pacjent szybciej zauważa poprawę.
Do wysoce zakaźnych chorób oczu należy bez wątpienia zapalenie spojówek o etiologii wirusowej, za które odpowiadają przede wszystkim adenowirusy, a także wirus opryszczki.
Do objawów wirusowego zapalenia spojówek również możemy zaliczyć obecność wydzieliny jednak w odróżnieniu od zakażenia bakteryjnego jest ona raczej bardziej wodnista lub śluzowa, a nie ropna. Często występuje także uczucie ciała obcego, a choremu mogą towarzyszyć także dodatkowe objawy takie jak kaszel i inne oznaki przeziębienia.
Leczenie jest typowo objawowe i polega głównie na stosowaniu sztucznych łez. Ewentualnie lekarz może wprowadzić antybiotyki, aby zapobiec nadkażeniom bakteryjnym. Ze względu na wysoką zakaźność choremu często zaleca się rezygnację z pracy, jeśli ma on bezpośredni kontakt z innymi osobami, a także nieużywanie wspólnych ręczników i częstą higienę rąk. Zakażone osoby mogą pozostawać zakaźne nawet do 14 dni od pojawienia się objawów.
Niestety bakteryjne i wirusowe zapalenia spojówek mogą być ze sobą mylone i nie jest to wcale rzadkie w praktyce okulistycznej. Bardzo często zapalenie spojówek diagnozowane jako takie o pochodzeniu wirusowym jest tak naprawdę wywołane przez bakterie. Zdarza się także, że podczas diagnozowania zapalenia spojówek okazuje się, że jest ono spowodowane zarówno wirusami jak i bakteriami.
Wśród dzieci i młodych dorosłych królują natomiast alergiczne zapalenia spojówek, spotykane także u dorosłych. Wywoływane są przez rozmaite alergeny takie jak:
Najczęściej występuje zaczerwienienie oczu, pieczenie, łzawienie, swędzenie i obrzęk. Pod powiekami mogą być widoczne brodawki. Pacjentowi oprócz pospolitych objawów ocznych mogą towarzyszyć także zmiany skórne czy objawy ze strony układu oddechowego.
Leczenie obejmuje przede wszystkim krople przeciwalergiczne, a także unikanie kontaktu z antygenem, który wywołał alergię. W sezonie pylenia należy powstrzymać się od noszenia soczewek kontaktowych, które mogą dodatkowo podrażniać i zatrzymywać alergeny na powierzchni oka.
Przyczyny zapalenia spojówek mogą być różne, ale najczęściej podłożem rozwoju tego schorzenia są:
Do objawów zapalenia spojówek możemy zaliczyć:
Objawy zapalenia spojówek mogą różnić się między sobą w zależności od rodzaju zapalenia spojówek, który występuje u pacjenta. W niektórych przypadkach powyższym objawom mogą towarzyszyć także inne objawy ogólne takie jak kaszel czy powiększone węzły chłonne (wirusowe zapalenie spojówek).
Jedną z najczęstszych chorób oczu u dzieci jest właśnie zapalenie spojówek. U dzieci wywoływane jest przede wszystkim przez bakterie i alergeny, a rzadziej wirusy czy pasożyty.
Zapalenie spojówek u noworodków może pojawić się wskutek zakażenia drobnoustrojami podczas przejścia dziecka przez kanał rodny matki. W ten sposób może pojawić się u dziecka:
Objawy zapalenia spojówek u dzieci mogą być różne w zależności od przyczyny. Najczęściej obserwuje się:
Należy pamiętać, że zapalenie spojówek u dzieci powinno być jak najszybciej poddane obserwacji lekarza i leczeniu, ponieważ w skrajnych przypadkach może prowadzić do ślepoty.
Należy podkreślić, że leczenie zapalenia spojówek zależy przede wszystkim od rodzaju drobnoustroju, który wywołał ten stan lub po prostu od przyczyny zapalenia. Inne środki będziemy stosować w przypadku zakażenia bakteryjnego a inne w razie alergicznego zapalenia spojówek.
Jednak podstawą każdej terapii jest zachowywanie odpowiedniej higieny osobistej, czyli:
Powyższe zasady pozwalają także skutecznie zapobiec zapaleniu spojówek. Podczas leczenia zaleca się także unikać stosowania soczewek kontaktowych.
Niezwykle istotne jest odróżnienie zapalenia spojówek od innych chorób oczu, takich jak:
Do najgroźniejszych z wymienionych powyżej stanów, z którymi można pomylić zapalenie spojówek jest jaskra pierwotnie zamkniętego kąta. Z tego powodu w przypadku pojawienia się poniższych objawów pacjent powinien jak najszybciej zgłosić się do lekarza:
