Czym jest i jak działa tabletka "dzień po"? Czy antykoncepcja awaryjna jest bezpieczna? Przeczytaj!

Obecnie na rynku dostępnych jest wiele metod zapobiegania nieplanowanej ciąży. Czasem jednak z jakichś powodów nie decydujemy się na stosowanie żadnej z nich lub stosowana metoda nas zawiedzie. Co wtedy? Czy „ostatnią deską ratunku” może być antykoncepcja awaryjna? Na czym polega antykoncepcja awaryjna? Jak działa tabletka "dzień po"? Czy jej stosowanie jest bezpieczne?

Do wyboru odpowiedniej formy zabezpieczenia przed ciążą mamy bardzo wiele rozwiązań.  Metody antykoncepcji możemy podzielić na:

• naturalne,
• mechaniczne (barierowe),
• hormonalne,
• chemiczne,
• długoterminowe,
• trwałe.

Każda z metod antykoncepcyjnych daje dość sporą szansę, że nie dojdzie do zapłodnienia, dlatego decydując się na współżycie, powinniśmy odpowiedzialnie zadbać o zabezpieczenie przed niechcianą ciążą oraz chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Antykoncepcja awaryjna jest to doraźna metoda zapobiegająca ciąży po współżyciu bez zabezpieczenia lub w sytuacji, gdy zastosowana metoda antykoncepcyjna zawiodła (np. doszło do pęknięcia prezerwatywy). Stosuje się wówczas tabletkę, często nazywaną „tabletką dzień po”.

W Polsce dostępne są dwa rodzaje tabletek "dzień po":

• zawierająca octan uliprystalu, który ma za zadanie opóźnienie owulacji; zagęszcza ona także śluz szyjkowy, co utrudnia plemnikom przemieszczanie się w drogach rodnych kobiety; tabletkę należy zażyć w ciągu maksymalnie 5 dni (120 godzin) po stosunku;
• zawierająca lewonorgestrel, który ma za zadanie wywołanie zmian w endometrium, a tym samym uniemożliwienie zagnieżdżenia ewentualnie zapłodnionej komórki jajowej; ona również zagęszcza śluz szyjkowy, co uniemożliwia przemieszczanie się plemników w drogach rodnych kobiety; tabletkę należy zażyć najszybciej jak to możliwe, ale nie później niż 72 godziny (3 dni) po stosunku.

Czasem można spotkać mylne informacje o tym, że pigułka „dzień po” ma działanie wczesnoporonne. W rzeczywistości żadna z tabletek awaryjnych nie przerwie istniejącej ciąży. Jeśli doszło już do implantacji zarodka, a ciąża będzie rozwijała się prawidłowo i płód nie będzie zagrożony.

Ważne jest także to, że antykoncepcja awaryjna nie zabezpiecza kobiety przed zajściem w ciążę podczas kolejnych stosunków. Dlatego do czasu rozpoczęcia kolejnego cyklu miesiączkowego należy stosować mechaniczną metodę antykoncepcyjną (np. prezerwatywy).

Sytuacje, w których należy rozważyć przyjęcie tabletki „dzień po” to:

• współżycie bez zabezpieczenia,
• pęknięcie lub zsunięcie prezerwatywy,
• nieprawidłowe zastosowanie metody antykoncepcyjnej,
• nieprzyjęcie stosowanej tabletki antykoncepcyjnej,
• wysunięcie/wydalenie wkładki domacicznej,
• doświadczenie przemocy seksualnej (gwałt).

Jeśli kobieta doświadczyła którejkolwiek z powyższych sytuacji, powinna udać się jak najszybciej do lekarza, w celu konsultacji i otrzymania recepty na jedną z dwóch dostępnych pigułek awaryjnych. Tabletki „dzień po” dostępne są wyłącznie na receptę. Warto zaznaczyć, że receptę może wystawić dowolny lekarz, nie tylko ginekolog, zatem w razie konieczności i braku terminów do ginekologa, wystarczy wizyta u lekarza pierwszego kontaktu.

Receptę na tabletkę awaryjną można zrealizować w dowolnej aptece, ale nie jest ona refundowana, zatem trzeba przygotować się na wydatek od około 40 zł do około 200 zł.

Skuteczność obu dostępnych w Polsce tabletek awaryjnych wynosi około 84-98% szans na to, że nie dojdzie do zapłodnienia. Należy pamiętać, że na skuteczność tabletek "dzień po" wpływa czas, w jakim zostały przyjęte po niezabezpieczonym stosunku. Dlatego im szybciej zażyta tabletka, tym większa skuteczność jej działania. Przyjęcie tabletki awaryjnej po wskazanym w ulotce czasie, nie zabezpiecza przed nieplanowaną ciążą.

Jeśli chodzi o bezpieczeństwo jej stosowania, to jednorazowe zażycie pigułki nie powinno być szkodliwe, jednak jak podczas stosowania każdego innego leku, należy wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia działań niepożądanych, takich jak bóle i zawroty głowy czy dolegliwości żołądkowo-jelitowe przebiegające z wymiotami (wówczas należy postępować według ulotki, ponieważ działanie tabletki może być osłabione). Ze względu na dużą dawkę hormonów można spodziewać się także rozregulowania cyklu miesiączkowego czy wystąpienia plamień acyklicznych. Ponadto tabletka może wchodzić w interakcje z innymi, zażywanymi na stałe, lekami, co także będzie niekorzystne dla zdrowia.

Niezależnie od powodu, dla którego zaszła konieczność zastosowania antykoncepcji awaryjnej, trzeba pamiętać, że to jedynie doraźna metoda zapobiegania niechcianej ciąży i w żadnym razie nie może być stosowana często ani traktowana jako regularna metoda antykoncepcyjna.

• https://lekarzekobietom.pl/baza-wiedzy/antykoncepcja-awaryjna-faq/
• https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/ellaone-epar-product-information_pl.pdf
• https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/43293/leaflet
• https://www.gdziepolek.pl/artykuly/tabletka-po-czyli-antykoncepcja-awaryjna