Kaszel jest fizjologicznym odruchem obronnym organizmu, mającym chronić drogi oddechowe przed szkodliwymi lub drażniącymi czynnikami. Czym jest kaszel i kiedy powinien nas zaniepokoić? Jak leczyć kaszel u dzieci? Kiedy kaszel staje się przewlekły? Do jakich powikłań może prowadzić nieleczony kaszel u dzieci?
Jak powstaje i ile trwa kaszel u dziecka?
Kaszel powstaje w wyniku podrażnienia receptorów:
- nabłonka dróg oddechowych - w tkance płuc, ścianie oskrzeli,
- zatok przynosowych,
- opłucnej ściennej,
- przepony,
- przełyku,
- żołądka,
- osierdzia,
- błony bębenkowej,
- przewodu słuchowego zewnętrznego.
Drażnienie receptorów przez różne czynniki również wywołuje u człowieka odruch kaszlu. Są to czynniki:
- mechaniczne - takie jak kurz, śluz, czy ciało obce, lub też
- chemiczne, takie jak nikotyna czy kwas cytrynowy
- zapalne.
Tak bogate rozmieszczenie receptorów kaszlu sprawia, że objaw kaszlu występuje nie tylko w chorobach układu oddechowego, ale i w innych chorobach takich jak zespole GERD (refluksie żołądkowo-przełykowym), stanach zapalnych ucha i zatok, w chorobach serca czy w przypadku urazów żeber.
Jakie są przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci?
Kaszel przewlekły u dzieci to taki, który utrzymuje się powyżej 4 tygodni. Mogą go wywoływać:
Astma to nieheterogenna choroba związana z przewlekłym zapaleniem w drogach oddechowych, charakteryzująca się występowaniem:
- świszczącego oddechu,
- kaszlu,
- poczucia ciężaru bądź ucisku na klatce piersiowej,
- duszności,
- utrudnienia wydechu.
Przewlekły kaszel może być jednak jedynym objawem astmy (wariant kaszlowy astmy), co może się przerodzić z czasem w pełnoobjawową chorobę.
Zespół kaszlu z górnych dróg oddechowych (ZKGDO) związany z przewlekłym stanem zapalnym górnego odcinka układu oddechowego - wywołuje nawet 40% przypadków przewlekłego kaszlu u dzieci. Do grupy tych chorób zalicza się:
- przerost migdałka gardłowego,
- przewlekłe zapalenie zatok,
- alergiczny i niealergiczny przewlekły nieżyt nosa (katar).
Przewlekłe zapalenie oskrzeli - w tych przypadkach będziemy mieć do czynienia z produktywnym kaszlem. Przewlekłe zapalenie oskrzeli u dzieci rozpoznaje się, gdy kaszel i zaleganie wydzieliny utrzymuje się u pacjenta przez okres conajmniej 3 miesięcy, przez 2 kolejne lata. Na przewlekłe zapalenie oskrzeli najczęściej chorują dzieci w wieku do 3. lat, drugi szczyt zachorowań następuje w 7.-8. roku życia - jest to prawdopodobnie związane z ekspozycją na czynniki zakaźne w związku z uczęszczaniem do szkół. Czynnikami wywołującymi przewlekłe zapalenie oskrzeli u dzieci mogą być między innymi:
- zakażenia (bakterie, wirusy, grzyby, pierwotniaki),
- zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego (dymy, pyły, kurze),
- ekspozycja na dym tytoniowy - udokumentowana przyczyna występowania nieswoistego kaszlu,
- aspiracja ciała obcego,
- wady rozwojowe układu oddechowego, np. torbiele wrodzone czy rozedma płatowa,
- zaburzenia połykania.
Refluks żołądkowo-przełykowy - obecny jest u 50-70% noworodków i nie jest u nich objawem patologicznym - ustępuje samoistnie do końca 1. roku życia. Refluks żołądkowo-przełykowy związany jest z kaszlem występującym szczególnie w okolicach posiłku. Starsze dzieci mogą zgłaszać uczucie pieczenia w przełyku lub gardle czy dysfagię (problemy z przełykaniem).
Produkty na przeziębienie dla dzieci
-
-
-
-
-
-
-
-
Grinovita Forte
preparat wzmacniający odporność
Cena od
15,69 zł
Cena regularna
24,99 zł
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Jak leczyć kaszel przewlekły u dzieci?
W leczeniu kaszlu przewlekłego u dzieci należy przede wszystkim dążyć do poznania przyczyny go wywołującej i stosować leczenie eliminujące ją. Uciekanie się do stosowania leków przeciwkaszlowych, takich jak kodeina czy czy dekstrometorfan jest nieskuteczne, może spowodować objawy niepożądane i opóźnić postawienie prawidłowej diagnozy.
W przypadku podejrzenia wariantu kaszlowego astmy można podjąć próbę włączenia glikokortykosteroidów wziewnych. Brak poprawy przemawia przeciwko założonej diagnozie - nie należy zwiększać dawek GKS. Poprawa również nie jest jednoznaczna z potwierdzeniem rozpoznania astmy - zaleca się odstawienia leczenia i obserwację, czy bez niego objaw kaszlu nawróci
Leczenie przewlekłego zapalenia oskrzeli polega przede wszystkim na eliminacji czynników drażniących i prowokujących zmiany zapalne. Niezbędna jest izolacja dziecka od źródeł zakażenia. Niezwykle istotne jest zaprzestanie ekspozycji na dym tytoniowy i inne zanieczyszczenia powietrza. Wyeliminowanie tych czynników prowadzi do szybkiego zahamowania narastania objawów i polepszenia się czynności płuc.
Refluks żołądkowo-przełykowy możemy potwierdzić pH-metrią gardłową. Ze względu na wagę refluksu obojętnego lub słabo kwaśnego w wywoływaniu kaszlu, zaleca się wykonanie wielokanałowej impedancji przełyku. Leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego u dzieci zaczyna się od modyfikacji stylu życia. U dzieci z nadwagą lub otyłością zaleca się utratę masy ciała. Zaleca się unikanie pokarmów takich jak: czekolada, mięta, kawa, gazowane napoje, cytrusy, pomidory. Szczególnie ważne jest unikanie posiłków o dużej zawartości tłuszczu. Niezwykle istotne jest utrzymywanie pionizacji po posiłkach i jedzenie ostatniego posiłku na minimum 4 godziny przed snem.
Jeśli zmiany w stylu życia okażą się niewystarczające, lekarz może zadecydować o wprowadzeniu inhibitorów pompy protonowej, takich jak omeprazol.
Jeśli wykluczono wszystkie przyczyny i pozostaje rozpoznanie kaszlu nieswoistego, lekarze często decydują się na tzw. postawę wyczekującą, gdyż stan ten zwykle przechodzi samoistnie.
Bibliografia
- Gajewski, P., & Szczeklik, A. (2019). Interna Szczeklika 2019. Kraków: Medycyna Praktyczna.
- https://podyplomie.pl/pediatria/12163,przewlekly-kaszel-u-dzieci-kiedy-do-specjalisty
- Chang, A. B., & Marchant, J. M. (n.d.). Approach to chronic cough in children - UpToDate. Retrieved November 7, 2021, from https://www.uptodate.com/contents/approach-to-chronic-cough-in-children?search=chronic cough&source=search_result&selectedTitle=2~150&usage_type=default&display_rank=2#H260106217
- Kycler Z. Przewlekłe zapalenie oskrzeli u dzieci. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs. 2001;4(6):92-94.
- https://podyplomie.pl/pediatria/29700,choroba-refluksowa-przelyku-algorytm-postepowania