Zapalenie migdałków u dziecka. Poznaj przyczyny i objawy zapalenia migdałków u dzieci i sprawdź jak je leczyć!

Ostre zapalenie gardła i migdałków u dzieci (OZGM, ang. tonsillopharyngitis) jest jedną z częstszych przyczyn wizyt u lekarza najmłodszych pacjentów. OZGM to proces zapalny z zajęciem błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych z obecnymi zmianami, takimi jak obrzęk, zaczerwienienie czy naloty włóknikowe. Jakie są przyczyny zapalenia migdałków u dzieci? Jakie są objawy OZGM u dzieci? Jak leczyć zapalenie migdałków u dzieci?

70-85% zapaleń gardła i migdałków podniebiennych stanowią infekcje wirusowe.

Najczęstszymi wirusami powodującymi zapalenie migdałków są:

• rynowirusy,
• koronawirusy,
• adenowirusy,
• wirusy grypy i para grypy,
• enterowirusy,
• herpeswirusy,
• wirus Epstein-Barr.

Jedynie 15-30% zakażeń gardła i migdałków stanowią infekcje bakteryjne. Głównym czynnikiem etiologicznym jest paciorkowiec β-hemolizujący grupy A – Streptococcus pyogenes. Zakażenia bakteryjne dotyczą głównie dzieci w wieku 5-15 lat. W regionach o klimacie umiarkowanym w czasie zimy i wczesnej wiosny S. pyogenes może odpowiadać nawet za 40% OZGM u dzieci i młodych dorosłych.

Mimo znajomości przyczyny zapaleń gardła i migdałków, szacuje się że w około 70% przypadków chorzy otrzymują antybiotyki (skuteczne w zwalczaniu bakterii, nie wirusów). Jest to jedno ze zjawisk, które przyczynia się do rosnącej ilości szczepów wielolekoopornych.

Zapalenie gardła i migdałków, chociaż ma ostry przebieg, ma też charakter samoograniczający się - ustępuje zwykle w przeciągu 5-8 dni. OZGM może dawać objawy grypopodobne, z towarzyszącym obrzękiem i zaczerwienieniem migdałków podniebiennych. Do objawów zalicza się:

• ból gardła,
• trudności w przełykaniu - głównie wywołane dolegliwościami bólowymi,
• nadmierne zmęczenie,
• gorączka.

Objawy wirusowego zapalenia migdałków u dzieci to:

• nieżyt nosa,
• kaszel,
• chrypka,
• biegunka,
• obecność nadżerek.

Zakażenie adenowirusami przebiega z:

• wysoką gorączką (powyżej 39°C),
• nalotami na migdałkach,
• powiększeniem podżuchwowych węzłów chłonnych.

U 17% chorych infekcji towarzyszyć może zapalenie spojówek.

OZGM bakteryjne u dzieci powyżej 3. roku życia ma zwykle nagły początek. Bólowi gardła towarzyszyć może:

• gorączka,
• ból brzucha,
• nudności,
• wymioty,
• ból głowy.

Na powierzchni migdałków może być obecny charakterystyczny biały nalot. Dodatkowe objawy bakteryjnego zapalenia migdałków u dzieci to:

• powiększenie i bolesność szyjnych węzłów chłonnych,
• wybroczyny na podniebieniu,
• zapalenie języczka,
• wysypka szkarlatynopodobna - rumieniowa, drobnogrudkowa, zaczynająca się w rejonie pachwin i rozprzestrzeniająca się na tułów i kończyny.

Objawy bakteryjnego zapalenia migdałków zwykle zaczynają ustępować samoistnie po 3-5 dniach.

Dzieci poniżej 3. roku życia natomiast nie prezentują charakterystycznego obrazu klinicznego bakteryjnego OZGM. Zwykle obecny jest nieżyt nosa, niezbyt wysoka gorączka, bolesność i powiększenie węzłów chłonnych szyi.

Noworodki mogą objawiać zapalenie migdałków w postaci:

• niepokoju,
• zmniejszonego apetytu,
• gorączki.

Zwykle mają rodzeństwo z rozpoznaną infekcją paciorkowcową gardła i migdałków.

Leczenie zapalenia migdałków u dzieci uzależnione jest od etiologii zakażenia.

Zakażenie adenowirusami leczy się objawowo. Wskazane są preparaty obniżające gorączkę i działające przeciwbólowo. Tutaj sprawdzą się leki z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. ibuprofen) oraz paracetamol. Ważne jest uzupełnianie płynów, aby nie dopuścić do odwodnienia dziecka. Pomocne może być także stosowanie leków działających miejscowo:

• aerozoli,
• tabletek do ssania,
• płynów do płukania gardła o działaniu znieczulającym, odkażającym i zmniejszającym stan zapalny.

Zaleca się też preparaty z lidokainą czy benzydaminą.

Zakażenie paciorkowcowe (bakteryjne) leczone jest antybiotykiem. Główne cele tej terapii to:

• zmniejszenie nasilenia objawów i skrócenie czasu trwania choroby,
• zmniejszenie zakaźności,
• zmniejszenie ryzyka powikłań, takich jak gorączka reumatyczna.

Wszystkie szczepy S. pyogenessą wrażliwe na penicylinę. Jest to więc lek wyboru stosowany w terapii OZGM. Niektórzy stosują zamiast penicyliny - amoksycylinę, która wykazuje podobną skuteczność. W przypadku występowania nadwrażliwości stosuje się makrolidy:

• klarytromycynę,
• azytromycynę,
• cefalosporyny.

Poza antybiotykoterapią zaleca się nawadnianie pacjenta oraz stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Podobnie, jak w przypadku wirusowego zapalenia migdałków, zaleca się leki z grupy NLPZ (np. ibuprofen) lub paracetamol. Ponadto, tak jak w infekcjach wirusowych, można wspomagać się lekami działającymi miejscowo.

• https://podyplomie.pl/wiedza/pediatria/1426,zapalenie-gardla-i-migdalkow-podniebiennych
• https://podyplomie.pl/pediatria/32402,standardy-leczenia-ostrego-zapalenia-gardla-i-migdalkow-u-dzieci
• Ellen R Wald. (n.d.). Group A streptococcal tonsillopharyngitis in children and adolescents: Clinical features and diagnosis - UpToDate. Retrieved November 8, 2021, from https://www.uptodate.com/contents/group-a-streptococcal-tonsillopharyngitis-in-children-and-adolescents-clinical-features-and-diagnosis?search=tonsilitis&source=search_result&selectedTitle=6~126&usage_type=default&display_rank=6