Zgaga, nadkwaśność, refluks. Poznaj praktyczne wskazówki, jak sobie z nimi radzić!

Pieczenie za mostkiem po posiłku, kwaśny posmak w ustach oraz uczucie cofania treści żołądkowej i ciężaru w nadbrzuszu to najczęstsze objawy refluksu. Choroba refluksowa przełyku (GERD) powoduje przykre dolegliwości i podrażnia błonę śluzową przełyku. W tym materiale wyjaśniamy, jak łagodzić objawy, na co zwrócić uwagę, by zmniejszyć dolegliwości, jakie badania rozważyć i kiedy zgłosić się do lekarza.

Zgaga to typowy objaw GERD — subiektywne, piekące uczucie za mostkiem, często nasilające się po obfitym lub tłustym posiłku, przy pochylaniu i na leżąco. W chorobie refluksowej występuje osłabienie mechanizmów zapobiegających cofaniu treści żołądkowej (m.in. dolnego zwieracza przełyku), co sprzyja przewlekłemu podrażnieniu śluzówki żołądka i przełyku. Rozpoznanie opiera się na obrazie klinicznym, a w przypadku alarmujących sygnałów lub nieskuteczności leczenia — na badaniach, w tym endoskopii.

Zgaga ma wiele możliwych przyczyn i zwykle wynika z połączenia kilku czynników.Do najczęstszych należą:

• Niezdrowa lub ciężkostrawna dieta sprzyja zgadze, zwłaszcza częste jedzenie tłustych, smażonych lub bardzo pikantnych potraw.
• Czekolada, cytrusy, napoje gazowane oraz duże, późne kolacje mogą nasilać cofanie treści żołądkowej.
• Nadwaga, szczególnie brzuszna, zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej i ułatwia zarzucanie kwasu do przełyku.
• Siedzący tryb życia pogarsza motorykę przewodu pokarmowego i sprzyja niekorzystnym nawykom żywieniowym.
• Palenie tytoniu osłabia mechanizmy ochronne przełyku i ułatwia cofanie się soków żołądkowych.
• Ciąża zwiększa ryzyko zgagi z powodu działania hormonów i ucisku rosnącej macicy na żołądek.
• Niektóre leki mogą wywoływać lub nasilać zgagę, dlatego warto omówić przyjmowane preparaty z lekarzem lub farmaceutą.
• Przepuklina przełykowego sprzyja refluksowi, ponieważ zmienia położenie i napięcie struktur w okolicy przepony.

Najczęstsze i  najbardziej charakterystyczne objawy zgagi:

• Uczucie pieczenia lub ból od nadbrzusza po okolicę zamostkową, często po posiłku lub na leżąco.
• Kwaśny posmak w ustach z odbijaniem i cofaniem treści pokarmowej do gardła.
• Dolegliwości mogą obejmować ból lub ucisk w klatce piersiowej, który w razie nowości lub dużego nasilenia wymaga pilnej diagnostyki.
• U niektórych osób występuje wrażenie „guli” w gardle oraz przejściowe trudności w połykaniu stałych pokarmów lub płynów.
• Zgaga bywa skojarzona z nudnościami i wczesnym uczuciem pełności, co zniechęca do dalszego jedzenia.
• Objawy mogą nawracać falami i nasilać się po konkretnych „wyzwalaczach”, dlatego warto je obserwować i notować.

Podstawą do walki z nieprzyjemnymi dolegliwościami są zdrowe nawyki:

• mniejsze, regularne posiłki jedzone spokojnie,
• kolacja najpóźniej trzy godziny przed snem,
• unikanie słodyczy i potraw przetworzonych,
• ograniczanie potraw bardzo tłustych i mocno przyprawionych,
• rezygnacja z używek,
• uniesienie wezgłowia łóżka lub sen na wyższej poduszce,
• praca nad utrzymaniem zdrowej ciała,
• regularna aktywność fizyczna.

Warto pamieta, że u wielu osób redukcja „wyzwalaczy” znacząco zmniejsza zgagę i niestrawność.

Doraźną ulgę mogą przynieść preparaty o działaniu barierowym (tabletki do ssania lub granulaty do sporządzania zawiesiny), które dzięki właściwościom mukoadhezyjnym tworzą ochronną warstwę na śluzówce przełyku i żołądka, ograniczając kontakt z kwasem. Mechanizm ich działa jest miejscowy, nasladujący naturalne działanie śluzówki. Należy pamiętać, aby preparaty na zgagę stosować zgodnie z instrukcją (ulotką) i w odstępie czasowym od innych leków, gdyż mogą one wpływać na ich działanie.

Gdy dolegliwości nawracają lub utrzymują się mimo higieny stylu życia, lekarz może zalecić rozszerzoną diagnostykę oraz leczenie przyczynowe, najczęściej inhibitorami pompy protonowej (IPP), zgodnie z aktualnymi wytycznymi. Najczęściej niezbędne jest wykonanie gastroskopii i dalszej diagnostyki w kierunku rozpoznania przyczyny i uniknięcia niebezpiecznych powikłań.

Zgaga i refluks wymagają pilnej konsultacji i diagnostyki., jeśli:

• objawy nasilają się,
• jesteś po 45.–50. roku życia,
• dolegliwości utrzymują się przez ponad 2–4 tygodnie mimo samoleczenia, 
• masz trudności w przełykaniu,
• występuje ból przy połykaniu,
• nastąpiła niezamierzona utrata masy ciała,
• występuje niedokrwistość, 
• pojawia się krwawienia z przewodu pokarmowego,
•  zmagasz się z nawracającymi wymiotami lub uczuciem wymiotów w gardle.

• Czy preparaty zawierające kompleks molekularny polisacharydów i minerałów działają tak jak leki na zmniejszenie kwasu?

  Nie. Wykazują one działanie miejscowe, ochronne — nasladują i wzmacnia naturalną barierę ochronną błony śluzowej żołądka. Leki takie jak IPP hamują wytwarzanie kwasu. Pełnią one różne role, a ich działanie może się uzupełniać, o schemacie leczenia decyduje lekarz. 
  
  

• Kiedy sięgnąć po preparat o działaniu barierowym?

  Gdy dokucza nam sporadyczna zgaga lub uczucie nadkwaśności (np. po posiłku, w stresie, w podróży). Jeśli objawy nasilają się lub trwają nieprzerwanie przez dłuższy czas należy skonsultować się z lekarzem i znaleźć ich przyczynę.
  
  

• Co jeść przy refluksie?

  Zwykle lepiej tolerowane jest pieczywo jasne/graham, drobne kasze i ryż, chudy nabiał, chude mięsa i niesmażone ryby. Należy unikać potraw przetworzonych, kwaśnych, tłustych i smażonych, alkoholu, słodyczy i bardzo ostrych przypraw oraz jedzenia tuż przed snem.

Zgaga, refluks i nadkwasota zdarzają się każdemu, jednak gdy wracają, nie można ich bagatelizować. Rozsądne zmiany żywieniowe, doraźne preparaty o miejscowym działaniu i higiena snu to pierwsze kroki przynoszące ulgę. Pamiętaj, że dolegliwości utrzymujące się przez dłuższy czas wymagają opinii lekarskiej i — jeśli trzeba — wdrożenia leczenia przyczynowego oraz kontroli ewentualnych powikłań. Tylko kompleksowe podejście zapewnia poprawę zdrowia i jakości życia.

Artykuł powstał we współpracy z marką NeoBianacid Aboca.