Reumatologia jest rozległą dziedziną medycyny zajmującą się schorzeniami układu ruchu, a w tym przede wszystkim zapalnymi chorobami stawów i kręgosłupa, układowymi chorobami tkanki łącznej, zapaleniami naczyń, czy niektórymi chorobami kości. Jeśli cierpisz na bóle stawów, mięśni czy bóle reumatyczne, możesz zacząć od wykonania podstawowych badań z krwi. W diagnostyce i monitorowaniu leczenia chorób reumatycznych wykorzystuje się szereg badań laboratoryjnych. Oto krótki opis kilku podstawowych!
Szybkość opadania krwinek czerwonych jest jednym z nieswoistych wskaźników aktywności procesu zapalnego. Do jego przyspieszenia może dochodzić w licznych chorobach reumatologicznych, na przykład zapaleniach stawów i układowych chorobach tkanki łącznej, ale również w chorobach zakaźnych, nowotworowych, hematologicznych, w ciąży, po urazach czy zabiegach.
CRP jest białkiem ostrej fazy, należy podobnie jak OB do nieswoistych wskaźników aktywności procesu zapalnego. Co jego wzrostu dochodzi w chorobach reumatologicznych, ale również w licznych innych schorzeniach zapalnych, zakażeniach, nowotworach, po urazach, zabiegach czy w ciąży.
Morfologia krwi obwodowej jest jednym z najważniejszych badań we wszystkich dziedzinach medycyny. W przypadku chorób reumatologicznych do najczęściej spotykanych odchyleń należą niedokrwistość, zwiększenie lub zmniejszenie stężenia płytek krwi, czy odchylenia w parametrach układu białokrwinkowego- zwiększone lub zmniejszone stężenia białych krwinek, i ich subpopulacji. Śledzenie zmian wartości parametrów morfologii krwi jest pomocne zarówno w diagnostyce i monitorowaniu chorób, jak i ocenie ewentualnych działań niepożądanych leczenia.
Czynnik reumatoidalny to autoprzeciwciało, które skierowane jest przeciw dwóm domenom regiony Fc immunoglobulin klasy G. Występuje on często u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów, jego obecność wykrywa się również w wielu innych chorobach reumatologicznych. Może być obecny również w chorobach zakaźnych, zapalnych chorobach wątroby, płuc, chorobach nowotworowych, a także u ludzi zdrowych, przy czym u tych ostatnich częstość jego występowania wzrasta wraz z wiekiem.
Przeciwciała anty-CCP to autoprzeciwciała reagujące z dominantami antygenowymi zawierającymi cytrulinę. Oznaczenie ich obecności stosuje się w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów.
Przeciwciała przeciwjądrowe (ANA) to autoprzeciwciała reagujące ze składnikami jądra komórkowego. Obecnie wykorzystuje się metodę pozwalającą wykrywać również autoprzeciwciała reagujące z innymi składnikami komórek, na przykład znajdującymi się w ich cytoplazmie, dlatego postuluje się zmianę nazwy badania.
W praktyce klinicznej wykorzystywane są testy wykrywające obecność przeciwciał przeciwjądrowych, pozwalające na określenie ich typu, ocenę ilości (miana), a także badania pozwalające na identyfikację obecności przeciwciał przeciw konkretnym antygenom. W reumatologii badanie jest wykorzystywane w diagnostyce układowych chorób tkanki łącznej, jednak wynik dodatni nie jest równoznaczny z rozpoznaniem. Obecność przeciwciał przeciwjądrowych stwierdza się bowiem również u osób zdrowych.
Przeciwciała ANCA to autoprzeciwciała, które regują z antygenami cytoplazmy neutrofilów, czyli granulocytów obojętnochłonnych. Ich oznaczenie znajduje zastosowanie w diagnostyce zapaleń naczyń.
Prezciwciała antyfosfolipidowe to autoprzeciwciała przeciw białkom osocza, które wykazują powinowactwo do ujemnie naładowanych fosfolipidów błony komórkowej, oraz przeciw tym fosfolipidom. Do tej grupy należy wiele przeciwciał, w praktyce klinicznej najczęściej oznaczanymi są przeciwciała przeciw β2-glikoproteinie I, antykardiolipinowe i antykoagulant toczniowy. Ich oznaczenie stosuje się w diagnostyce zespołu antyfosfolipidowego. Mogą występować u ludzi zdrowych, choć rzadko.
Badania laboratoryjne w reumatologii są ważnym elementem diagnostyki i monitorowania leczenia chorób. Ich wyniki wymagają jednak interpretacji przez doświadczonego specjalistę, łącznie z oceną objawów zgłaszanych przez chorego, wynikiem badania fizykalnego wykonanego przez reumatologa i wynikami badań dodatkowych w tym badań obrazowych. Dopiero ocena wszystkich tych elementów pozwala na postawienie rozpoznania lub wykluczenie choroby.
