Nagły ból kręgosłupa? To może być lumbago! Poznaj przyczyny, objawy i metody leczenia lumbago

Wyobraź sobie, że idziesz ulicą, masz dobry dzień, więc myślisz, że los się do Ciebie uśmiechnie. Widzisz monetę, schylasz się po nią i.. Nagle czujesz przeszywający ból w dolnej części pleców i masz wrażenie, że być może już się nie wyprostujesz. Ból ciągnie się dniami, a nawet tygodniami, a Ty nie wiesz co tak naprawdę się wydarzyło. W gabinecie lekarskim dowiadujesz się, że to po prostu lumbago, a Ty wrócisz do pełnej sprawności być może za 6 tygodni...

Lumbago, czyli inaczej postrzał lub heksenzus to ból występujący w okolicy lędźwiowej, który utrudnia normalne, codzienne funkcjonowanie. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn, dla których pacjenci zgłaszają się do lekarza w nagłych przypadkach.

Lumbago występuje zazwyczaj u osób między 30. a 50. rokiem życia, a szacuje się, że nawet 80% populacji ogólnej doświadcza go przynajmniej raz w życiu.

Niestety przyczyn występowania lumbago może być naprawdę wiele. Najczęściej wymienia się:

• urazy kręgosłupa, krążków międzykręgowych lub tkanek miękkich (są to tak zwane zmiany mechaniczne, które odpowiadają za większość przypadków lumbago),
• zmiany zwyrodnieniowe stawów międzywyrostkowych, zwyrodnienia stawów krzyżowo-biodrowych, choroba zwyrodnieniowa dysku,
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
• nowotwory,
• infekcje.

Dwa ostatnie powody występowania lumbago są bardzo rzadkie. Do najczęstszych należą zdecydowanie przyczyny mechaniczne, do których można zaliczyć również ciążę.

Oprócz bezpośrednich przyczyn pojawienia się ostrego bólu w okolicy lędźwiowej należy również zwrócić uwagę na czynniki ryzyka, które predysponują do wystąpienia lumbago. Są to:

• brak aktywności fizycznej,
• otyłość,
• niewłaściwe noszenie ciężarów lub przeciążenie,
• siedzenie w jednej pozycji przez dłuższy czas,
• stres, lęk, depresja,
• czynniki genetyczne.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na codzienną dawkę ruchu. Jeśli nasz kręgosłup ma go za mało lub ruch ten jest powtarzalny i zbyt intensywny możemy spodziewać się wystąpienia zespołu dolegliwości takich jak ból w dolnej części pleców. Oczywistym jest również, że narząd nieużywany po prostu zanika. Jeśli więc nie ćwiczymy mięśni kręgosłupa tym ciężej jest nam wykonywać normalne czynności i zwykły skłon po monetę może spowodować uraz.

Objawy lumbago to tak naprawdę zespół dolegliwości, które koncentrują się wokół miejsca urazu, a więc:

• ból okolicy lędźwiowo-krzyżowej, często nagły i nasilający się podczas codziennych czynności (chodzenia, siedzenia, stania, schylania, wstawania, dźwigania),
• napięcie mięśni w dolnej części pleców,
• ograniczony zakres ruchu kręgosłupa,
• obrzęk w dolnej części pleców.

Powyższe dolegliwości znacznie utrudniają życie codzienne, zwłaszcza gdy pojawia się dyskomfort i trudności z dobraniem odpowiedniej pozycji ciała nawet podczas siedzenia czy leżenia.

Lumbago może trwać od paru dni do nawet kilku tygodni. Czasami bóle w okolicy lędźwiowej mogą towarzyszyć nam z różnym nasileniem aż do 6 tygodni. Należy wziąć pod uwagę fakt, że lumbago niestety powraca, a u jednej trzeciej pacjentów ból pojawi się ponownie w przeciągu roku, dlatego tak ważne są odpowiednie ćwiczenia w ramach profilaktyki.

Rwa kulszowa charakteryzuje się bólem w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, który promieniuje do pośladka, a nawet stopy. Pacjent może odczuwać promieniujący ból całej nogi. Lumbago natomiast charakteryzuje się bólem miejscowym w części lędźwiowej.

W początkowej ostrej fazie lumbago lekarz może zalecić przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) i środków zwiotczających mięśnie. Czasami wybierane są także opioidy. Leki te przynoszą zazwyczaj znaczną ulgę, gdy dolegliwości bólowe są bardzo silne. Zazwyczaj natomiast nie zaleca się paracetamolu.

O ile odpoczynek i leżenie zalecane są w początkowej ostrej fazie bólowej o tyle nie należy pozostawać w łóżku przez kilka tygodni. Dobrym rozwiązaniem jest wizyta u fizjoterapeuty, który przygotuje odpowiedni zestaw ćwiczeń dopasowany indywidualnie do stanu pacjenta. Jest to szczególnie ważne, aby zmniejszyć ryzyko ponownego wystąpienia lumbago.

W przypadku przewlekłego bólu zalecana jest terapia ruchowa w porozumieniu z lekarzem i najlepiej pod kontrolą fizjoterapeuty.

Zazwyczaj w początkowym okresie, czyli maksymalnie do 72 godzin od wystąpienia urazu zaleca się chłodzenie obolałego miejsca w celu zmniejszenia obrzęku i stanu zapalnego. W późniejszym okresie warto jest natomiast wprowadzić terapię ciepłem za pomocą termoforu czy poduszki elektrycznej. Zwiększa to elastyczność i odporność mięśni, ułatwia skurcz mięśni gładkich i poprawia funkcje motoryczne. Ciepło zmniejsza ból i zwiększa regenerację tkanek poprzez ułatwienie dostarczania tlenu i substancji odżywczych za pomocą rozszerzonych naczyń.

1. Zacznij się ruszać!

Regularne wykonywanie odpowiednich ćwiczeń jest najbardziej skuteczną metodą zapobiegania nawrotom lumbago. Najlepiej wprowadzić ćwiczenia wzmacniające i stabilizujące mięśnie kręgosłupa. Badania potwierdziły, że terapia ruchowa stosowana przynajmniej kilka razy w tygodniu pomaga zmniejszyć nawroty bólów lędźwiowych o połowę. Pomyśl o tym zwłaszcza, jeśli twoja praca polega na przesiadywaniu godzinami przed komputerem.

2. Zadbaj o siebie!

Zadbaj o podstawowe potrzeby swojego organizmu, a więc zdrową i urozmaiconą dietę, sen i wyeliminowanie stresu. Zwykłe zablokowanie ruchomości szyi po nieprzespanej nocy może być skutkiem nadmiaru bodźców w postaci stresu.

3. Wylecz się... do końca!

Przyczyną zaburzeń pracy naszego kręgosłupa mogą być także nieleczone urazy. Skręcenia, złamania, naciągnięcia czy przebyte operacje, nie tylko w obrębie kręgosłupa, wpływają na całe nasze ciało. Właśnie dlatego tak ważna jest odpowiednia rehabilitacja, aby wrócić do pełni zdrowia i homeostazy, czyli równowagi. Jeśli tego nie zrobimy, nasz organizm nie będzie pracować równomiernie i prędzej czy później odezwie się do nas na przykład poprzez ból pleców.

Przede wszystkim ćwiczenia na lumbago powinny być wykonywane pod okiem specjalisty, a więc lekarza lub fizjoterapeuty. Nie należy wprowadzać aktywności fizycznej na własną rękę, a zwłaszcza w fazie ostrej.

Ważne jest natomiast, aby wprowadzić ćwiczenia fizyczne na kręgosłup do codziennej rutyny po ustaniu dolegliwości bólowych. Przedstawione poniżej systemy ćwiczeń fizycznych są szczególnie polecane przy nawracających bólach odcinka lędźwiowego:

Pilates

Pilates skupia się na kontrolowanym ruchu, oddychaniu i rozciąganiu. Pozwala odciążyć kręgosłup i wzmocnić mięśnie. Pilates stosowany jest jako skuteczne narzędzie rehabilitacyjne zmniejszające ból i zwiększające mobilność.

Joga

U niektórych osób potwierdzono poprawę funkcjonalności, gdy joga stosowana była w przewlekłym bólu pleców. Udowodniono, że poprawia ona siłę mięśni, elastyczność ciała, wpływa korzystnie na sen i ogólne samopoczucie u osób cierpiących na lumbago.

Chód

W badaniach udowodniono, że zwykłe chodzenie wpływa korzystnie na zmniejszenie bólu w dolegliwościach przewlekłych. Spacery pozwalają na utrzymanie zdolności funkcjonalnych, zwiększają kontrolę motoryczną kręgosłupa oraz poziom naszej ogólnej sprawności.

Podsumowując, musimy dbać o nasz kręgosłup, aby posłużył nam wiele lat. Brak ruchu, otyłość, stres, brak snu lub przeciążenie organizmu skutecznie przyczyniają się do wystąpienia bólu w dolnej części pleców. Warto więc pomyśleć o odpowiednich ćwiczeniach fizycznych, które wzmocnią nasze mięśnie kręgosłupa. Jeśli tego nie zrobimy zwykły skłon po monetę może nas wyłączyć z codzienności na wiele, wiele tygodni.

• Shipton E. A., Physical Therapy Approaches in the Treatment of Low Back Pain. Pain and therapy, 2018.
• Koes B. W., van Tulder M. W., Thomas S., Diagnosis and treatment of low back pain, BMJ, 2006.
• Casiano V.E., Sarwan G., Dydyk A.M. i inni, Back Pain, Treasure Island, 2022.
• Nduwimana I., Nindorera F., Thonnard J.L., Kossi O., Effectiveness of walking versus mind-body therapies in chronic low back pain: A systematic review and meta-analysis of recent randomized controlled trials, Medicine (Baltimore), 2020.
• on E. A., Physical Therapy Approaches in the Treatment of Low Back Pain. Pain and therapy, 2018.
• Koes B. W., van Tulder M. W., Thomas S., Diagnosis and treatment of low back pain, BMJ, 2006.
• Casiano V.E., Sarwan G., Dydyk A.M. i inni, Back Pain, Treasure Island, 2022.
• Nduwimana I., Nindorera F., Thonnard J.L., Kossi O., Effectiveness of walking versus mind-body therapies in chronic low back pain: A systematic review and meta-analysis of recent randomized controlled trials, Medicine (Baltimore), 2020.