Ból jelit nazywany zwyczajowo bólem brzucha to jedna z najczęściej zgłaszanych dolegliwości u specjalisty gastroenterologa. Sam ból brzucha może dotyczyć różnych narządów, w zależności od lokalizacji miejsca bólowego. W celu postawienia odpowiedniej diagnozy, lekarz przeprowadza z pacjentem wywiad oraz wykonuje badania palpacyjne (z wykorzystaniem zmysłu dotyku) oraz bardziej inwazyjne, takie jak gastroskopia lub kolonoskopia.
Ból brzucha umiejscowiony w okolicy pępka bardzo często dotyczy problemów z jelitami i może być określany przez pacjenta jako ból jelit. Jeśli jednak ból promieniuje do prawej strony, może także świadczyć o zapaleniu wyrostka robaczkowego.
Rozlany ból brzucha może oznaczać także:
Właśnie dlatego tak ważna jest wizyta u specjalisty w celu postawienia odpowiedniej diagnozy i wdrożenia skutecznego leczenia.
Dolegliwość odczuwana jako ból jelit może świadczyć o szeregu różnych nieprawidłowości, które niekoniecznie świadczą o ciężkiej chorobie przewlekłej. Do najczęstszych przyczyn bólu brzucha należą:
Jeśli jednak ból brzucha nie jest jednorazową sytuacją, a takie objawy jak biegunki i zaparcia nie są dla nas nowością, należy koniecznie skontaktować się z gastroenterologiem. O czym jeszcze może świadczyć ból jelit? Poznaj listę chorób związanych z bólem brzucha i jelit.
Zespół jelita nadwrażliwego, znany także jako zespół jelita drażliwego jest przewlekłym zaburzeniem pracy przewodu pokarmowego. Charakteryzuje się:
U pacjentów dochodzi do zmian konsystencji stolca i/lub częstotliwości wypróżnień. Osoby cierpiące z powodu IBS mogą chorować na postać z przewagą biegunek lub zaparć, a także na typ mieszany. Około 40-60% pacjentów z IBS zgłasza również inne problemy zdrowotne, zaburzenia psychiczne i problemy z samopoczuciem, takie jak:
Zespół jelita nadwrażliwego pojawia się najczęściej między 20. a 40. rokiem życia, jednak jego przyczyny nie są do końca poznane. Sugeruje się udział czynników genetycznych, środowiskowych, psychologicznych, a także związanych bezpośrednio z motoryką jelit, nadwrażliwością trzewną czy dysbiozą, czyli zaburzeniem równowagi flory jelitowej. Czynniki, które przyczyniają się do rozwoju IBS to bez wątpienia:
Leczenie zespołu jelita nadwrażliwego jest przeważnie objawowe i zależy od postaci IBS (biegunkowa, zaparciowa, mieszana czy niesklasyfikowana). Podczas terapii IBS niezwykle ważna jest odpowiednia dieta, ponieważ większość pacjentów zgłasza nieprzyjemne objawy po spożytym posiłku. Należy również postawić na aktywność fizyczną i zminimalizowanie stresu w życiu codziennym.
SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowth) to zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Charakteryzuje się zwiększoną ilością bakterii w jelitach, czyli dysbiozą. Prowadzi ona zazwyczaj do:
Objawy SIBO są więc mało specyficzne, dlatego tak ważna jest odpowiednia diagnostyka. Obecnie polega ona najczęściej na wykonaniu testu oddechowego wodorowego lub wodorowo-metanowego z zastosowaniem roztworu glukozy lub laktulozy wypijanego przed badaniem.
SIBO może występować także u pacjentów z IBS, którzy mają 5-krotnie większe ryzyko rozwinięcia zespołu rozrostu bakteryjnego.
Niestety podobnie jak w zespole jelita nadwrażliwego, przyczyn SIBO może być wiele. Nadmiernemu rozrostowi flory bakteryjnej sprzyja:
Podstawowym celem leczenia SIBO powinno być zmniejszenie ilości bakterii w jelicie cienkim, a także uzupełnienie niedoborów witamin i mikroelementów, których wchłanianie jest utrudnione w tym zespole. Najczęściej stosowanym antybiotykiem jest rifaksymina, która została również zatwierdzona przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii w terapii IBS.
IBD, mylone czasami błędnie z IBS to grupa chorób przewlekłych przewodu pokarmowego, które mają zazwyczaj cięższy przebieg od zespołu jelita nadwrażliwego. Cechują się przede wszystkim okresami remisji i zaostrzeń. Do nieswoistych chorób zapalnych jelit należy:
IBD mogą być wywoływane przez wiele różnych czynników, ale do najczęstszych przyczyn IBD należą:
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) jest rozlanym i przewlekłym stanem zapalnym błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy z okrężnicą, prowadzący do owrzodzeń jelit. Do najczęstszych objawów u chorych z WZJG należą:
WZJG występuje często w krajach rozwiniętych, jednak w ostatnich latach zaobserwowano szczególny wzrost ilości przypadków w krajach podlegających intensywnemu uprzemysłowieniu. Początek choroby występuje najczęściej między 30. a 40. rokiem życia, a do możliwych przyczyn WZJG zalicza się:
Co ciekawe i podlegające nadal badaniom, WZJG pojawia się często u osób, które zaprzestały palenia papierosów.
Celem leczenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest:
Do najczęstszych leków stosowanych przy WZJG należy mesalazyna lub sulfasalazyna oraz glikokortykosteroidy. Czasami okazuje się, że leczenie chirurgiczne jest konieczne. Pacjenci powinni również przestrzegać odpowiedniej diety.
Choroba Leśniowskiego-Crohna charakteryzuje się przewlekłym stanem zapalnym, który może obejmować każdy odcinek przewodu pokarmowego. Do najczęstszych objawów u pacjentów z chorobą Crohna należą:
Choroba Leśniowskiego-Crohna rozpoczyna się najczęściej między 15. a 40. rokiem życia, a prawdopodobne przyczyny są zbliżone do tych wymienianych przy WZJG. Należą do nich zatem czynniki genetyczne i środowiskowe, a także immunologiczne i związane z dysbiozą, czyli zaburzeniem flory bakteryjnej.
W przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna często występuje niedożywienie, ponieważ jelito cienkie, które odpowiada za wchłanianie składników odżywczych ulega uszkodzeniu. Powszechne są więc niedobory:
Choroba Crohna może zwiększać także ryzyko raka okrężnicy, dlatego tak ważne są regularne kolonoskopie u tych pacjentów.
Leczenie w chorobie Leśniowskiego-Crohna również nie należy do najłatwiejszych. Celem terapii jest poprawa stanu klinicznego pacjenta poprzez wprowadzenie skutecznych leków, polepszenie jakości życia chorego, wsparcie żywieniowe oraz zmniejszenie ryzyka hospitalizacji i leczenia operacyjnego. W leczeniu stosowane są:
Z bólem jelit związane są także inne choroby, takie jak:
Jeśli masz problemy z jelitami to oprócz koniecznej wizyty u specjalisty, możesz pomóc sobie już teraz. Dolegliwości nie miną jak za dotknięciem magicznej różdżki, ale zdecydowanie pomogą na drodze do zdrowych jelit. Natomiast w połączeniu z opieką lekarza i odpowiednim leczeniem mogą zdziałać cuda.
Oszczędź sobie stresu!
Stres zawsze obciąża nasz organizm. Jelita powiązane są z naszym mózgiem na osi jelito-mózg, która jest rodzajem dwukierunkowej komunikacji między jelitem i jego mikrobiomem, czyli florą bakteryjną, a układem nerwowym. Udowodniono, że prawidłowy skład mikrobioty jelitowej wpływa na redukcję stresu i zmniejsza ryzyko depresji. Co więcej w niektórych badaniach potwierdzono wpływ stresu na zmniejszenie różnorodności flory bakteryjnej jelit i spadek bakterii kwasu mlekowego. Jak widać komunikacja między jelitami, a mózgiem jest dwukierunkowa, a stres może odgrywać istotną rolę w patogenezie chorób jelit.
Zadbaj o właściwą dietę!
Oczywiście dieta może różnić się w zależności od objawów, które nam towarzyszą oraz zdiagnozowanych chorób jelit. Podczas biegunki nie będziemy zwiększać ilości błonnika w diecie, który z kolei jest nieodzowny przy zaparciach. Naszym jelitom bez względu na wszystko nie służy jednak alkohol, mocno przetworzona żywność i ostre potrawy, które należy ograniczyć lub całkowicie wyeliminować. Czasami sami możemy zaobserwować, które produkty powodują u nas bóle brzucha, wzdęcia czy biegunki. Warto przyjrzeć się zatem wnikliwie naszej diecie, a większe zmiany w jadłospisie konsultować z dietetykiem.
Unikaj NLPZ!
Niesteroidowe leki przeciwzapalne takie jak popularna aspiryna czy ibuprofen mogą zaostrzać przebieg chorób związanych z przewodem pokarmowym. NLPZ wpływają na jelita poprzez uszkodzenie enterocytów, czyli ich komórek, co skutkuje zwiększeniem przepuszczalności ścian jelita i powstania stanu zapalnego. Enterocyty są wówczas bardziej narażone na inne czynniki takie jak drobnoustroje, kwasy żółciowe czy enzymy, które powodują ich dalsze uszkodzenie, zapalenie i powstawanie wrzodów. Badanie pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna i WZJG w okresie remisji wykazało, że prawie u 1/3 chorych przyjmujących leki z grupy NLPZ doszło do nawrotu objawów w przeciągu tygodnia.
Pij wodę!
Odpowiednie nawodnienie wspiera procesy trawienne oraz wchłanianie związków odżywczych w jelitach. Najczęściej podaje się 30 ml wody na kilogram masy ciała człowieka jako dobowe zapotrzebowanie na wodę u osoby dorosłej. W przypadku biegunki do tej podstawowej ilości wypijanej wody należy doliczyć dodatkowo około 5-10 ml na kilogram masy ciała po każdym luźnym stolcu. Podczas zaparć odpowiednie nawodnienie jest równie ważne. Pozwala zmiękczyć stolec, co ułatwia jego usunięcie.
Ruszaj się!
Od zawsze słyszymy, że ruch to zdrowie. To prawda. Ruch pobudza nasze jelita do pracy, zwiększając ich motorykę i przeciwdziałając zaparciom. Regularna aktywność fizyczna zmniejsza również ryzyko wystąpienia choroby wrzodowej dwunastnicy czy nowotworów żołądka i jelit. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca przynajmniej 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej tygodniowo. Pacjenci z nieswoistymi chorobami jelit zgłaszają często, że sama choroba ogranicza ich możliwości uprawiania sportu, a z wielu ćwiczeń muszą niestety rezygnować. Jednak aktywność fizyczna nie musi oznaczać od razu przebiegnięcia maratonu czy podnoszenia ciężarów (co akurat nie jest w tym przypadku wskazane). Dłuższy spacer również pobudza nasze jelita do pracy.
