HSG. Sprawdź na czym polega i jak przebiega badanie HSG oraz kiedy należy wykonać drożność jajowodów

Pary, które zdecydują się na powiększenie rodziny, czasem przechodzą długą drogę do wymarzonej ciąży. Z powodów zdrowotnych, niepłodności czy problemów z donoszeniem ciąży, muszą skorzystać z pomocy specjalistów i wykonać wiele badań. Jednym z nich jest badanie HSG-histerosalpingografia, czyli badanie drożności jajowodów. Jak wygląda badanie HSG? Czy jest bolesne? Jak się do niego prawidłowo przygotować? Czy po badaniu HSG wzrasta szansa na zajście w ciążę?

Wśród najczęstszych przyczyn niepłodności kobiet, należą przede wszystkim:

• zespół policystycznych jajników (PCOS),
• endometrioza,
• torbiele jajnika,
• mięśniaki macicy,
• niedrożne jajowody,
• wodniak jajowodu,
• stany zapalne dróg rodnych, jajników, jajowodów,
• przebyte infekcje,
• inne choroby, które nie są bezpośrednio związane z układem rozrodczym, ale utrudniają zajście w ciążę, np. choroby weneryczne, cukrzyca, nadciśnienie.

Niedrożność jajowodów oraz nietypowa budowa jamy macicy są uznawane za główne przyczyny niepłodności u kobiet.

Jajowody stanowią część układu rozrodczego kobiety i łączą jajniki z macicą. Do zadań jajowodów należy:

• umożliwienie plemnikom przemieszczenia się do komórki jajowej,
• stworzenie optymalnych warunków, aby możliwe było zapłodnienie komórki jajowej w tzw. bańce jajowodu (najszersza część jajowodu),
• umożliwienie rozwoju powstałego zarodka oraz jego przemieszczenie z jajowodu do jamy macicy.

Wszystkie te procesy wspomagane są przez skurcze, wydzielinę produkowaną przez gruczoły jajowodów oraz ruchy mikro-rzęsek, które wyścielają jajowody.

Wśród najczęstyszych przyczyn niedrożności jajowodów można wymienić:

• zmniejszenie lub zamknięcie światła jajowodów spowodowane powstającymi czopami śluzowymi,
• zrosty spowodowane stanem zapalnym,
• zakażenia i choroby przenoszone drogą płciową,
• zabiegi operacyjne w obrębie jamy brzusznej przebyte w przeszłości,
• infekcje dróg rodnych,
• endometriozę.

Badanie drożności jajowodów, czyli histerosalpingografia (HSG) to jedno z podstawowych badań, które wykonuje się w trakcie diagnozowania niepłodności. Polega ono na wykonaniu serii zdjęć RTG, przy jednoczesnym wykorzystaniu środka kontrastującego. Do badania zamiast aparatu Roentgena może zostać wykorzystany nowoczesny aparat USG.

Badanie HSG pozwala:

• ocenić kształt macicy,
• rozpoznać zmiany w budowie macicy, np. wady rozwojowe macicy (takie jak guzy),
• ocenić kształt i drożność jajowodów,
• wykryć nieprawidłowości, np. zrosty, polipy, mięśniaki podśluzówkowe.

Badanie HSG wykonuje się w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego, między 8. a 12. dniem, przed owulacją, kiedy krwawienie i plamienie miesiączkowe całkowicie ustanie.

Lekarz kierujący na histerosalpingografię, na pewno poinformuje pacjentkę o konieczności wykonania kilku niezbędnych badań, takich jak:

• badanie krwi,
• USG,
• cytologia,
• posiew z kanału szyjki macicy,
• badanie wirusologiczne.

Następnie, z kompletem wyników badań należy zgłosić się na badanie drożności jajowodów między 8 a 12 dniem cyklu miesiączkowego. Warto przyjść nieco wcześniej, ok. 15 minut przed zabiegiem.

Na badanie HSG warto również zabrać:

• dowód osobisty,
• koszulę nocną,
• kapcie / klapki,
• komplet wyników badań,
• historię choroby (jeśli pacjentka choruje przewlekle),
• osobę towarzyszącą,
• wodę i ewentualne przekąski (dla osoby towarzyszącej).

Nie ma konieczności szczególnego przygotowania się do badania w dniu, w którym ma ono zostać wykonane. Jednak jeśli badanie HSG będzie odbywało się w znieczuleniu ogólnym, pacjentka powinna zgłosić się na badanie na czczo.

Badanie drożności jajników (HSG) wykonuje się po uprzednim podaniu środka przeciwbólowego albo w znieczuleniu ogólnym.

1. Lekarz po wprowadzeniu do pochwy wziernika i dokonaniu dezynfekcji, wprowadza cewnik przez szyjkę macicy do jamy macicy.
2. Następnie wypełnia balonik uszczelniający znajdujący się na końcu cewnika, aby zapobiec jego przesuwaniu podczas badania.
3. Przez cewnik lekarz wprowadza płyn kontrastujący, a jednocześnie wykonywane są zdjęcia RTG lub kontrola z użyciem aparatu USG. W tym momencie lekarz dokonuje oceny przepływu płynu przez jamę macicy i jajowody. Jeśli płyn swobodnie wydostaje się do jamy brzusznej, to znaczy, że jajowody są drożne, natomiast jeśli występują zaburzenia przepływu płynu kontrastującego, może to oznaczać jakieś nieprawidłowości.
4. Po badaniu lekarz usuwa cewnik, a pacjentka przez jakiś czas pozostaje na sali, aby odpocząć.

Cały zabieg trwa około 10-15 minut.

Po badaniu kobieta może odczuwać ból i skurcze albo może pojawić się zapalenie przydatków czy infekcja pochwy. W każdym przypadku, gdy coś zaniepokoi pacjentkę po badaniu HSG, należy zgłosić się do lekarza.

Wynik badania pacjentka poznaje od razu i w zależności od tego, jaki on jest, lekarz zaleci dalsze działania.

Badanie HSG jest raczej bolesne, kobieta może odczuwać ból nieco silniejszy niż podczas miesiączki, natomiast jest on krótkotrwały i mija natychmiast po usunięciu cewnika. Skurcze oraz ból może również występować po badaniu. W sytuacji, gdy ból utrzymuje się dłużej lub pojawią się inne dolegliwości, należy pilnie zgłosić się do lekarza.

Starania o dziecko dla jednych par są łatwiejsze, dla innych trudniejsze i wymagające pewnych poświęceń, jednak wszelkie kroki, które trzeba podjąć, aby móc tulić w ramionach własne dziecko, są tego warte. Dlatego też nie należy unikać czy odkładać w czasie konieczności wykonania badań, nawet jeśli chwilowo narażą nas one na ból czy mało komfortowe samopoczucie.

• https://klinikanieplodnosci.pl/strefa-wiedzy/opis-przygotowanie-zabiegow/sono-hsg/
• Grzegorz Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia. 2020r.
• Piotr Laudański, Niepłodność. 2019r.