Endometriozę charakteryzuje się jako występowanie komórek błony śluzowej trzonu macicy (endometrium) poza jamą macicy. Komórki te są wrażliwe na zmiany hormonalne, które zachodzą w organizmie w trakcie cyklu miesiączkowego. Następstwem są:
Jakie są przyczyny powstawania endometriozy? Jakie są jej objawy i sposoby leczenia?
Endometrioza jest najczęstszą przyczyną występowania zespołów bólowych miednicy mniejszej oraz obniżenia płodności. Jest diagnozowana u 50-60% kobiet, które zgłaszają się z dolegliwościami bólowymi miednicy mniejszej. Ocenia się, że występuje u 50% kobiet z niepłodnością.
Przyczyna endometriozy nie jest do końca poznana.
Jedną z teorii jest tzw. przepływ wsteczny w trakcie miesiączki - komórki endometrium w trakcie krwawienia miesięcznego przepływają przez jajowody do jamy otrzewnej. Teoria ta poparta jest faktem, że endometrioza częściej występuje u kobiet z utrudnionym odpływem krwi menstruacyjnej. Przepływ wsteczny występuje jednak u większości zdrowych kobiet, więc musi być obecny inny czynnik wywołujący chorobę - prawdopodobnie istnieje komponentą genetyczna.
Na zachorowanie mogą wpływać także czynniki środowiskowe. Opisywane czynniki ryzyka wystąpienia endometriozy to:
Przeważnie do lekarza z objawami endometriozy zgłaszają się pacjentki w wieku od 25. do 35. roku życia, rzadziej są to pacjentki w wieku przed pierwszą miesiączką lub po wystąpieniu menopauzy.
Najczęstszymi objawami endometriozy, zgłaszanymi przez pacjentkami są:
Ból w podbrzuszu ma charakter kłujący lub tępy, może być ćmiący lub ostry, może przypominać pacjentkom uczucie „palenia”.
Bardziej specyficzne objawy mogą wskazywać na konkretną lokalizację choroby.
Objawy dyzuryczne, wskazują na lokalizację ognisk endometriozy w pęcherzu moczowym. Należą do nich:
Endometrioza na moczowodach może pozostawać bezobjawowa, ale może także dawać objawy takie jak:
Endometrioza w jelitach objawia dodatkowo:
Rzadko zdarza się, że ogniska endometriozy występują w klatce piersiowej. Stan ten objawia się jako:
Endometrioza nierzadko przebiega jednak w sposób bezobjawowy. W takich przypadkach często zostaje wykryta przypadkowo, np. podczas zabiegu wykonywanego z innego powodu.
Niestety ze względu na to, że przyczyna endometriozy nie jest znana, leczenie jej ma charakter objawowy.
Terapię dobiera się w zależności od tego, czy pacjentka planuje ciążę, jej wieku, zaawansowania choroby, umiejscowienia ognisk endometriozy oraz tego, jak wcześniej przebiegało leczenie.
Jeśli pacjentka wyraża chęć starania się o dziecko, terapią z wyboru jest tzw. leczenie zachowawcze. Zachowawcze leczenie chirurgiczne opiera się na usuwaniu ognisk choroby metodą laparoskopową - ma to zmniejszyć dolegliwości bólowe, poprawić płodność pacjentki i poprawić jakość jej życia.
W leczeniu endometriozy można zastosować także farmakoterapię. Celem terapii jest zahamowanie krwawień miesięcznych i wywołanie stanu hipoestrogenizmu. W terapii farmakologicznej endometriozy stosuje się:
W objawowym leczeniu bólu endometriozy zastosowanie znajdują niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).
U kobiet nieplanujących ciąży, a cierpiących na wyjątkowo ciężką postać endometriozy, która nie odpowiedziała pozytywnie na leczenie zachowawcze i farmakoterapię - stosuje się leczenie radykalne. Polega ono na usunięciu macicy wraz z przydatkami, co u pacjentki wywołuje menopauzę chirurgiczną. Niestety metoda ta nie ma pełnej skuteczności - u około 15% pacjentek po zabiegu nadal utrzymują się dolegliwości bólowe.
