Rozróżnienie chorób zakaźnych powodujących infekcję jest niezwykle istotne. Dlaczego? Ponieważ rodzaj choroby wpływa na sposób jej leczenia. Przeziębienie i grypa to jedne z najczęstszych chorób zakaźnych dotykających człowieka. Objawy obu chorób mogą być podobne, jednak leczenie uzależnione jest więc przede wszystkim od stanu zdrowia chorego, wywiadu, chorób towarzyszących, badania fizykalnego oraz wieku, w jakim jest pacjent. Jak zatem rozpoznać różnicę między grypą a przeziębieniem? Jak je leczyć?
Przeziębienie (ang. common cold) wywoływane jest najczęściej przez rinowirusy. Innymi czynnikami etiologicznymi mogą być koronawirusy, adenowirusy oraz wirusy paragrypy. Ryzyko infekcji rośnie przy niskich temperaturach, które powodują zwężanie się naczyń krwionośnych w układzie oddechowym. Powoduje to między innymi zmniejszone wydzielanie śluzu zawierającego substancje, które chronią organizm przed infekcjami. Przeziębieniom sprzyjają także warunki suchego powietrza.
Grypa (ang. flu, influenza) natomiast jest ostrą infekcją układu oddechowego wywoływaną przez wirusa grypy typu A, B lub C. Typ A dodatkowo dzieli się pod kątem swoistości antygenowej białek występujących na powierzchni wirusa:
Grypa sezonowa, tzn. nasilenie zachorowań w okresie jesienno-zimowym (w przypadku półkuli północnej), najczęściej wywoływana jest przez podtypy wirusa grypy A - H1N1 i H3N2.
Wirusy grypy mają szczególnie dużą tzw. zmienność antygenową, co oznacza, że białka na ich powierzchni ulegają ciągłym zmianom - co jest przyczyną konieczności corocznego odnawiania szczepień przeciwko tej chorobie.
W typowym przeziębieniu objawy zwykle rozpoczynają się na dzień lub dwa po ekspozycji. Wśród dzieci, najbardziej nasilonym objawem przeziębienia bardzo często jest nieżyt nosa. Może być obecna również wydzielina, której kolor nie różnicuje zakażenia bakteryjnego od wirusowego. W przeziębieniu może być ona przejrzysta, żółta lub zielona. Podczas przeziębienia gorączka występuje najczęściej w pierwszych dniach choroby.
Mogą także występować objawy przeziębienia, takie jak:
Węzły chłonne szyjne mogą być delikatnie powiększone, a śluzówka nosa może być zaczerwieniona i opuchnięta.
Objawy przeziębienia zwykle utrzymują się około 10 dni.
Warto pamiętać, że bardzo podobne objawy mogą być obecne także przy infekcji COVID-19. Niestety jedynym sposobem różnicowania między infekcją wywołaną przez SARS-CoV-2, a innymi wirusami, jest wykonanie testu.
Grypa charakteryzuje się natomiast nagłym wystąpieniem objawów, początkowo ogólnych i niespecyficznych. Dominować będą osłabienie, bóle mięśniowe, ból głowy, gorączka, która może sięgać nawet 41°C. Pacjenci zgłaszają w tym okresie ogólne uczucie „rozbicia” i złe samopoczucie. Po około trzech dniach pojawiają się objawy ze strony układu oddechowego:
W przypadku przeziębienia leczenie przyczynowe nie istnieje. Jeśli zachodzi taka konieczność, np. bóle mięśniowe, można zastosować paracetamol lub leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takie jak ibuprofen. Nie jest wskazane stosowanie ich „przeciwzapalnie”, ponieważ może to wydłużyć czas trwania choroby. W przypadku nasilonego nieżytu nosa można rozważyć zastosowanie miejscowego α1-mimetyku, takiego jak ksylometazolina. Pomocne w przynoszeniu ulgi może okazać się zastosowanie izo- albo hipertonicznego roztworu NaCl donosowo. Przy uporczywym kaszlu można zastosować leki przeciwkaszlowe. Podczas gorączki zaleca się odpoczynek i spożywanie większej ilości płynów.
Także w przypadku grypy, gdy wystąpi gorączka, pacjent powinien odpoczywać i przyjmować dużą ilość płynów. Leczenie objawowe jest podobne, jak przy przeziębieniu. W przypadkach podejrzenia grypy stosuje się leki działające przyczynowo, takie jak inhibitory neuraminidazy. Warto pamiętać, że są one najbardziej skuteczne, gdy zostaną wprowadzone na początku trwania choroby.
Niezwykle istotne w przypadku choroby przeziębieniowej i grypy jest zapobieganie tym chorobom - zaleca się izolację chorych. W przypadku grypy dostępne są również coroczne szczepienia na grypę. Zalecane jest także przyjmowanie aktualnych szczepień na COVID.
