Kardiomiopatię połogowa (PPCM). Jakie są jej pierwsze objawy? Czy jest niebezpieczna?

Końcówka ciąży to dla wielu kobiet trudny okres. Szybsze męczenie się czy duszności to objawy, które często pojawiają się w ostatnich miesiącach przed narodzinami potomka. Jeżeli jednak utrudniają ciężarnej wykonywanie codziennych czynności – nie wolno ich bagatelizować. Mogą bowiem świadczyć o rozwoju groźnej choroby, jaką jest kardiomiopatia połogowa.

Kardiomiopatia połogowa (KP) to rzadka choroba kardiologiczna o ostrym przebiegu. Jest ona postacią kardiomiopatii rozstrzeniowej. W wyniku kardiomiopatii połogowej dochodzi do uszkodzenia mięśnia sercowego, zmniejszenia jego kurczliwości, a w konsekwencji – rozwoju niewydolności serca. 

Kardiomiopatia połogowa może pojawić się pod koniec ciąży lub w ciągu kilku pierwszych miesięcy po porodzie u kobiet, które nie chorowały wcześniej na niewydolność serca.

Mechanizm rozwoju choroby jest złożony, a możliwych przyczyn upatruje się w czynnikach:

●       genetycznych/środowiskowych – więcej przypadków KP występuje wśród pacjentek o pochodzeniu afrykańskim i afroamerykańskim. Ryzyko pojawienia się choroby rośnie również wtedy, gdy w rodzinie ciężarnej występowała kardiomiopatia rozstrzeniowa;

●       infekcyjnych/autoimmunologicznych – genom wirusowy w kardiomiocytach (komórkach mięśnia sercowego), wyższy poziom markerów zapalnych u kobiet z KP;

●       związanych z angiogenezą (tworzeniem się nowych naczyń krwionośnych) – łożysko pod koniec ciąży wytwarza substancje antyangiogenne. Ze względu na ich nadmiar lub upośledzone mechanizmy ochronne serca dochodzi do dysfunkcji kardiomiocytów;

●       związanych z prolaktyną – fizjologicznie chroni ona śródbłonek i sprzyja angiogenezie, ale w przypadku ciąży (gdy poziom stresu oksydacyjnego jest wyższy), może pojawić się jej krótsza forma – toksyczna dla kardiomiocytów.

Do czynników ryzyka należą:

●       wiek powyżej 30 roku życia,

●       ciąża mnoga,

●       wielorództwo,

●       rzucawka lub stan przedrzucawkowy w ciąży,

●       rasa czarna,

●       kardiomiopatia połogowa w wywiadzie,

●       palenie tytoniu,

●       cukrzyca,

●       długotrwałe stosowanie betablokerów.

Kardiomiopatia ciążowa (połogowa) może pojawić się pod koniec ciąży lub w ciągu kilku pierwszych miesięcy po porodzie, również u kobiet, które nie chorowały wcześniej na niewydolność serca.

Objawy kardiomiopatii połogowej są zbliżone do tych, które może odczuwać kobieta w ostatnim miesiącu ciąży lub w wyniku wysiłku związanego z porodem. W związku z tym postawienie diagnozy może sprawiać trudności.

Typowe symptomy choroby to:

●       duszność,

●       orthopnoë (nasilanie się duszności szczególnie w pozycji leżącej na wznak),

●       zmęczenie i mniejsza tolerancja wysiłku,

●       obrzęki kończyn dolnych,

●       ból w klatce piersiowej,

●       kołatanie serca.

U pacjentek mogą wystąpić również takie objawy jak:

●       uporczywy kaszel,

●       zatrzymywanie się wody w organizmie,

●       panika, niepokój, strach.

Lekarz rozpoznaje chorobę na podstawie następujących badań:

●       oznaczenie NT pro-BNP (wskaźnik stosowany w diagnostyce niewydolności serca),

●       RTG klatki piersiowej,

●       echokardiografia (LVEF < 45%),

●       elektrokardiografia (EKG),

●       rezonans magnetyczny.

Przed rokiem 2010 jednym z kryteriów rozpoznania choroby było jej pojawienie się w ostatnim miesiącu ciąży lub do 5-6 miesiącu po porodzie. Obecna definicja nie jest tak szczegółowa i zgodnie z nią choroba może wystąpić pod koniec ciąży lub do kilku miesięcy po rozwiązaniu. Ta pewnego rodzaju “furtka” ogranicza ryzyko przeoczenia choroby.

Jeśli u pacjentki podejrzewa się kardiomiopatię połogową, powinna trafić pod opiekę kardiologa. Zaleca się także częstsze wykonywanie USG płodu.

W kardiomiopatii połogowej zastosowanie znajduje leczenie wdrażane przy ostrej niewydolności serca, wstrząsie kardiogennym oraz przewlekłej niewydolności serca innego pochodzenia. Ważne jest wykluczenie preparatów, które mogą negatywnie wpłynąć na płód lub są przeciwwskazane podczas karmienia piersią. Wśród leków przynoszących korzystne efekty w leczeniu kardiomiopatii połogowej wymienia się bromokryptynę, nad którą wciąż trwają badania.

Jeśli niewydolność serca ma ciężki przebieg, konieczne może być przedwczesne rozwiązanie ciąży, przeszczep serca lub wszczepienie urządzenia wspomagającego pracę lewej komory serca.

Pacjentki, u których występuje ryzyko pojawienia się kardiomiopatii połogowej, powinny poddawać się regularnym badaniom EKG (przed wypisem ze szpitala, po 6 tygodniach, 6 miesiącach po porodzie, a następnie co roku).

Ze względu na możliwość nawrotu choroby nie zaleca się zachodzenia w kolejną ciążę. Przeciwwskazane jest także stosowanie doustnej antykoncepcji estrogenowo-progesteronowej. Ma to związek ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia powikłań zakrzepowo-zatorowych.

Choroba może mieć różny przebieg (również ze skutkiem śmiertelnym), ale rokowania pacjentek są przeważnie dobre. 50% z nich w pełni wraca do zdrowia, a 35-40% kobiet ma szansę na częściowe wyzdrowienie.

Kardiomiopatia połogowa to choroba dotykająca młode kobiety w ciąży lub po porodzie, które nie były wcześniej leczone kardiologicznie. Chociaż występuje u niewielkiego odsetka pacjentek, w ostatnich latach pojawia się coraz częściej. Prawdopodobnie ma to związek z coraz późniejszym wiekiem zachodzenia w ciążę, wzrostem liczby ciąż mnogich oraz zwiększeniem wykrywalności tej choroby.

●       Nguyen K.A., Gniady K., Lelonek M., Kardiomiopatia połogowa – wciąż niepoznana Aktualny stan wiedzy, Folia Cardiologica 2019 tom 14, nr 3, strony 305–314 DOI: 10.5603/FC.2019.0064,

●       Olszanecka A., Czarnecka D., Kardiomiopatia połogowa, Kardiologia po Dyplomie 2012; 11 (2): 38-45,

●       Kowalska K., Olesińska M., Połóg, w: Ciąża a choroby przewlekłe (red. Olesińska M., Teliga-Czajkowska J.), PZWL, s. 31-31,

●       Gorczyca-Michta I., Napieraj M., Michta K. i in., 4Kardiomiopatia połogowa – rzadka manifestacja niewydolności serca, Choroby Serca i Naczyń 2014, tom 11, nr 4, 238–242,

●       https://www.ikard.pl/instytut/aktualnosci/kardiomiopatia-okoloporodowa-szybkie-reagowanie-poprawia-rokowanie.html.