Problemy z wypróżnieniem, ból brzucha i brak apetytu mogą wskazywać na zaparcia. To dosyć powszechna dolegliwość, która występuje u co piątego dziecka. Co zrobić, gdy dziecko nie może się wypróżnić? Kiedy warto skonsultować się z lekarzem?
niemowlęta karmione piersią mogą wypróżniać się po każdym karmieniu (czyli nawet 10 razy dziennie!) lub raz w tygodniu. I oba te przypadki są uznawane za normę. Osoby dorosłe powinny natomiast wypróżniać się częściej niż 2 razy na tydzień. Rzadsze oddawanie stolca może świadczyć o zaparciach.
Więcej na ten temat znajdziesz w artykule:
https://apteka.superpharm.pl/poradnik/zaparcia-przyczyny-i-leczenie
W przypadku dzieci istnieje kilka symptomów, które mogą wskazywać na zatwardzenie. Aby je rozpoznać, co najmniej 2 z poniższych symptomów muszą występować u dziecka przez minimum 2 miesiące. Należą do nich:
● 2 wypróżnienia lub mniej na tydzień,
● co najmniej 1 popuszczenie stolca na tydzień (świadczą o tym ślady na bieliźnie),
● bolesne wypróżnienia lub twarde stolce,
● unikanie oddawania stolca,
● duża ilość mas kałowych w odbytnicy,
● duża średnica stolca, który może zatkać toaletę.
Oprócz powyższych kryteriów warto zwrócić uwagę na samopoczucie i zachowanie dziecka, które może skarżyć się na ból brzucha i brak apetytu. W przypadku niemowlaków i małych dzieci charakterystyczne są także takie objawy jak:
● rozdrażnienie, smutek czy złość,
● brak energii,
● napięty brzuch,
● częstsze oddawanie moczu (ze względu na zalegający kał, który naciska na pęcherz).
Zatwardzenie u dzieci nie musi być konsekwencją żadnej choroby. U 90-95% dzieci i młodzieży przyczyną zatwardzeń są zaburzenia czynnościowe.
Mogą być spowodowane np.
● nieprawidłową dietą (ubogą w błonnik),
● zbyt małą ilością spożywanych płynów,
● strachem przed oddawaniem stolca w nowym środowisku (np. przedszkolu czy szkole),
● stresem związanym z przeprowadzką, sytuacją rodzinną, rozpoczęciem nauki w szkole lub przedszkolu,
● ranami lub uszkodzeniami, które wywołują podczas wypróżniania ból w okolicach odbytu (dziecko wstrzymuje stolec ze strachu przed bolesną defekacją – są to tzw. zachowania retencyjne),
● zmianą sposobu karmienia (zakończenie karmienia piersią i przejście na mleko modyfikowane lub krowie),
● zbyt małą aktywnością fizyczną i związaną z tym otyłością.
Zaledwie 5-10% zaparć to przypadki o podłożu chorobowym.
Zaparcia mogą towarzyszyć m.in.:
● alergiom pokarmowym i celiakii,
● zespołowi Downa,
● niedoczynności tarczycy,
● chorobie Hirshsprunga,
● rzekomej niedrożności jelit,
● mózgowemu porażeniu dziecięcemu,
● hipokaliemii (obniżone stężenie potasu we krwi),
● wadom anatomicznym lub zaburzeniom rdzenia kręgowego.
Uwaga! Jeśli podejrzewasz, że przyczyną zaparć jest alergia pokarmowa, nie zmieniaj samodzielnie dziecku diety. O tym również powinien zadecydować lekarz, który może zlecić wykonanie testów alergicznych. Konieczna może być również wizyta u dietetyka.
Leczenie zatwardzeń wymaga czasu i systematyczności. Cały proces jest podzielony na dwa etapy i może trwać kilka miesięcy, a nawet lat.
Pierwszym krokiem jest usunięcie mas kałowych z jelita grubego. Można zrobić to na dwa sposoby – doustnie lub doodbytniczo. Schemat leczenia zależy od wieku dziecka i stopnia zaawansowania choroby. Lekiem pierwszego rzutu są makrogole (polietylenoglikole, PEG), które stosuje się doustnie. W przypadku zaawansowanego przebiegu choroby preparaty doustne mogą okazać się niewystarczające. Wówczas konieczne może być podanie preparatów doodbytniczych, takich jak: czopki glicerynowe lub z bisakodylem czy wlewki z roztworu fosforanów. Ten etap leczenia trwa zwykle kilka dni.
Po oczyszczeniu jelita grubego przechodzimy do kolejnego kroku, który ma na celu utrzymanie właściwej częstotliwości wypróżnień. W ten sposób unikniemy powtórnego zalegania mas kałowych w jelicie. Ten etap trwa zwykle kilka miesięcy, a zbyt szybka rezygnacja z leczenia może prowadzić do nawrotu zaparć. Aby nie dopuścić do takiej sytuacji, należy włączyć leki przeczyszczające, stosować się do odpowiednich zaleceń żywieniowych oraz zadbać o trening wypróżnień. Konieczne są także regularne kontrole u lekarza prowadzącego terapię.
Leki przeczyszczające stosowane przy zaparciach dzielą się na trzy grupy:
● leki osmotycznie czynne – należą do nich makrogole, laktuloza oraz sole magnezu. Podaje się je w celu zwiększenia wchłaniania wody w jelicie grubym i rozluźnienia mas kałowych;
● leki poślizgowe – należy do np. olej mineralny (płynna parafina). Zmiękczają masy kałowe i powlekają błonę śluzową jelita, ułatwiając tym samym oddanie stolca;
● leki stymulujące – należą do nich pikosiarczan sodu, senes oraz bisakodyl. Pobudzają perystaltykę i zwiększają zawartość wody i elektrolitów w jelicie grubym, stymulując tym samym oddanie kału.
Podobnie jak w pierwszym etapie leczenia lekiem pierwszego rzutu są makrogole. Leki poślizgowe i stymulujące stosuje się w ramach terapii uzupełniającej. Doraźnym rozwiązaniem są natomiast czopki oraz wlewki doodbytnicze, które można podać dziecku w przypadku zaostrzenia choroby.
Podczas farmakoterapii warto prowadzić dzienniczek wypróżnień. Na jego podstawie lekarz będzie w stanie lepiej dopasować farmakoterapię do potrzeb danego pacjenta.
Równie ważne jak leczenie farmakologiczne jest przestrzeganie odpowiedniej diety. Podstawą jest włączenie do jadłospisu produktów bogatych w błonnik pokarmowy. Jest to tzw. dieta bogatoresztkowa.
Według zaleceń dzieci powinny spożywać 0,5 grama błonnika na kilogram masy ciała (maksymalnie 35 gramów na dobę).
Najlepszymi źródłami błonnika są warzywa i owoce spożywane na surowo, a także suszone owoce oraz strączki. Spora dawka błonnika znajduje się również w płatkach owsianych, orkiszowych czy żytnich, brązowym ryżu, kaszach oraz pieczywie żytnim i razowym.
Błonnik pokarmowy pobudza perystaltykę jelit, regulując w ten sposób rytm wypróżnień. Należy jednak pamiętać, by podczas spożywania produktów bogatych w błonnik podawać dziecku dużo płynów (najlepiej wody, ewentualnie kompotów lub rozcieńczonych soków). W przeciwnym razie dieta wysokobłonnikowa może przynieść odwrotny skutek i przyczynić się do zaparć.
W przypadku częstych zaparć warto wprowadzić także tzw. trening wypróżnień. Jest on szczególnie przydatny u dzieci, które popuszczają stolec. Trening polega na regularnym zachęcaniu dziecka do wypróżniania się po posiłkach. Pozwoli to unormować rytm wypróżnień.
Oprócz wdrożenia w życie powyższych wskazówek warto również pilnować, by dziecko miało zapewnioną codzienną dawkę ruchu.
Według wcześniejszych rekomendacji jedną z metod leczenia zaparć był biofeedback. Obecnie nie ma dowodów na skuteczność tego typu metody. Nie udowodniono również skuteczności homeopatii, osteopatii ani akupunktury w leczeniu czynnościowych zaparć u dzieci.
Przy leczeniu zaparć liczy się czas. Im dłużej będziesz bagatelizować problem, tym bardziej będzie on narastał i trudniej będzie go wyeliminować. Dlatego warto wybrać się do lekarza, gdy tylko zauważysz u dziecka problemy z wypróżnianiem.
Skonsultuj się z lekarzem, jeśli Twoja pociecha:
● nie ukończyła jeszcze 1. miesiąca życia, a cierpi na zaparcia,
● nie oddała stolca przez co najmniej tydzień,
● odczuwa ból podczas wypróżniania,
● jest karmiona piersią, a stolce są małe i twarde,
● często cierpi na zaparcia,
● boryka się z zaparciami i biegunkami, które występują naprzemiennie,
● słabo przybiera na wadze,
● oddaje kał wraz z krwią.
Jeżeli dziecko cierpi na zaparcia, a oprócz tego pojawił się u niego któryś z poniższych objawów, pilnie zgłoś się na szpitalny oddział ratunkowy lub do lekarza.
Wskazaniami są:
● silny ból brzucha,
● wymioty,
● krew i śluz w stolcu i towarzyszące temu złe samopoczucie,
● zimne poty i biegunka.
Zatwardzenie to dolegliwość występująca u wielu dzieci. Na problemy z wypróżnianiem mogą składać się różne czynniki, np. związane z nieodpowiednią dietą czy stresem. Jeśli trudności z oddawaniem stolca utrzymują się przez dłuższy czas lub u dziecka występują inne charakterystyczne objawy, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Odpowiednio dobrane leki, wzbogacenie jadłospisu o błonnik pokarmowy oraz wprowadzenie treningu wypróżnień pomogą pozbyć się przykrych dolegliwości.
● https://www.termedia.pl/poz/Zaparcia-u-dzieci-standardy-terapeutyczne,44117.html,
● https://www.termedia.pl/poz/Prof-Piotr-Albrecht-o-leczeniu-zaparc-czynnosciowych-u-dzieci,33541.html,
● https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/problem-zaparc-u-dzieci/,
● https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/zaparcia-u-dzieci,
● https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladpokarmowy/70979,zaparcia-u-dzieci,
● https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/61946,jak-rozpoznac-i-leczyc-zaparcie-u-dziecka,
● https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/68352,wstrzymywanie-stolca-u-dzieci-przedszkolnych,
● https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/65370,zaparcia-u-dziecka,
● https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50664,zaparcia-objawy-przyczyny-leczenie-i-leki-na-zaparcia,
● https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/wytyczne/156270,czynnosciowe-zaburzenia-przewodu-pokarmowego-u-starszych-dzieci-i-mlodziezy,1,
● https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/67301,blonnik-pokarmowy.
The information below is required for social login