Chociaż napad drgawkowy u dziecka kojarzymy zwykle z padaczką, jego przyczyną może być również gorączka. Jakie inne objawy mogą towarzyszyć drgawkom? Jak postępować przy drgawkach gorączkowych? Jak odróżnić drgawki od dreszczy? Odpowiedzi znajdziesz poniżej.
Drgawki gorączkowe to najczęstszy stan napadowy pochodzenia mózgowego. To zaburzenie neurologiczne występuje zwykle u dzieci między 6 miesiącem a 5 rokiem życia i dotyka przede wszystkim niemowlęta.
Drgawki gorączkowe powstają pod wpływem wysokiej temperatury powyżej 38-38,5°C (zależnie od źródeł) lub gdy rośnie ona bardzo szybko. Zgodnie z definicją ILAE (The International League Against Epilepsy, Międzynarodowa Liga Przeciwpadaczkowa) drgawki gorączkowe odróżniają się od innych rodzajów drgawek tym, że nie wynikają one z zakażenia ośrodkowego układu nerwowego ani ostrych zaburzeń elektrolitowych. Ponadto rozpoznaje się po 1. miesiącu życia dziecka, jeśli w okresie noworodkowym nie miało ono bezgorączkowych napadów drgawkowych.
Większe ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych występuje u dzieci:
Według badań drgawki gorączkowe występują najczęściej jesienią i zimą, ponieważ jest to okres największej liczby zachorowań. Do incydentów drgawkowych dochodzi zwykle w godzinach popołudniowych i wieczornych. Ma to związek ze wzrostem temperatury ciała właśnie w tych porach dnia.
Według badań występowanie drgawek gorączkowych zależy również od… narodowości! Częściej występują one u dzieci zamieszkujących Japonię. Od 6 do 9% Japończyków poniżej 5 roku życia chociaż raz w życiu doświadczyło napadu drgawkowego. Wynika to z ich predyspozycji genetycznych. Natomiast w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej odsetek ten wynosi od 2 do 5%.
Warto wiedzieć, że drgawki gorączkowe mogą nawracać. Ryzyko nawrotu wzrasta, jeśli:
Według badań u ok. 30-40% dzieci drgawki pojawiają się ponownie co najmniej raz, a u ok. 95% małych pacjentów nawrót następuje w ciągu roku, w którym pojawił się pierwszy napad.
Na ten moment trudno jednoznacznie powiedzieć, dlaczego drgawki gorączkowe pojawiają się tylko u niektórych dzieci. Najbardziej prawdopodobna teoria mówi, że w ten sposób niedojrzała tkanka mózgowa dziecka odpowiada na wzrost temperatury, który towarzyszy zakażeniu. Dużą rolę odgrywają tu również czynniki genetyczne i środowiskowe.
Drgawki gorączkowe wbrew pozorom nie muszą objawiać się drżeniem ciała. Zamiast tego dziecko może zesztywnieć, prężyć się, przelewać przez ręce lub mieć ślinotok.
Ze względu na czas trwania i przebieg drgawek można je podzielić na proste i złożone.
Drgawki gorączkowe proste stanowią 80-90% wszystkich napadów drgawkowych. Są uogólnione, a więc obejmują np. wszystkie kończyny. Występują raz na dobę i trwają mniej niż 10-15 minut (zależnie od źródła), ale zwykle są to 2-3 minuty. Przebiegają z utratą przytomności i mogą im towarzyszyć takie objawy jak: nietrzymanie moczu, szczękościsk, zwrot gałek ocznych, zaburzenia oddychania, a niekiedy nawet bezdech.
Drgawki gorączkowe złożone pojawiają się znacznie rzadziej. Są ogniskowe – obejmują tylko jedną połowę ciała lub wybrane miejsca na ciele, np. jedną kończynę czy część twarzy. Trwają co najmniej 10-15 minut (zależnie od źródła) i występują częściej niż raz na dobę. Nie towarzyszy im utrata przytomności, ale przebiegają z zaburzeniami świadomości. Po ustąpieniu drgawek może utrzymywać się tzw. porażenie Todda. Jest to porażenie jednej lub obu kończyn, które może pojawić się u zaledwie 0,4% dzieci.
Po obu rodzajach drgawek może wystąpić ponapadowa senność lub głęboki sen.
Rodzice często mylą ze sobą drgawki gorączkowe i dreszcze. Tymczasem istnieją między nimi znaczące różnice.
Dreszcze charakteryzują się drobnymi oscylacyjnymi ruchami, rzadko obejmują mięśnie oddechowe oraz mięśnie twarzy. Można je zatrzymać, przytrzymując rękę lub nogę dziecka. W przypadku drgawek nie jest to możliwe.
Co ważne, przy dreszczach nie występują utrata przytomności ani zaburzenia świadomości!
U małych dzieci, do ok. 3 roku życia, drgawki mogą się pojawić w wyniku wysokiej gorączki. Konieczne będzie wówczas podanie preparatów przeciwgorączkowych – paracetamolu lub ibuprofenu. Jeśl gorączkę trudno zbić, leki te można podać naprzemiennie.
Chociaż widok dziecka, u którego występują drgawki, budzi u rodziców duży niepokój – staraj się zachować zimną krew. Nie zostawiaj malucha samego. Ułóż go na miękkim podłożu na boku, z dala od przedmiotów, o które mógłby się uderzyć. Poluzuj mu ubranie i obserwuj przebieg i czas trwania drgawek. To cenna informacja, którą przekażesz lekarzowi podczas wizyty.
W trakcie drgawek nie podawaj dziecku żadnego leku doustnie. Przy dłuższym napadzie drgawek (do 2-3 minut) podaje się doodbytniczo diazepam. Jest to substancja o działaniu uspokajającym i przeciwdrgawkowym, dostępna na receptę. Dawka powinna zostać wcześniej ustalona przez lekarza.
Następnie podaj dziecku preparat przeciwgorączkowy (paracetamol lub ibuprofen) w czopku. Jeśli drgawki nie ustąpią po 5-10 minutach, powtórz dawkę diazepamu.
Po zakończeniu napadu ułóż dziecko w pozycji bocznej i pozwól mu odpocząć. Jeżeli stan malucha Cię niepokoi lub dziecko nadal ma drgawki, zadzwoń po pogotowie ratunkowe.
Po epizodzie drgawkowym (szczególnie jeśli pojawił się po raz pierwszy) skonsultuj się z lekarzem. Na podstawie wywiadu lekarz zaleci diagnostykę, aby wykluczyć inne przyczyny drgawek niż gorączka. Konieczna może być również hospitalizacja.
Drgawki gorączkowe proste, które występują jednokrotnie lub nawracają, są zwykle łagodnym zaburzeniem, które nie wymaga rozszerzonej diagnostyki.
Inaczej jest w przypadku drgawek złożonych. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Neurologów Dziecięcych w przypadku większości dzieci konieczna jest hospitalizacja i wykonanie pełnej diagnostyki neurologicznej. Obejmuje ona badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, badania biochemiczne, badania obrazowe układu nerwowego oraz EEG.
Ze względu na niedojrzały układ nerwowy drgawki gorączkowe występują przede wszystkim u dzieci do 5 roku życia. Jeśli w tym okresie pojawił się napad drgawkowy, u dziecka w wieku 6 lub 7 lat dolegliwość ta może powrócić. Jednak występowanie drgawek po raz pierwszy po ukończeniu 5 roku życia należy do rzadkości.
Jeśli napad drgawkowy pojawia się dopiero w wieku nastoletnim lub w dorosłości, przeważnie nie jest on związany z gorączką. Jego przyczyna powinna zostać zdiagnozowana przez lekarza, ponieważ drgawki mogą sugerować padaczkę.
Drgawki gorączkowe to zaburzenie występujące u niewielkiego odsetka małych dzieci. Zwykle przebiega łagodnie i trwa ok. 2-3 minut. Jednak niezależnie od przebiegu i czasu trwania drgawek konieczna jest konsultacja z lekarzem. Jest to szczególnie istotne, jeśli napad drgawkowy u dziecka pojawił się po raz pierwszy.
