Paracetamol jest jednym z najpopularniejszych leków stosowanych u dorosłych i dzieci w przypadku różnego rodzaju bólów czy wystąpienia gorączki. Dostępny jest bez recepty, właściwie wszędzie i występuje pod wieloma postaciami. Czy jednak oznacza to, że paracetamol jest w pełni bezpieczny? Czy możemy stosować paracetamol w dowolnych dawkach i jak długo chcemy? Co zrobić, gdy przedawkujemy paracetamol? Czy zatrucie paracetamolem jest niebezpieczne?
Warto pamiętać, że paracetamol nie ma działania przeciwzapalnego, ale pomoże na: bóle głowy (w tym bóle migrenowe i napięciowe), bóle menstruacyjne, bóle zębów, bóle mięśni, bóle kostno-stawowe, bóle gardła, bóle ucha, nerwobóle, bóle w przebiegu choroby nowotworowej, gorączkę.
Ponieważ paracetamol stosowany w dawkach terapeutycznych uważany jest za lek bezpieczny, to można go stosować już u niemowląt po ukończeniu 3. miesiąca życia, u dzieci, a także u kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią (zawsze jednak najlepiej zasięgnąć porady lekarza). Uważa się, że paracetamol jest bezpieczny, ponieważ nie uszkadza błony śluzowej żołądka, nie zaburza pracy nerek, nie wpływa na ciśnienie i krzepliwość krwi. Stąd też wynika powszechność jego stosowania.
Są sytuacje, kiedy paracetamol nie powinien być stosowany i nalezy go zastąpić lekiem z inną substancją czynną. Paracetamolu nie mogą stosować osoby:
Paracetamol oprócz swoich właściwości leczniczych, wykazuje również działanie toksyczne dla wątroby, ponieważ to właśnie tam jest on metabolizowany. Część leku ulega przemianie do bardzo toksycznej dla wątroby substancji (N-acetylo-p-benzochinonoimina), która następnie ulega połączeniu z substancją o nazwie glutation, dzięki czemu powstaje nietoksyczny merkaptan. Jeśli jednak wystąpi u nas niedobór glutationu (a jego zapas w wątrobie jest ograniczony), to nasza wątroba nie będzie w stanie zneutralizować toksyny i będzie narażona na jej szkodliwe działanie. Może wtedy dojść do ciężkiego uszkodzenia wątroby.
Osoby dorosłe nie powinny przekraczać 4 g paracetamolu na dobę (czyli 8 standardowych tabletek, z których każda zawiera 500 mg), ale nie jednorazowo. Jednorazowa dopuszczalna dawka paracetamolu to maksymalnie 1 g.
Jeśli chodzi o dzieci i młodzież począwszy od 3. miesiąca życia, to dawka paraceamolu uzależniona jest od masy ciała i wynosi 10-15 mg na każdy kilogram – jednorazowo. Natomiast dobowa dawka paracetamolu dla dzieci nie powinna przekraczać 60-75 mg na każdy kilogram masy ciała.
Co ważne! Bez konsultacji z lekarzem, paracetamol można stosować maksymalnie przez 3 dni w przypadku wystąpienia gorączki. Natomiast w przypadku leczenia bólu - maksymalnie przez 5 dni.
Należy jednak uważać, ponieważ paracetamol występuje również w preparatach złożonych (kilkuskładnikowych). Dotyczy to w szczególności leków na objawy przeziębienia i grypy, które swoją nazwą nie sugerują, że zawierają paracetamol. Dlatego chcąc włączyć do leczenia kolejny lek, należy najpierw przeczytać dokładnie ulotkę oraz skład preparatu. Trzeba również pamiętać, że dawka paracetamolu przyjęta w ciągu dnia w różnych preparatach - sumuje się. Jest to istotne, aby nie przekroczyć dobowej dawki paracetamolu i nie doprowadzić do zatrucia organizmu paracetamolem.
Przede wszystkim wtedy, kiedy nie kontrolujemy substancji czynnych leków, które zażywamy. Czyli, gdy nie czytamy ulotki i składu leku. Bardzo łatwo o zatrucie paracetamolem, gdy jesteśmy przeziębieni, ponieważ w krótkim czasie nieświadomie możemy zażyć kilka preparatów z jego zawartością (np. tabletki i saszetki z proszkiem do sporządzenia roztworu do picia o składzie złożonym, gdzie jedną z substancji jest paracetamol). Dlatego tak ważne jest, aby dokładnie czytać ulotki dołączone do leków (nie wyrzucać ich w trakcie stosowania), zapoznać się z ich składem oraz dawkowaniem, aby zyskać pewność, że sobie nie zaszkodzimy.
Ponadto, jeśli leki przechowujemy w miejscu łatwo dostępnym dla dzieci, istnieje ryzyko, że dziecko połknie tabletki, zje proszek lub wypije syrop zawierajacy paracetamol.
Szczególnie ostrożnie paracetamol powinny stosować osoby chorujące przewlekle na choroby obciążające pracę wątroby lub skutkujące uszkodzeniem wątroby, ponieważ w ich przypadku dawka toksyczna paracetamolu może być niższa niż u osób zdrowych.
Warto także pamiętać, że osoby w podeszłym wieku, chorujące na demencję lub Alzheimera, również mogą omyłkowo zażyć paracetamol (lub jego zwiększoną dawkę). Dlatego warto kontrolować przyjmowanie leków przez seniorów i sprawdzać, czy prawidłowo stosują leki ze swojej domowej apteczki.
Absolutnie nie! Trzeba pamiętać, aby nigdy nie łączyć paracetamolu z alkoholem, ponieważ grozi to ciężkim uszkodzeniem wątroby. Również w przypadku „leczenia kaca” nie powinno się stosować paracetamolu na ból głowy i mięśni.
Objawy te nie są zbyt charakterystyczne, dlatego zdarza się, że pomocy u lekarza zaczynamy szukać dość późno. Zazwyczaj objawy dzieli się na 4 etapy:
Mimo dużego bezpieczeństwa stosowania paracetamolu, należy pamiętać, że nadal to jest lek, którego dawkowania trzeba ściśle przestrzegać i stosować się do wskazówek lekarza lub farmaceuty albo do wytycznych zawartych w ulotce. Może się zdarzyć, że nawet przyjmowanie zalecanych dawek, ale przez zbyt długi czas, doprowadzi do uszkodzenia wątroby. Dlatego zawsze należy dokładnie przeczytać ulotkę dołączoną do leku, a wszelkie wątpliwości wyjaśnić z lekarzem lub farmaceutą.
