Ból górnej części brzucha, opisywany przez chorych jako ból żołądka, jest dolegliwością częstą i sprawiającą lekarzom duże trudności diagnostyczne. Dlaczego tak trudno go rozpoznać? Chorzy często nie potrafią dokładnie opisać swoich dolegliwości, w tym jak często i w którym miejscu ich boli. Ponadto istotny jest także moment pojawienia się bólu żołądka w połączeniu z codziennymi czynnościami (wysiłek, jedzenie, występowanie objawów dodatkowych). Dlatego ważne, aby obserwować swój organizm i notować wszelkie niepokojące objawy. Lekarz musi również zróżnicować pacjentów, którzy potrzebują natychmiastowej pomocy od tych, którzy mogą być leczeni ambulatoryjnie. Jakie choroby mogą być przyczyną bólu żołądka? Kiedy zgłosić się do lekarza, a kiedy wezwać pomoc?
Do najczęstszych przyczyn bólu żołądka zaliczamy:
Pacjenci, u których występuje ostry ból okolicy nadbrzusza i mający czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych powinni zostać przebadani w kierunku ostrego zespołu wieńcowego. Szczególnie niepokojące powinny być objawy towarzyszące takie jak:
Istnieją dwa rodzaje zapalenia trzustki, które mogą dawać objawy bólu w okolicach żołądka.
Ostre zapalenie trzustki. Przyczyną ostrego bólu górnej części brzucha może być także ostre zapalenie trzustki. Silny ból może pojawiać się po „błędzie dietetycznym” lub nasilać się na przestrzeni dni niezależnie od posiłków. Ból może promieniować do pleców, przeważnie towarzyszy mu gorączka. Pacjenci mogą odczuwać nudności, a wymioty nie przynoszą ulgi.
Przewlekłe zapalenie trzustki także może być przyczyną bólu w okolicy nadbrzusza. Ból pojawia się po 15-30 minutach od przyjęcia posiłku, a jego natężenie może być różne. Co ważne, może on promieniować do pleców. Ze względu na powiązanie przyjmowania posiłków z dolegliwościami bólowymi pacjenci zaczynają ograniczać spożywanie pokarmów co nierzadko prowadzi do:
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy charakteryzuje się przede wszystkim dolegliwościami bólowymi - zgłasza je aż 80% pacjentów cierpiących na to schorzenie. Może wystąpić promieniowanie do pleców, ale izolowany ból w okolicy kręgosłupa jest raczej atypową manifestacją tej choroby. Jeśli wrzody obecne są w żołądku, ból występuje w trakcie posiłku, natomiast przy wrzodach dwunastnicy dolegliwości bólowe pojawiają się:
Ból od wrzodów dwunastnicy ustępuje po przyjęciu:
Ból w nadbrzuszu jest jednak mało swoistym objawem i najczęściej nie wynika z choroby wrzodowej, a znacznie częściej powodowany jest dyspepsją czynnościową.
Dyspepsja czynnościowa charakteryzuje się występowaniem bólu w nadbrzuszu, utrzymującego się powyżej miesiąca. Mogą mu towarzyszyć:
Dodatkowo, aby stwierdzić dyspepsję czynnościową, należy wykluczyć choroby organiczne, które mogłyby potencjalnie wywoływać powyższe objawy.
Ostre zapalenie błony śluzowej żołądka manifestować się może nie tylko bólem w nadbrzuszu, ale i nudnościami i wymiotami. Może być wywołana czynnikami infekcyjnymi, np. infekcją H. pylori, toksycznymi, takimi jak stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), a także niedokrwieniem.
Pacjenci, którzy prezentują objawy potencjalnie zagrażające życiu powinni natychmiast zgłosić się do szpitalnego oddziału ratunkowego:
Do lekarza zgłosić się powinni także pacjenci z tzw. objawami alarmowymi, do których należą:
