Paracetamol to lek tak popularny, że chyba nie ma osoby, która by o nim nie słyszała. Kupowany i stosowany chętnie przy wszelkiego rodzaju dolegliwościach bólowych, podwyższonej temperaturze czy na objawy przeziębienia i grypy (najczęściej w postaci rozpuszczalnego proszku w saszetkach z preparatami złożonymi). Paracetamol jest lekiem OTC, dostępnym bez recepty. Czy jednak faktycznie jest to lek uniwersalny i bezpieczny? Czy każdy może go stosować, kiedy chce i jak długo chce?
Paracetamol w Polsce zyskał na popularności stosunkowo niedawno, bo pod koniec XX wieku. Inna nazwa paracetamolu to acetaminofen - jest to szczególnie istotne, gdy przyjmujemy różne leki, aby nie przekroczyć dobowej dawki sybstancji czynnej. Paracetamol wystepuje pod różną postacią leku, są to zwykle:
Działanie paracetamolu koncentruje się na obniżaniu gorączki (na około 6-8 godzin) oraz uśmierzaniu bólu (na około 4-6 godzin). Należy pamiętać, że paracetamol nie ma działania przeciwzapalnego. Wskazaniem do stosowania paracetamolu są w szczególności:
Warto wiedzieć, że paracetamol możemy przyjmować niezależnie od posiłku, a więc wzięty na czczo nie zaszkodzi naszemu żołądkowi.
Paracetamol stosowany w dawkach terapeutycznych (zawartych w ulotce) uważany jest za lek bezpieczny. Można go stosować już u niemowląt po ukończeniu 3. miesiąca życia, u dzieci i młodzieży, a także u kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią (zawsze jednak po konsultacji z lekarzem). Dlaczego paracetamol jest lekiem bezpiecznym? Uważa się, że paracetamol jest bezpieczny, ponieważ:
Stąd też jego powszechność i popularność stosowania.
Chociaż jest on uznawany za lek bezpieczny, paracetamol wykazuje również działanie toksyczne dla wątroby, w której jest on metabolizowany. Część leku ulega przemianie do bardzo toksycznej dla wątroby substancji, która jest neutralizowana przez antyutleniacz wątrobowy. Jeśli jednak wystąpi niedobór tego antyutleniacza, to nasza wątroba nie zneutralizuje toksyny i będzie narażona na jej szkodliwe działanie. W takiej sytuacji może dojść do ciężkiego uszkodzenia wątroby. Dlatego paracetamol nie powinien być stosowany u osób:
Dzienna dawka paracetamolu u osoby dorosłej nie powinny przekraczać 4 g leku na dobę (czyli 8 standardowych tabletek, z których każda zawiera 500 mg). Należy pamiętać, że jednorazowa dawka paracetamolu to maksymalnie 1 g (dwie tabletki zawierające 500 mg paracetamolu). Dlatego lek należy przyjmować w dawkach podzielonych, maksymalnie 4 razy na dobę i nie częściej niż co 4 godziny.
Bardzo ważne, aby nie stosować paracetamolu dłużej niż 3 dni, bez konsultacji z lekarzem. Należy także pamiętać, aby brać możliwie jak najniższą, skuteczną dawkę paracetamolu i stosować jak najkrótsze leczenie. Dlatego, jeśli poczujemy ulgę przy zastosowaniu np. jednorazowej dawki 500 mg paracetamolu, nie sięgamy "zapobiegawczo" po kolejną tabletkę.
Stosując paracetamol należy zachować szczególną ostrożność i uważać, aby nie przedawkować leku. Obecnie na rynku występuje wiele leków złożonych, mających w swoim składzie paracetamol. Dlatego wybierając lek powinniśmy sprawdzać zawarta w nim substancję czynną oraz substancje dodatkowe. Do przedawkowania paracetamolu dochodzi najczęściej u osób przyjmujących różne leki na objawy przeziębienia i grypy, bez konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. W takiej sytuacji bardzo łatwo może dojść do przedawkowania paracetamolu, ponieważ w krótkim czasie nieświadomie możemy zażyć kilka preparatów z jego zawartością, np. łącząc ze sobą leki w postaci tabletek i w formie rozpuszczalnej. Uwaga! Może to doprowadzić do uszkodzenia wątroby. Dlatego tak ważne jest, aby dokładnie czytać ulotki dołączone do leków, zapoznać się z ich składem oraz dawkowaniem i zyskać pewność, że sobie nie zaszkodzimy.
Jeśli zdarzy się, że weźmiemy zbyt dużo leku, to po około 5 godzinach mogą wystąpić pierwsze objawy przedawkowania – nudności i wymioty, później mogą pojawić się też bóle brzucha i tkliwość w prawym podżebrzu, gdzie umiejscowiona jest wątroba. Jeśli wątroba zacznie ulegać uszkodzeniu, to może pojawić się również żółtaczka i skaza krwotoczna.
Co robić jeśli dojdzie do przedawkowania paracetamolu? Warto podać węgiel aktywny w celu związania pozostałości leku obecnej w żołądku. Jednak najlepiej jest jak najszybciej udać się do szpitala, gdzie prawdopodobnie zostanie zastosowana odtrutka w postaci N-acetylocysteiny, która jest znana jako składnik popularnego leku mukolitycznego na mokry kaszel.
Mimo dość dużego bezpieczeństwa stosowania paracetamolu, trzeba pamiętać, aby zasięgnąć porady lekarza, zanim połączymy paracetamol z innymi lekami. Przede wszystkim, należy skonsultować:
Warto wiedzieć, że kofeina nasila działanie przeciwbólowe paracetamolu.
Pamiętaj! Nie wolno łączyć paracetamolu z alkoholem, ponieważ grozi to ciężkim uszkodzeniem wątroby. Mitem jest również stosowanie paracetamolu na kaca oraz bóle głowy po spożyciu alkoholu.
