Skąd pochodzi wirus Marburg? Jakie są objawy zakażenia wirusem Marburg? Czy jest dostępne skuteczne leczenie wirusa Marburg? Czy jest możliwe zastosowanie szczepionek ochronnych? I najważniejsze - czy świat stoi w obliczu ryzyka nowej epidemii wirusa Marburg? Oto najważniejsze informacje na temat odzwierzęcego wirusa Marburg!
W ostatnich tygodniach pojawiły się doniesienia medialne dotyczące zakażeń wirusem Marburg na terenie Tanzanii i Gwinei Równikowej. Wirus Marburg wywołuje gorączkę krwotoczną, która jest obarczona wysoką śmiertelnością na poziomie nawet 90%, a jej przebieg kliniczny przypomina Ebolę. Sprawa wydaje się poważna i jest stale monitorowana przez Światową Organizację Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO).
Wirus Marburg należy do rodziny Filoviridae, której przedstawiciele są nazywani filowirusami.
Są to wirusy osłonkowe, zawierające genom w postaci pojedynczej, niesegmentowanej, ujemnie spolaryzowanej nici RNA.
W materiale genetycznym filowirusów zakodowana jest informacja odnośnie 7 białek strukturalnych, do których należą między innymi nukleoproteiny (NP), białka matriksu (VP40 i VP24), aktywator transkrypcji (VP30) oraz glikoproteiny (GP1 i GP2). Cząsteczki wirusa Marburg mają średnicę około 100 nm, a w obrazie obserwowanym w mikroskopie elektronowym tworzą nitkowate struktury.
Wirus Marburg wywołuje chorobę wirusową Marburg (ang. Marburg virus disease, MVD), której ognisko odkryto po raz pierwszy w 1967 roku w Marburgu i Frankfurcie w Niemczech oraz w serbskim Belgradzie.
W następnych latach wirus Marburg identyfikowany był u pacjentów w:
Aktualnie 21 marca 2023 r. Ministerstwo Zdrowia Tanzanii oficjalnie ogłosiło pierwsze ognisko MVD w kraju, a 13 lutego 2023 r. podobną informację przedstawiło Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej Gwinei Równikowej. Specjaliści podkreślają, że jest to wyjątkowa sytuacja, gdyż po raz pierwszy odnotowano ogniska wirusa w dwóch państwach jednocześnie.
Niestety do chwili obecnej potwierdzono informację o kilkunastu pacjentach zmarłych w wyniku zakażenia wirusem Marburg, a co najmniej kilkaset osób jest pod obserwacją (po potencjalnym kontakcie z wirusem).
Wirus Marburg został określony jako jeden z najgroźniejszych dotychczas poznanych patogenów odzwierzęcych, dlatego ryzyko wybuchu epidemii monitoruje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).
Pierwsze przypadki zakażenia wirusem Marburg u ludzi w 1967 roku były związane z afrykańskimi małpami zielonymi (Cercopithecus aethiops) sprowadzonymi z Ugandy. Jednak aktualnie rezerwuarem wirusa Marburg są nietoperze nazywane rudawcami nilowymi (Rousettus aegyptiacus), które w ujęciu taksonomicznym należą do rodziny rudawkowatych (Pteropodidae).
Te owocożerne zwierzęta mogą transmitować patogen bezpośrednio na człowieka, przy czym szczególnie narażone są osoby długo przebywające w kopalniach lub jaskiniach zamieszkałych przez nietoperze Rousettus.
Ryzyko wystąpienia epidemii jest związane z faktem, że wirus Marburg rozprzestrzenia się także łatwo między ludźmi poprzez:
U kobiet zakażonych w czasie ciąży, wirus Marburg może być identyfikowany w łożysku, płynie owodniowym i płodzie. Dodatkowo, wirus przedostaje się do mleka matki, co stanowi poważne ryzyko przeniesienia go na dziecko.
Inkubacja wirusa trwa od 2 dni 21 dni, natomiast chory może zarażać inne osoby tak długo, dopóki w jego krwi obecny jest wirus.
Pierwszymi objawami choroby wywołanej wirusem Marburg jest:
Po kilku dniach u chorych pojawia się:
Rokowania dla chorych są niestety niepomyślne. Zaledwie po 8-9 dniach od zakażenia większość pacjentów umiera w wyniku utraty krwi, niewydolności wielonarządowej i wystąpienia wstrząsu, a statystyki dotyczące śmiertelności sięgają od 24 do prawie 90% przypadków (w zależności od miejsca i daty wystąpienia ognisk chorobowych).
Objawy gorączki krwotocznej wywołanej przez wirusa Marburg przypominają Ebolę, jednak należy pamiętać, że obie choroby związane są z zakażeniem przez inny czynnik patogenny.
Warto podkreślić, że podczas rozpoznania zakażenia wirusem Marburg należy wykluczyć nie tylko Ebolę, ale także:
Postawienie trafnej diagnozy jest możliwe po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem (np. powrót z kraju, gdzie wirus był odnotowany), na podstawie obserwowanych objawów klinicznych (np. wystąpienie gorączki, biegunki i krwawienia) oraz po wykonaniu odpowiednich badań diagnostycznych.
Należy pamiętać, że materiał biologiczny pobrany od pacjenta jest skrajnie niebezpieczny i powinien być utylizowany według obowiązujących restrykcyjnych zasad.
W celu identyfikacji wirusa można wykorzystać następujące metody:
Pacjenci z podejrzeniem zakażenia wirusem Marburg powinni być pilnie hospitalizowani i umieszczeni w izolatce. Konieczne jest stałe monitorowanie stanu pacjenta.
Niestety do chwili obecnej nie jest znany żaden skuteczny lek przeciwko wirusowi Marburg.
Leczenie wirusa Marburg ma charakter objawowy i jest związane z podawaniem płynów nawadniających droga doustną lub dożylną, co umożliwia wyrównanie zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej. U pacjentów istnieje też konieczność walki ze wstrząsem oraz wspieranie funkcjonowania układu krążenia i oddechowego.
Dotychczas nie opracowano skutecznej szczepionki przeciwko wirusowi Marburg, jednak trwają intensywne prace w tym kierunku. Obecnie na uwagę zasługują preparaty przeciwko wirusowi Ebola, które mają duży potencjał w zakresie zapewnienia ochrony także przed wirusem Marburg. Preparaty te z dużym prawdopodobieństwem będą mogły być stosowane w przyszłości u pacjentów już po pierwszym roku życia, co daje duże nadzieję na skuteczną walkę z chorobą wirusową Marburg i zminimalizowanie ryzyka wystąpienia epidemii spowodowanej tym patogenem.
Wszystkie przypadki choroby wirusowej Marburg powinny być poddane ocenie zgodnie z Międzynarodowymi Przepisami Zdrowotnymi (ang. International Health Regulations, IHR), dlatego aktualnie Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) bacznie przygląda się sytuacji panującej w Tanzanii i Gwinei Równikowej.
Celem WHO jest prowadzenie działań zapobiegających epidemii, zapewnienie odpowiedniego nadzoru oraz wsparcie w przygotowaniu skutecznego planu gotowości w razie pogorszenia sytuacji w krajach zagrożonych wirusem Marburg.
W obecnej chwili ryzyko wystąpienia epidemii choroby wirusowej Marburg jest określone przez WHO jako wysokie w krajach, gdzie zidentyfikowano przypadki zakażeń, ale niskie w skali globalnej. Nie mniej jednak, konieczne jest podnoszenie świadomości społecznej w kontekście czynników ryzyka i zagrożeń związanych z infekcją wirusem Marburg.
