Borelioza to najpopularniejsza choroba odkleszczowa, na którą nadal nie wymyślono szczepionki. Na szczęście jeśli odpowiednio szybko zadziałamy, możemy się przed nią skutecznie obronić. Jakie są pozostałe choroby odkleszczowe? Jak się przed nimi chronić? Dlaczego ochrona przed kleszczami jest ważna? Sprawdź co warto zrobić!
Możemy wyróżnić około 900 gatunków kleszczy z czego w Polsce najliczniej występuje kleszcz pospolity (Ixodes ricinus). Tak na prawdę kleszcze możemy spotkać wszędzie. Te pajęczaki spotykamy w wielu miejscach, ale najbardziej upodobały sobie:
Kleszcze żywią się krwią, atakując ludzi, psy, koty, ale także ptaki, sarny, jelenie czy kozy. Do przeżycia potrzebują jednak zdecydowanie więcej krwi niż komary. Mogą pozostawać przytwierdzone do swojego żywiciela nawet przez 2 tygodnie.
Niestety kleszcze przenoszą także groźne choroby zakaźne, dlatego warto chronić się przed nimi wszelkimi dostępnymi metodami.
Ochrona przed kleszczami jest bardzo istotna, ponieważ te pajęczaki przenoszą wiele chorób, które pogarszają naszą jakość życia, niszczą zdrowie, a w niektórych przypadkach mogą prowadzić nawet do śmierci.
Borelioza
Borelioza to choroba, która znana jest chyba każdemu i przyprawia wielu o gęsią skórkę. Jednak nie każde ugryzienie kleszcza wiąże się z zarażeniem tą chorobą. Borelioza może rozwinąć się tylko, jeśli doszło do zetknięcia z zarażonym kleszczem, a prawdopodobieństwo rośnie im dłużej pozostajemy jego żywicielem, czyli zakażony kleszcz znajduje się w naszej skórze.
Borelioza przenoszona jest przez bakterie - krętki Borrelia. Polska należy do regionów endemicznych boreliozy, a najwięcej zakażeń odnotowuje się na północnym-wschodzie naszego kraju od maja do października.
Objawy boreliozy
Do najwcześniejszych objawów zaliczamy rumień wędrujący, który pojawia się najczęściej wokół miejsca ukłucia, ale także w innych miejscach na ciele. Od pojawienia się tego skórnego objawu może minąć wiele tygodni, miesięcy, a czasami nawet lat do wystąpienia innych objawów takich jak:
Obecnie najskuteczniejszym leczeniem boreliozy jest antybiotykoterapia, a dokładniej zastosowanie doksycykliny. Ponadto podanie tego antybiotyku w dawce 200 mg do 72 godzin od usunięcia zarażonego kleszcza pozwala nawet zmniejszyć ryzyko zachorowania na boreliozę.
Niestety liczba przypadków boreliozy stale rośnie. Jak dotąd nie istnieje szczepionka przeciwko boreliozie, choć trwają intensywne badania nad jej produkcją i jesteśmy już na bardzo dobrej drodze do wprowadzenia jej na rynek.
Kleszczowe zapalenie mózgu
Do innych znanych chorób odkleszczowych należy kleszczowe zapalenie mózgu (KZM), które w odróżnieniu od boreliozy przenoszone jest nie przez bakterie, a przez wirusy. O ile krętki boreliozy potrzebują czasu, aby zainfekować nasz organizm (ryzyko zwiększa się po upływie 36 godzin od ugryzienia) o tyle wirus działa bardzo szybko. Istnieje jednak inna, lepsza wiadomość: w przeciwieństwie do boreliozy, na kleszczowe zapalenie mózgu możemy się zaszczepić.
Szczepienie na kleszczowe zapalenie mózgu wymaga podania 3 dawek w odpowiednich odstępach czasowych. Dawkę przypominającą podaje się po upływie 3-5 lat.
Objawy kleszczowego zapalenia mózgu
U części pacjentów objawy kleszczowego zapalenia mózgu mogą nie wystąpić. U większości wyróżnia się dwie fazy choroby. W fazie pierwszej pojawiają się najczęściej:
Faza pierwsza może zakończyć się wyzdrowieniem, jednak u 30% osób wirus przenika do ośrodkowego układu nerwowego i rozwija się kolejna faza, która może powodować:
Powyższe skutki kleszczowego zapalenia mózgu to tylko niektóre przykłady objawów rejestrowanych u pacjentów. Podsumowując, KZM może prowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu, rdzenia kręgowego, a nawet do śmierci.
Pamiętajmy, że kleszczowym zapaleniem mózgu możemy zarazić się także drogą pokarmową przez spożycie niepasteryzowanego mleka, jednak takie zakażenia zdarzają się częściej w innych krajach takich jak Austria czy Czechy.
Inne choroby odkleszczowe
Borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu to najczęściej występujące choroby odkleszczowe. Do innych możemy zaliczyć między innymi choroby takie jak:
Nie, ugryzienie przez kleszcza nie powoduje bólu, ponieważ jego ślina posiada właściwości znieczulające. Możemy być całkowicie nieświadomi ugryzienia przez kleszcza. Natomiast, miejsce po kleszczu może swędzieć i dawać reakcję alergiczną, dlatego warto stosować preparaty na ukąszenia w postaci:
To proste: jak najszybciej! Im sprawniej pozbędziemy się kleszcza z naszej skóry, tym mniejsze ryzyko zakażenia chorobą odkleszczową. Niestety nawet bardzo szybkie działanie może nie uchronić nas przez kleszczowym zapaleniem mózgu. W tym przypadku najskuteczniejsze są szczepienia ochronne.
Pierwsze objawy boreliozy mogą pojawić się w przeciągu 10-14 dni od ugryzienia kleszcza. Zdarza się, że rozpoczynają się powstaniem wędrującego rumienia na skórze.
Objawy kleszczowego zapalenia mózgu mogą pojawić się po upływie tygodnia do dwóch od kontaktu z kleszczem. Zdarza się, że KZM ma przebieg bezobjawowy.
Postęp medycyny spowodował, że możemy skutecznie zaszczepić się na kleszczowe zapalenie mózgu, co jest obecnie najlepszą metodą profilaktyki. Nadal jednak czekamy na szczepionkę przeciwko boreliozie. Z tego powodu działania zachowawcze pomagają uchronić nas przed kleszczami. Co możemy zrobić, żeby zminimalizować ryzyko ukąszenia kleszcza?
Wybierz właściwą porę na spacer!
Kleszcze atakują najczęściej wcześnie rano i późnym popołudniem. Warto zatem odpuścić sobie te pory dnia na spacery, jeśli mamy taką możliwość.
Stosuj repelenty!
Wybierając się w miejsca szczególnie narażone występowaniem kleszczy warto oprócz założenia odzieży ochronnej spryskać się repelentem na kleszcze. Te preparaty odstraszają nie tylko kleszcze, ale często także komary czy meszki. Należą do nich między innymi aerozole, kremy, żele czy bransoletki z substancjami takimi jak:
Noś odpowiednią odzież!
Wybierając się do lasu, a także na spacer do parku i w miejsca szczególnie uwielbiane przez kleszcze należy dbać o odpowiednią odzież, zakrywającą jak najwięcej ciała, a w szczególności miejsca wrażliwe na ugryzienia.
Unikaj wysokich traw!
Kleszcze uwielbiają wysokie trawy i zagajniki, choć oczywiście można spotkać je także na skoszonej trawie. Wchodzenie jednak w bujne zarośla w krótkich spodenkach to niepotrzebne proszenie się o pasażera na gapę.
Obejrzyj ciało po spacerze!
Dobrym nawykiem jest także obejrzenie dokładnie ciała po powrocie ze spaceru. Odzież możemy wytrzepać na przykład nad wanną, żeby nie przenieść naszego pasażera do szafy. Następnie sprawdzamy całe ciało, a w szczególności miejsca najchętniej wybierane przez kleszcze, a więc pachy, pachwiny, skórę głowy (także miejsce za uszami), pośladki i okolice pod kolanami.
Sprawdź swojego pupila!
Jeśli jesteśmy szczęśliwymi posiadaczami domowego zwierzątka, które chętnie uczestniczy w spacerach, musimy obejrzeć zwłaszcza jego sierść. Psy często wnoszą kleszcze do domowego zacisza na swojej sierści. Warto zatem obejrzeć całego psiaka, a szczególnie miejsca za uszami czy pod pachami oraz między fałdami skórnymi. Robimy to nie tylko dla naszego zdrowia, ale także naszego pupila.
https://www.kleszcze.info.pl/ [dostęp: 03.05.2023].
