Chociaż wzdęcia i oddawanie gazów są czymś ludzkim i naturalnym, ich nadmiar może być nie tylko kłopotliwym problemem, ale również informacją, że w naszym organizmie dzieje się coś niepokojącego. Jeśli ostatnio czujesz wzdęcia i gazy, a ich częstotliwość nasiliła się, zastosuj odpowiednie leki na wzdęcia, dostępne bez recepty, a w międzyczasie umów się na wizytę u gastrologa lub lekarza pierwszego kontaktu. Jakie są przyczyny wzdęć? Co stosować na gazy? Jakie choroby mogą wskazywać wzdęcia i gazy? Sprawdź!
Gromadzenie się gazów w organizmie jest czymś naturalnym. W naszym przewodzie pokarmowym znajduje się około 200 ml gazów. Powstają one w trakcie procesów trawienia i fermentacji w jelitach, a także dostarczamy je z zewnątrz podczas połykania pokarmu wraz z powietrzem. Okazuje się, że dziennie oddajemy gazy nawet od 14 do 25 razy, najczęściej po posiłku i jest to całkiem naturalne zjawisko. Problem pojawia się wówczas, gdy następuje nadmierne gromadzenie gazów. Wówczas mówimy o uczuciu wzdęcia i zwiększonym odbijaniu czy oddawaniu gazów.
Wiemy już, że nadmierne gromadzenie się gazów w organizmie może prowadzić do wzdęć. Okazuje się, że mogą im towarzyszyć także inne objawy:
W fizjologicznych warunkach gazy powstają ze względu na procesy fermentacyjne przeprowadzane przez bakterie w jelitach. Do nadmiernych wzdęć i gazów mogą natomiast przyczynić się:
Symetikon
Najpopularniejszą substancją stosowaną przy wzdęciach i nadmiernych gazach jest symetikon. Mechanizm jego działania polega na zmniejszeniu napięcia powierzchniowego pęcherzyków gazu, dzięki czemu dochodzi do ich pękania. Następnie gazy wchłaniane są przez ściany przewodu pokarmowego lub usuwane z jelit poprzez odbyt. Symetikon jest zatem stosowany:
Symetikon może występować w postaci kapsułek do połykania lub kropli przeznaczonych szczególnie dla niemowląt, ale także dla dorosłych. Uznawany jest za lek bezpieczny, ponieważ nawet przy długotrwałym stosowaniu nie obserwuje się zazwyczaj działań niepożądanych.
Węgiel aktywowany
Innym środkiem dostępnym bez recepty jest węgiel aktywowany, który również należy do bezpiecznych preparatów. Obniża on stężenie wodoru, który powstaje podczas fermentacji bakteryjnej w jelitach. Dzięki temu dochodzi do obniżenia ilości gazów i nasilenia wzdęć. W jednym z badań podawano pacjentom połączenie symetikonu z węglem aktywowanym przez 3 miesiące. Zaobserwowano zmniejszenie nasilenia takich objawów jak uczucie pełności, wzdęcia i spowolnione trawienie. Co więcej, poprawa utrzymywała się nawet przez 2 miesiące od zakończenia kuracji.
Należy jednak pamiętać, że podanie węgla z innymi lekami może osłabić ich działanie. Z tego powodu należy zachować co najmniej 2-godzinny odstęp między przyjęciem węgla a innych leków.
Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki
Probiotyki mogą okazać się skuteczne w walce z nadmiernymi gazami. Okazuje się, że zaburzenia mikroflory jelitowej, a więc dysbioza może prowadzić właśnie do wzdęć. Niektóre bakterie takie jak Enterobacteriaceae i Clostridia wytwarzają gazy podczas fermentacji zdecydowanie chętniej niż inne. Dlatego celem suplementacji jest zapewnienie odpowiedniej równowagi probiotycznej w jelitach.
Probiotyki to żywe drobnoustroje, które wywierają dobroczynny wpływ na jelita i nie tylko. Prebiotyki natomiast to takie składniki żywności, które nie podlegają procesom trawienia, ale pobudzają szczepy bakterii do wzrostu. Z tego powodu warto stosować zarówno probiotyki jak i prebiotyki. Takim połączeniem są tak zwane synbiotyki.
Najczęściej stosowane probiotyki to szczepy Lactobacillus i Bffidobacterium, a zmniejszenie nasilenia wzdęć zauważono zwłaszcza po takich probiotykach jak:
Musimy jednak pamiętać, że do przyczyn wzdęć może należeć także SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Jest on stanem zwiększonej ilości bakterii w jelitach, które na skutek fermentacji wytwarzają nadmierną ilość gazów takich jak metan czy wodór. Aby wykluczyć ten stan warto wykonać odpowiednie badania diagnostyczne, a więc test oddechowy wodorowo-metanowy. W przypadku potwierdzenia zespołu SIBO lekiem stosowanym najczęściej w terapii jest rifaksymina oraz neomycyna. Po zastosowaniu jednej tury antybiotykoterapii, która może trwać do 14 dni, objawy wzdęć cofają się u większości pacjentów.
Laktaza
U osób z potwierdzoną nietolerancją laktozy stosuje się enzym laktazę. Nietolerancja laktozy polega na upośledzonej zdolności trawienia laktozy ze względu na zmniejszoną ilość enzymu, który rozkłada laktozę, a więc laktazy. Niestrawiony cukier trafia do jelit, gdzie jest fermentowany przez bakterie, czego skutkiem jest powstawanie przykrych objawów takich jak wzdęcia i gazy, ale także:
Leczenie nietolerancji laktozy jest głównie zachowawcze, a więc polega na unikaniu produktów mlecznych. Jeśli pacjent zdecyduje się jednak na posiłek, który zawiera lub może zawierać laktozę, powinien przyjąć preparat z laktazą, a więc enzymem, który pomoże tą laktozę strawić i uniknąć chociażby gazów i wzdęć.
Leki prokinetyczne
Leki prokinetyczne zapisywane są przez gastrologów na receptę i są szczególnie pomocne w leczeniu wzdęć u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego (IBS) i zaparciami. Do takich leków należą:
Leki prokinetyczne stosowane są w gastroparezie, czyli w opóźnionym opróżnianiu żołądka, niestrawności, wzdęciach, uczuciu nadmiernej pełności i/lub bólu w nadbrzuszu, zgadze czy nudnościach.
Wzdęcia mogą towarzyszyć także innym zaburzeniom ze strony przewodu pokarmowego i być objawem jednostek chorobowych takich jak:
Z tego powodu przy nawracających wzdęciach i gromadzeniu gazów należy udać się do gastroenterologa. Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem może zlecić odpowiednie badania diagnostyczne pozwalające wykluczyć lub potwierdzić powyższe jednostki chorobowe.
W celu zmniejszenia dokuczliwych gazów i wzdęć możemy pomóc sobie stosując kilka prostych zasad:
Nie jedz w pośpiechu!
Jedz powoli – ta złota zasada i mantra naszych babć ma uzasadnienie w życiu codziennym. Jedzenie w biegu, na stojąco lub w ciągłym ruchu powoduje, że całkiem nieświadomie połykamy wraz z jedzeniem nadmiar powietrza, przyczyniając się do wzdęć.
Ruszaj się!
Badania kliniczne potwierdzają, że regularna aktywność fizyczna przyczynia się do redukcji gazów i wzdęć.
Jedz zdrowo!
W przypadku nawracających wzdęć warto przyjrzeć się swojej diecie. Do nadmiernego oddawania gazów przyczyniają się diety bogatobłonnikowe i wegetariańskie. Nie oznacza to, że mamy teraz całkowicie z nich zrezygnować. Warto swoją dietę i objawy skonsultować z dietetykiem. Osoby z nietolerancją laktozy powinny zmniejszyć podaż produktów mlecznych, a pacjenci z celiakią - unikać glutenu. Do wzdęć i gazów przyczynia się także nadmiar tłuszczy w diecie (popularne fast-foody). Osoby chorujące na IBS lub SIBO odczuwają poprawę po wprowadzeniu diety low FODMAP, która ogranicza podaż węglowodanów.
