Symetikon
Najpopularniejszą substancją stosowaną przy wzdęciach i nadmiernych gazach jest symetikon. Mechanizm jego działania polega na zmniejszeniu napięcia powierzchniowego pęcherzyków gazu, dzięki czemu dochodzi do ich pękania. Następnie gazy wchłaniane są przez ściany przewodu pokarmowego lub usuwane z jelit poprzez odbyt. Symetikon jest zatem stosowany:
- doraźnie w razie wystąpienia dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego odczuwanych jako nagromadzenie gazów czy wzdęcia,
- w okresie pooperacyjnym, jeśli towarzyszą pacjentowi nadmierne gazy,
- przed badaniami diagnostycznymi okolic jamy brzusznej, czyli na przykład podczas kolonoskopii czy USG, aby poprawić obraz w trakcie przeprowadzanej diagnostyki,
- u niemowląt jako lek w kroplach szczególnie w przypadkach kolki niemowlęcej.
Symetikon może występować w postaci kapsułek do połykania lub kropli przeznaczonych szczególnie dla niemowląt, ale także dla dorosłych. Uznawany jest za lek bezpieczny, ponieważ nawet przy długotrwałym stosowaniu nie obserwuje się zazwyczaj działań niepożądanych.
Węgiel aktywowany
Innym środkiem dostępnym bez recepty jest węgiel aktywowany, który również należy do bezpiecznych preparatów. Obniża on stężenie wodoru, który powstaje podczas fermentacji bakteryjnej w jelitach. Dzięki temu dochodzi do obniżenia ilości gazów i nasilenia wzdęć. W jednym z badań podawano pacjentom połączenie symetikonu z węglem aktywowanym przez 3 miesiące. Zaobserwowano zmniejszenie nasilenia takich objawów jak uczucie pełności, wzdęcia i spowolnione trawienie. Co więcej, poprawa utrzymywała się nawet przez 2 miesiące od zakończenia kuracji.
Należy jednak pamiętać, że podanie węgla z innymi lekami może osłabić ich działanie. Z tego powodu należy zachować co najmniej 2-godzinny odstęp między przyjęciem węgla a innych leków.
Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki
Probiotyki mogą okazać się skuteczne w walce z nadmiernymi gazami. Okazuje się, że zaburzenia mikroflory jelitowej, a więc dysbioza może prowadzić właśnie do wzdęć. Niektóre bakterie takie jak Enterobacteriaceae i Clostridia wytwarzają gazy podczas fermentacji zdecydowanie chętniej niż inne. Dlatego celem suplementacji jest zapewnienie odpowiedniej równowagi probiotycznej w jelitach.
Probiotyki to żywe drobnoustroje, które wywierają dobroczynny wpływ na jelita i nie tylko. Prebiotyki natomiast to takie składniki żywności, które nie podlegają procesom trawienia, ale pobudzają szczepy bakterii do wzrostu. Z tego powodu warto stosować zarówno probiotyki jak i prebiotyki. Takim połączeniem są tak zwane synbiotyki.
Najczęściej stosowane probiotyki to szczepy Lactobacillus i Bffidobacterium, a zmniejszenie nasilenia wzdęć zauważono zwłaszcza po takich probiotykach jak:
- Bifidobacterium infantis,
- Biffidobacterium animalis.
Musimy jednak pamiętać, że do przyczyn wzdęć może należeć także SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Jest on stanem zwiększonej ilości bakterii w jelitach, które na skutek fermentacji wytwarzają nadmierną ilość gazów takich jak metan czy wodór. Aby wykluczyć ten stan warto wykonać odpowiednie badania diagnostyczne, a więc test oddechowy wodorowo-metanowy. W przypadku potwierdzenia zespołu SIBO lekiem stosowanym najczęściej w terapii jest rifaksymina oraz neomycyna. Po zastosowaniu jednej tury antybiotykoterapii, która może trwać do 14 dni, objawy wzdęć cofają się u większości pacjentów.
Laktaza
U osób z potwierdzoną nietolerancją laktozy stosuje się enzym laktazę. Nietolerancja laktozy polega na upośledzonej zdolności trawienia laktozy ze względu na zmniejszoną ilość enzymu, który rozkłada laktozę, a więc laktazy. Niestrawiony cukier trafia do jelit, gdzie jest fermentowany przez bakterie, czego skutkiem jest powstawanie przykrych objawów takich jak wzdęcia i gazy, ale także:
- biegunka,
- uczucie przelewania w jelitach,
- nudności.
Leczenie nietolerancji laktozy jest głównie zachowawcze, a więc polega na unikaniu produktów mlecznych. Jeśli pacjent zdecyduje się jednak na posiłek, który zawiera lub może zawierać laktozę, powinien przyjąć preparat z laktazą, a więc enzymem, który pomoże tą laktozę strawić i uniknąć chociażby gazów i wzdęć.
Leki prokinetyczne
Leki prokinetyczne zapisywane są przez gastrologów na receptę i są szczególnie pomocne w leczeniu wzdęć u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego (IBS) i zaparciami. Do takich leków należą:
Leki prokinetyczne stosowane są w gastroparezie, czyli w opóźnionym opróżnianiu żołądka, niestrawności, wzdęciach, uczuciu nadmiernej pełności i/lub bólu w nadbrzuszu, zgadze czy nudnościach.
W celu zmniejszenia dokuczliwych gazów i wzdęć możemy pomóc sobie stosując kilka prostych zasad:
Nie jedz w pośpiechu!
Jedz powoli – ta złota zasada i mantra naszych babć ma uzasadnienie w życiu codziennym. Jedzenie w biegu, na stojąco lub w ciągłym ruchu powoduje, że całkiem nieświadomie połykamy wraz z jedzeniem nadmiar powietrza, przyczyniając się do wzdęć.
Ruszaj się!
Badania kliniczne potwierdzają, że regularna aktywność fizyczna przyczynia się do redukcji gazów i wzdęć.
Jedz zdrowo!
W przypadku nawracających wzdęć warto przyjrzeć się swojej diecie. Do nadmiernego oddawania gazów przyczyniają się diety bogatobłonnikowe i wegetariańskie. Nie oznacza to, że mamy teraz całkowicie z nich zrezygnować. Warto swoją dietę i objawy skonsultować z dietetykiem. Osoby z nietolerancją laktozy powinny zmniejszyć podaż produktów mlecznych, a pacjenci z celiakią - unikać glutenu. Do wzdęć i gazów przyczynia się także nadmiar tłuszczy w diecie (popularne fast-foody). Osoby chorujące na IBS lub SIBO odczuwają poprawę po wprowadzeniu diety low FODMAP, która ogranicza podaż węglowodanów.