RSV to wirus wywołujący infekcje układu oddechowego, które mogą prowadzić do ciężkich postaci zapalenia oskrzeli lub płuc. Patogen dziesiątkuje żłobki i przedszkola, a pacjenci często wymagają leczenia w warunkach szpitalnych. Jakie są główne objawy zakażenia RSV i dlaczego wirus RSV jest szczególnie niebezpieczny dla najmłodszych dzieci? Czy istnieją skuteczne szczepionki na RSV? Sprawdź najważniejsze fakty!
Pod nazwą RSV kryje się syncytialny wirus nabłonka oddechowego (ang. respiratory syncytial virus). Ten mierzący zaledwie 150–300 nm patogen stanowi wysoce zakaźny i niebezpieczny czynnik wywołujący infekcje dróg oddechowych u dzieci.
RSV został odkryty w 1956 roku. Należy on do otoczkowych, jednoniciowych wirusów, a w ujęciu taksonomicznym zaliczamy go do rodziny Paramyxoviridae z rodzaju Pneumovirus.
W cząsteczce wirusa RSV wyróżniono 10 genów kodujących białka, które umożliwiają infekowanie komórek gospodarza:
Różnice w budowie białka G oraz w sekwencji nukleotydowej umożliwiły wyodrębnienie dwóch typów wirusa;
Warto zaznaczyć, że ciężki przebieg choroby skorelowany jest zazwyczaj z infekcją wywołaną przez RSV typu A.
RSV jest wysoce zakaźny, a jego jedynym rezerwuarem jest człowiek.
Do rozprzestrzeniania się wirusa RSV dochodzi:
Początkowo wirus RSV namnaża się w komórkach nabłonkowych nosogardzieli, a następnie infekuje dolne drogi oddechowe. Dochodzi do utworzenia tzw. syncytiów, które powstają poprzez połączenie pojedynczych komórek nabłonka, a następnie są atakowane przez układ odpornościowy chorego, czego skutkiem jest:
Okres inkubacji wirusa obejmuje od 2 do 8 dni. RSV jest wydalany z organizmu po upływie około tygodnia, jednak w przypadku niemowląt i osób z obniżoną odpornością okres ten może wydłużyć się nawet do 4 tygodni.
Wirus RSV może wywołać chorobę każdego odcinka układu oddechowego. Infekcja RSV mogą mieć różny przebieg - od łagodnego przeziębienia aż po ciężką postać zapalenia płuc.
Do objawów infekcji RSV należą między innymi:
Infekcja RSV może skutkować zapaleniem oskrzelików (bronchiolitis) i zapaleniem płuc, które obarczone są dużym ryzykiem powikłań, a pacjenci często wymagają leczenia w warunkach szpitalnych.
Pozostałe skutki zakażenia RSV mogą obejmować:
Warto podkreślić, że nasilenie objawów RSV jest uzależnione przede wszystkim od wieku, dlatego infekcje RSV są niebezpieczne szczególnie dla najmłodszych pacjentów. Największe ryzyko zachorowania na RSV dotyczy kilkumiesięcznych niemowląt, co ma związek ze spadkiem stężenia matczynych immunoglobulin IgG (przeciwciała klasy IgG).
Syncytialny wirus nabłonka oddechowego jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci poniżej 5 roku życia, co przekłada się na niepokojące statystyki. Oszacowano, że corocznie nawet 4 miliony dzieci na świecie muszą być hospitalizowane z powodu infekcji RSV, a blisko 150 tysięcy małych pacjentów nie udaje się uratować.
Według danych statystycznych, w 2021 roku w Polsce aż 39611 pacjentów poniżej 18 roku życia wymagało opieki szpitalnej, natomiast rok wcześniej (2020) było to 23024 chorych.
Ryzyko ciężkiego przebiegu infekcji RSV dotyczy przede wszystkim:
Oszacowano, że aż 90% populacji dzieci przejdzie infekcję RSV przed ukończeniem 2 roku życia. Niestety nie chroni to przed ponownym zakażeniem RSV , ale u starszych dzieci z reguły obserwowane są łagodne objawy reinfekcji.
Bezobjawowa postać infekcji RSV jest rzadko odnotowywana, a częstość jej występowania szacuje się na poziomie zaledwie 1%.
Pierwszym etapem rozpoznania zakażenia RSV powinno być badanie podmiotowe i przedmiotowe pacjenta. Lekarz może zlecić przeprowadzenie analiz w specjalistycznych laboratoriach.
Rekomendowanym materiałem do badań są popłuczyny z nosa pacjenta. Diagnostyka RSV oparta jest między innymi na:
Leczenie infekcji RSV ma charakter objawowy i polega przede wszystkim na podawaniu środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych oraz dbaniu o odpowiednie nawodnienie organizmu. W ciężkim przebiegu zakażenia konieczna może być hospitalizacja pacjenta.
W Polsce najwięcej przypadków diagnozowanych jest od października do maja, przy czym szczyt liczby zachorowań przypada na styczeń i luty.
Warto wspomnieć, że w przypadku państw znajdujących się w południowej części globu, infekcje RSV obserwowane są zazwyczaj od maja do września, ale najwięcej przypadków diagnozowanych jest na przełomie czerwca i lipca.
Ze względu na wysoką zakaźność i szybkie rozprzestrzenianie się wirusa, może on wywoływać sezonowe epidemie, szczególnie w populacji dzieci do 5 roku życia.
Niestety dotychczas nie udało się opracować skutecznej szczepionki przeciwko RSV, ale trwają intensywne badania w tym kierunku.
Pierwsze próby wynalezienia preparatu ochronnego przeprowadzono już w latach 60. ubiegłego wieku, jednak nie osiągnięto zadowalającego rezultatu.
Od tamtego czasu podjęto wiele prób uzyskania szczepionki na RSV, dzięki czemu obecnie dwa preparaty są w trakcie III fazy badań klinicznych. Jeden z producentów prowadzi badania nad szczepionką opartą na rekombinowanym podjednostkowym białku przed fuzją (RSVPreF3) oraz adiuwancie AS01, natomiast drugi koncern skupił się na analizie skuteczności rekombinowanej szczepionki RSVpreF wyprodukowanej na podjednostce białka F sprzed fuzji.
Głównym celem prowadzonych badań jest ocena skuteczności szczepionek przeciwko RSV w ochronie przed umiarkowaną i ciężką infekcją dolnych dróg oddechowych wywołaną przez RSV. Choć uzyskane wyniki badań są obiecujące, na ostateczny efekt i produkcję skutecznych preparatów musimy jeszcze trochę poczekać.
Ochronie przeciwko RSV polegania przede wszystkim na działaniach profilaktycznych:
RSV może wywoływać epidemie, szczególnie w populacji dzieci do 5 roku życia. Patogen wywołuje infekcje układu oddechowego, których przebieg uzależniony jest od wieku dziecka. U najmłodszych pacjentów najczęstszą postacią jest zapalenie oskrzeli lub zapalenie płuc, natomiast u starszych pociech mogą pojawić się łagodne infekcje górnych dróg oddechowych oraz zapalenie ucha. Dotychczas nie wynaleziono skutecznego leku lub szczepionki przeciwko wirusowi RSV, a w przypadku potwierdzonej infekcji stosowana farmakoterapia ma zazwyczaj charakter objawowy. Ze względu na szerokie rozpowszechnienie i łatwą transmisję wirusa należy przestrzegać zasad higieny osobistej oraz unikać zatłoczonych miejsc. W razie wystąpienia niepokojących objawów należy skorzystać z porady lekarskiej.
