Miód manuka. Jakie właściwości lecznicze ma miód manuka i dlaczego jest taki zdrowy?

Miód manuka nazywany jest płynnym złotem z Nowej Zelandii. Jest on produkowany przez pszczoły z nektaru drzewa herbacianego, a jego właściwości prozdrowotne są znane od wielu lat. Jakie jest działanie miodu manuka? Gdzie może być wykorzystywany? Czy można go bezpiecznie stosować? Skorzystaj z naszego kompendium wiedzy i dowiedz się co wyróżnia miód manuka na tle innych miodów.

Apiterapia, czyli wykorzystywanie miodu i produktów pszczelich w terapii chorób, to powszechnie znany sposób wspomagania leczenia konwencjonalnego.
Korzystne działanie miodu na organizm człowieka znane jest już od tysięcy lat i wraz z upływem czasu zyskuje coraz większą grupę zwolenników. Różnorodność miodów sprawia, że każdy z pewnością znajdzie produkt odpowiedni dla siebie.

Do dyspozycji mamy między innymi miód:

• rzepakowy,
• słonecznikowy,
• akacjowy,
• gryczany,
• lipowy,
• wielokwiatowy,
• wrzosowy,
• spadziowy,
• mniszkowy.

W ostatnim czasie popularność zyskał także miód manuka, który jest wytwarzany przez pszczoły z nektaru drzewa herbacianego (Leptospermum scoparium) na terenie Nowej Zelandii oraz południowo-wschodniej Australii. 

Miód manuka charakteryzuje się lekko gorzkim smakiem oraz aromatem określanym jako zapach wilgotnej ziemi i wrzosu.

Miód manuka składa się, podobnie jak pozostałe miody, głównie z cukrów prostych w postaci glukozy i fruktozy oraz z całego panelu substancji biologicznie aktywnych, wśród których można wymienić:

• związki fenolowe,
• fenolokwasy,
• flawonoidy.

Najważniejszym składnikiem miodu manuka jest jednak metyloglioksal (MGO), który wyróżnia go wśród pozostałych miodów.

Metyloglioksal w ujęciu chemicznym jest związkiem powstającym w wyniku przemian dihydroksyacetonu (DHA), którego źródłem jest nektar drzewa herbacianego. Należy podkreślić, że stężenie metyloglioksalu może być zmienne, a jego wysoka zawartość ma bezpośredni wpływ na korzyści zdrowotne wynikające ze stosowania miodu manuka.

Wykazuje on silne działanie przeciwko drobnoustrojom, głównie w odniesieniu do bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych.
W terapiach stosowany jest przede wszystkim miód manuka o zawartości metyloglioksalu w stężeniu co najmniej 250 mg/1 kg produktu.

W zależności od tej wartości stosuje się odpowiednie oznaczenie, np. jeśli w kilogramie miodu manuka znajduje się 250 metyloglioksalu, powinniśmy umieścić tę informację jako zapis MGO 250+.
Warto wiedzieć, że miód manuka o wysokiej zawartości metyloglioksalu określany jest jako:

• MGO 400+
• MGO 550+.

Miód manuka ma wiele właściwości prozdrowotnych, do których należą:

• ogólne działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne,
• łagodzenie stanu zapalnego skóry i błon śluzowych,
• leczenie ran i owrzodzeń,
• działanie przeciwwirusowe i synergistyczne z lekami przeciwwirusowymi (np. w leczeniu grypy, ospy wietrznej i półpaśca),
• działanie przeciwgrzybicze względem Candida albicans i dermatofitów,
• zwalczanie wolnych rodników i ochrona antyoksydacyjna (przeciwutleniajaca),
• wspieranie leczenia zakażeń bakteryjnych układu pokarmowego i oddechowego,
• korzystne działanie na funkcjonowanie układu krążenia, moczowego i nerwowego,
• potencjalne działanie przeciwnowotworowe,
• potencjalne zastosowanie w leczeniu chorób laryngologicznych, stomatologicznych i proktologicznych.

Liczne doniesienia dotyczące łagodzenia stanu zapalnego oraz bakteriobójczych właściwości miodu manuka sprawiają, że surowiec ten może być stosowany w profilaktyce chorób układu pokarmowego.

Miód manuka stanowi także potencjalną alternatywę dla stosowania antybiotyków lub może być elementem terapii wspomagającej leczenie.
Przeciwbakteryjne działanie miodu manuka może być wykorzystywane w utrzymaniu odpowiedniej higieny jamy ustnej. Stosowanie odpowiednich płukanek przyczynia się do zmniejszenia płytki nazębnej oraz łagodzi stany zapalne dziąseł i ozębnej.
Wiadomo, że biegunki i stany zapalne przewodu pokarmowego wywoływane są między innymi przez bakterie z rodzaju:

• Escherichia,
• Enterobacter,
• Salmonella,
• Shigella,
• Yersinia.

Wykazano, że zastosowanie w terapii miodu manuka w stężeniu od 2 do 16% może wykazywać działanie lecznicze i skutecznie skrócić okres trwania choroby.
Ponadto, istnieje duże prawdopodobieństwo korzystnego działania miodu manuka w leczeniu duru plamistego (tyfus brzuszny), którego czynnikiem etiologicznym są bakterie Salmonella typhi. W konwencjonalnym leczeniu tyfusu wykorzystywane są antybiotyki z grupy fluorochinolonów, ale w przypadku choroby wywołanej przez antybiotykooporne szczepy bakterii, konieczne jest poszukiwanie alternatywnych sposobów leczenia. Potencjalnym rozwiązaniem może okazać się stosowanie miodu manuka o wysokiej zawartości metyloglioksalu, który pomoże zwalczyć chorobotwórcze mikroorganizmy.
Ostry stan zapalny jelit wywołany przez bakterie Campylobacter jejuni może być skutecznie łagodzony poprzez zastosowanie miodu manuka nawet już w stężeniu 1-2%, natomiast jego nieco wyższa koncentracja wpływa korzystanie na zwalczanie bakterii Helicobacter pylori, które z kolei mogą wywoływać chorobę wrzodową i raka żołądka.

W mukowiscydozie obserwowany jest stan zapalny płuc, który w połączeniu z zakażeniem bakteryjnym i zwiększoną lepkością śluzu, stanowi poważny problem zdrowotny pacjenta. Patogenami biorącymi udział w zakażeniu są najczęściej bakterie Burkholderia cepacia i Pseudomonas aeruginosa, które w badaniach laboratoryjnych wykazują wrażliwość na miód manuka. Stało się to podstawą do potencjalnego wykorzystania inhalacji z miodu manuka jako procesu łagodzącego objawy mukowiscydozy oraz w leczeniu zakażeń bakteryjnych, jednak w tej kwestii potrzebne są wciąż bardziej wnikliwe badania.

W aptekach i wybranych sklepach ze zdrową żywnością możemy znależć oryginalny miód manuka. Jego cena może się wahać od kilkudziesięciu do kilkuset złotych za opakowanie.
Warto wiedzieć, że oprócz samego miód manuka, dostępne są również produkty, które zawierają go w swoim składzie.
Przykładem produktów z miodem manuka mogą być:

• syropy i cukierki z miodem manuka,
• spraye do gardła,
• mydła i płyny do mycia,
• maści lecznicze, np. do stosowania w przypadku wystąpienia jęczmienia zewnętrznego,
• pastylki do ssania i aerozole stosowane w stanach zapalnych gardła,
• preparaty do pielęgnacji twarzy, np. tonik, żel do mycia, krem czy maseczka,
• opatrunki, które można stosować na owrzodzenia, odleżyny, skaleczenia, poparzenia oraz rany pooperacyjne,
• aromat miodu manuka znajdziemy także w niektórych mieszankach herbat.

Stosowanie miodu manuka jest tak samo bezpieczne jak w przypadku tradycyjnych miodów. Należy jednak pamiętać, że oprócz składników aktywnych, miód manuka charakteryzuje się dużą ilością cukrów prostych, co należy uwzględnić w indywidualnym dobowym zapotrzebowaniu na węglowodany.
Jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości co do bezpieczeństwa użycia miodu manuka, powinniśmy zasięgnąć opinii lekarskiej.
Należy zachować szczególną ostrożność:

• w przypadku wystąpienia alergii lub nadwrażliwości na miód lub produkty pszczele,
• u osób ze zdiagnozowaną cukrzycą,
• u dzieci do 1 roku życia.

Miód manuka to niewątpliwie ogromny dar natury dla człowieka. Jego właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne stanowią podstawę do wykorzystania go w profilaktyce i wspieraniu leczenia wielu chorób. Na uwagę zasługuje także fakt, że drobnoustroje nie są w stanie nabyć oporności na miód manuka, co daje możliwość wykorzystania go jako alternatywy dla antybiotyków. Miód manuka nie tylko leczy, ale też upiększa jako składnik preparatów pielęgnacyjnych, dlatego warto zastanowić się nad stosowaniem tego cennego surowca.

• Carter, D. A., Blair, S. E., Cokcetin, N. N., Bouzo, D., Brooks, P., Schothauer, R., & Harry, E. J. (2016). Therapeutic manuka honey: no longer so alternative. Frontiers in microbiology, 7, 569.
• Czajkowski, M., Czajkowska, K., Sokołowska-Wojdyło, M., Matuszewski, M., Połom, W., & Nowicki, R. (2017). Miód manuka i jego zastosowanie w medycynie. Farmacja Współczesna, 10, 36-41.
• Dubiago, G., Nowak, A., & Klimowicz, A. (2018). Wybrane właściwości miodu szczególnie przydatne w kosmetologii. Post Fitoter, 19(1), 58-64.
• Kędzia, B., & Hołderna-Kędzia, E. (2016). Miód manuka w leczeniu owrzodzeń żylakowych podudzi. Postępy Fitoterapii, 3.
• Kędzia, B., & Hołderna-Kędzia, E. (2016). Perspektywy wykorzystania miodu manuka w leczeniu chorób wewnętrznych. Post Fitoter, 17(1), 55-8.
• Wilczyńska, A. (2013). Skład chemiczny i właściwości antyoksydacyjne miodu manuka. Problemy Higieny i Epidemiologii, 94(4), 873-875.