Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP, ang. chronic obstructive pulmonary disease (COPD) to zespół kliniczny, w którym współistnieją cechy rozedmy i przewlekłego zapalenia oskrzeli. Jest to choroba, którą można leczyć i której przede wszystkim można zapobiegać. Jakie są przyczyny i objawy POChP? Jak je leczyć? Czy POChP jest śmiertelne? Sprawdź co wiemy o POChP!
Według niektórych danych na POChP choruje aż 10% osób powyżej 40. roku życia. Jest to jedna z wiodących przyczyn umieralności wśród osób dorosłych.
Choroba częściej stwierdzana jest wśród mężczyzn, choć w regionach, w których kobiety palą równie często i dużo papierosów, co mężczyźni - ryzyko zdaje się być coraz bardziej wyrównane. Choroba bowiem ma bezsprzeczny związek z paleniem tytoniu.
Do innych czynników ryzyka POChP należą:
Przyczyną występowania nieprawidłowości w drogach oddechowych u osób z COPD jest przewlekła ekspozycja na szkodliwe pyły i gazy - przede wszystkim na dym tytoniowy. Dym tytoniowy zawiera wolne rodniki, a także prowokuje do ich uwalniania m.in. makrofagi. Skutkuje to spadkiem aktywności białka o właściwościach ochronnych dla dróg oddechowych - α1-antytrypsyny.
Pod wpływem działania dymu tytoniowego dochodzi także do:
Rzadko, bo w mniej niż 1% przypadków, POChP rozwija się na podłożu wrodzonego niedoboru α1-antytrypsyny.
Triada objawów charakteryzująca przewlekłą obturacyjną chorobę płuc to duszność, przewlekły kaszel oraz odkrztuszanie plwociny.
Kaszel ma charakter raczej wilgotny i może występować codziennie lub okresowo.
Odkrztuszanie plwociny może mieć największe nasilenie w godzinach porannych, ale nierzadko utrzymuje się przez cały dzień. W trakcie infekcji kolor plwociny może ulec zmianie z przezroczystego lub szarego na zielony lub żółtawy.
Duszność początkowo może pojawiać się tylko podczas wysiłku, z postępem choroby może jednak przejść w duszność spoczynkową.
Charakterystyczne jest to, że nasilenie objawów w POChP każdego dnia jest mniej więcej takie samo, w przeciwieństwie do astmy, gdzie wahania mogą być z dnia na dzień, czy nawet z godziny na godzinę.
Pacjenci z zaawansowaną chorobą mogą skarżyć się na znaczny ubytek masy ciała oraz duże nasilenie duszności.
Podstawowym badaniem diagnostycznym jest spirometria. W trakcie diagnostyki wykonuje się próbę rozkurczową, kiedy to podaje się pacjentowi salbutamol lub fenoterol, a następnie sprawdza, czy doszło do odwrócenia obturacji oskrzeli. Brak normalizacji mierzonych parametrów świadczy o braku odwracalności obturacji oskrzeli i umożliwia rozpoznanie POChP.
W toku diagnostyki pacjentowi można zlecić także inne badania, np. bodypletyzmografię, badanie, za pomocą którego można dokonać oceny niektórych parametrów, których nie da się ocenić na podstawie samej spirometrii, takich jak całkowita objętość powietrza zawarta w płucach (ang. total lung capacity, TLC).
Czasami w przypadku zaostrzenia POChP lekarz może chcieć wykonać posiew plwociny celem wykonania badania mikrobiologicznego. Infekcje są jedną z przyczyn występowania zaostrzeń przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, a wykonanie posiewu z antybiogramem może ułatwić dobór odpowiedniego leczenia.
U chorego z POChP warto wykonać klasyczne zdjęcie RTG klatki piersiowej celem wykluczenia innych przyczyn występowania dolegliwości, a także wykluczenia współistniejących chorób rozrostowych (nowotworów). Duża część pacjentów cierpiących na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc ma wywiad obciążony wieloletnim nikotynizmem, warto więc wykluczyć tę ewentualność. Nowotwór płuca należy podejrzewać u pacjentów, którzy:
W razie wątpliwości diagnostycznych w kolejnym kroku wykonuje się TKWR, tzn. badanie tomografii komputerowej o wysokiej rozdzielczości.
Pacjentom z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc zaleca się przede wszystkim, aby rzucili nałóg palenia papierosów, a także unikali palenia biernego. Należy także unikać narażenia na zanieczyszczenia powietrza.
Chorym zaleca się, aby podejmowali aktywność fizyczną stosowną do wieku i stanu zdrowia. Zalecana jest także rehabilitacja.
Zaleca się, by chorzy z POChP przyjmowali szczepienia przeciwko grypie - zmniejszają one ryzyko zgonu oraz hospitalizacji z powodu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Chorzy powyżej 65. roku życia oraz osoby młodsze z poważnymi obciążeniami powinny być także jednorazowo zaszczepione przeciwko pneumokokom.
U chorych należy zadbać o odpowiednie odżywienie - w razie konieczności można zastosować dodatki do diety w postaci odżywek.
Dobór leków w terapii POChP zależy od:
Przy wyborze leków uwzględniane są także preferencje chorego.
Farmakoterapia oparta jest na:
Stosowany jest także roflumilast, który dołącza się do powyższych leków.
U chorych z zaawansowaną chorobą stosuje się domowe leczenie tlenem.
Dostępne jest także leczenie inwazyjne, do którego należy np. operacyjne usuwanie zmian powstałych w płucach w przebiegu choroby. W bardzo ciężkich przypadkach rozważa się przeszczepienie płuc.
Niezależnie od tego, jakie pacjent otrzymuje leczenie, rokowanie może się poprawić, jeśli pacjent rzuci palenie tytoniu. Niekorzystne rokowniczo są m.in. częste zaostrzenia czy obecność powikłań. Najczęstszymi przyczynami zgonu u pacjentów z POChP są choroby układu krążenia, rak płuca oraz niewydolność oddechowa.
