Alergia na zwierzęta domowe jest trzecią po uczuleniu na roztocza i pyłki roślin przyczyną astmy alergicznej. Okazuje się jednak, że jej powodem nie jest nadwrażliwość na sierść, a na ślinę, naskórek czy mocz zwierzęcia.
Szacuje się, że prawie 30% Europejczyków zgłaszających się z powodu podejrzenia alergii jest rzeczywiście uczulonych na koty i/lub psy. Co ciekawe, dysponujemy zdecydowanie większą wiedzą w zakresie alergii na koty niż na psy. Uważa się jednak, że reakcje alergiczne także na inne zwierzęta mogą być podobne.
Alergia na psy i koty stanowi istotny czynnik rozwoju alergicznego nieżytu nosa (ANN), a także astmy.
Interesujące jest jednak to, że wczesna ekspozycja, czyli przed ukończeniem 1. roku życia na alergeny wytwarzane przez psy może chronić przed wystąpieniem takiej alergii w przyszłości. W przypadku kotów badania nie są jednoznaczne.
Do głównych alergenów występujących u psów zaliczamy Can f 1 (lipokalina) i Can f 5 (kalikreina), z czego Can f 1 uczula 75% pacjentów z alergią na psy. Alergeny te występują nie w sierści tych zwierząt, ale w ich naskórku, który gubią tak jak my oraz w ślinie i moczu. Sierść jednak jest głównym źródłem alergenów, ponieważ łatwo unosi się w powietrzu i zawiera także fragmenty naskórka i często ślinę psa. Możemy zatem powiedzieć, że sierść zwierząt jest idealnym wektorem przenoszącym alergeny.
Co ciekawe, alergen Can f 5 występuje u psów, nie u samic ze względu na obecność prostaty. Jeśli mamy zatem uczulenie tylko na alergen Can f 5 możemy w ogóle nie wykazywać alergii na samice lub kastrowane psy, co zdecydowanie ułatwia nam posiadanie ukochanego zwierzaka.
Alergen Can f 5 ma natomiast budowę podobną do białka PSA wytwarzanego u człowieka przez gruczoł krokowy. Alergia na Can f 5 u kobiety może zatem spowodować wystąpienie alergii po kontakcie z nasieniem podczas stosunku seksualnego. Z tego powodu u tych kobiet może dochodzić do problemów z zajściem w ciążę.
Zatem samce alergizują zazwyczaj bardziej niż samice. Również psy starsze, które gubią więcej naskórka niż psy młodsze uczulają nas bardziej.
Koty wytwarzają bardzo dużo alergenów, z których najistotniejsze to Fel d 1 i Fel d 4. Ich źródłem jest wydzielina gruczołów ślinowych, łojowych i okołoodbytniczych. Najwięcej z nich znajdziemy jednak w ślinie kota, a biorąc pod uwagę fakt częstego wylizywania się tych zwierząt są one doskonałym rezerwuarem uczulających alergenów dla alergika. Cząsteczki Fel d 1 są na tyle małe, że z łatwością docierają do oskrzelików wywołując astmę.
Wielu pacjentów uczulonych na koty jest również uczulonych na psy i odwrotnie. Ryzyko alergii na inne alergeny u tych osób jest wysokie. Co więcej, większość z tych pacjentów może być także uczulona na inne zwierzęta. Jest to tak zwana alergia krzyżowa.
Zdarza się, że osoby uczulone na zwierzęta mogą wykazywać alergie krzyżowe na... mięso ssaków! Opisano przypadek kucharza, u którego wystąpiła silna reakcja alergiczna po kontakcie z wołowiną, a zwłaszcza podczas jej rozmrażania. Okazało się, że kucharz był uczulony na naskórek psów, a albumina surowicy ssaków, z którą pacjent wykazał alergię krzyżową jest mało odporna na wysoką temperaturę. Właśnie dlatego objawy pojawiają się u takich osób częściej po kontakcie z mięsem surowym niż poddanym obróbce termicznej.
Typowe objawy alergii na psy i koty to:
Co istotne, praktycznie każda nieleczona alergia może być przyczyną rozwoju astmy oskrzelowej.
Praktycznie każda diagnostyka rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem, czyli zebraniu informacji na temat między innymi objawów, które pacjent zauważa po kontakcie ze zwierzętami. Kolejnym krokiem są punktowe testy skórne, które odpowiadają na pytanie, na które alergeny jest uczulony pacjent.
Punktowe testy skórne w alergii na psa i kota
Testy skórne polegają na naniesieniu na skórę pacjenta punktowo wyciągów alergenowych zwierząt, a następnie nakłuciu skóry w miejscu nałożenia próbki. Pozwala to na wniknięcie alergenu głębiej i obserwację reakcji organizmu. Wynik w postaci pojawienia się bąbli bądź nie odczytywany jest nawet po kilkunastu minutach.
Testy skórne należą do niedrogich, prostych w wykonaniu i szybkich metod diagnostyki alergii. Nie zawsze mogą jednak zostać wykonane, ponieważ wymagają one współpracy pacjenta z osobą wykonującą test. Szczególnie trudno przeprowadzić testy skórne na przykład u dzieci.
Testy z krwi
Innym rodzajem testu na alergię na zwierzęta są testy wykonywane z krwi. Badają one obecność przeciwciał IgE skierowanych przeciwko alergenom psów i kotów.
Diagnostyka molekularna
Najnowocześniejszą metodą wykrywania alergii jest jednak tak zwana diagnostyka molekularna, czyli oparta o komponenty alergenowe. Ma ona tą przewagę nad poprzednimi testami, że pozwala potwierdzić uczulenie na konkretny antygen. Pozwala to wdrożyć indywidualną terapię u pacjenta.
Wadą tych testów jest jednak ich cena oraz fakt, że nie na wszystkie alergeny możemy wykonać to badanie. Z tego powodu wynik ujemny nie jest jednoznaczny z brakiem uczulenia na psa czy kota. Zdecydowaną zaletą tej metody jest jednak możliwość określenia konkretnego alergenu, który może zostać użyty następnie do odczulania.
Leczenie praktycznie każdej alergii może polegać na terapii przyczynowej, czyli odczulaniu lub objawowej. Jak sama nazwa wskazuje “leczenie objawowe” nie leczy przyczyny, a jedynie zmniejsza dokuczliwe symptomy podczas kontaktu z alergenami.
Leczenie objawowe na psa i kota
Do leków przeciwalergicznych możemy zaliczyć:
Doustne leki przeciwhistaminowe działają od środka, blokując działanie histaminy, czyli związku, który odpowiada za uciążliwe objawy alergii. Do leków przeciwhistaminowych stosowanych w alergiach należą preparaty II i III generacji takie jak desloratadyna, feksofenadyna czy cetyryzyna. Leki tych generacji rzadziej wywołują senność.
Jeśli na alergeny reagujemy łzawieniem, pieczeniem, świądem i obrzękiem oczu możemy zastosować przeciwalergiczne krople do oczu. Na rynku występuje wiele różnych substancji znajdujących zastosowanie w alergii na psy i koty. Należą do nich olopatadyna, azelastyna czy kromoglikan sodowy. Pamiętajmy także, że krople do oczu mają swój termin ważności po otwarciu opakowania.
Do leków zmniejszających wodnisty wyciek z nosa należą na pewno glikokortykosterydy donosowe, które powinny być lekami pierwszego rzutu w przypadku alergii. Stosowany jest na przykład flutikazon i mometazon.
Uwaga! Pamiętajmy, że każda alergia, także ta na psy i koty oraz inne zwierzęta może być niebezpieczna i wywołać wstrząs anafilaktyczny, czyli nagłą reakcję nadwrażliwości. Towarzyszy jej zazwyczaj gwałtowne obniżenie ciśnienia, co zagraża życiu i zdrowiu. Z tego powodu alergicy powinni mieć zawsze przy sobie adrenalinę, którą należy podawać podczas takiej silnej reakcji.
Immunoterapia alergenowa
Leczenie przyczynowe alergii opiera się na immunoterapii alergenowej, czyli potocznie odczulaniu. Polega ono na zmniejszeniu wrażliwości danego organizmu na alergen. Pacjentowi podawane są stopniowo wzrastające stężenia alergenów w celu przywrócenia tolerancji organizmu na te czynniki.
Jest to metoda szczególnie polecana osobom, które nie chcą rezygnować z posiadania domowego zwierzaka.
Ze względu na to, że wiele osób pomimo alergii na zwierzęta, nie chce zrezygnować z posiadania kota lub psa naukowcy starają się znaleźć rasę hipoalergiczną, czyli o zmniejszonym stężeniu alergenów do poziomu, który nie wywołuje objawów u alergika. Niestety wokół tego problemu krąży wiele mitów, które nie zostały potwierdzone wiarygodnymi badaniami naukowymi.
Za hipoalergiczne rasy psów uznawane są między innymi:
Jednak jak dotąd żadna oficjalna lista psów hipoalergicznych nie została potwierdzona. Wszystkie psy mogą wytwarzać alergen Can f 1, jednak w różnych ilościach. Suki zazwyczaj produkują go mniej. Co więcej, poziom tego alergenu nie zależy również od rasy i w obrębie pudli czy sznaucerów poziom tego uczulającego czynnika może się również różnić.
Nie udowodniono także, aby “rasa hipoalergiczna” zostawiała mniej alergenu Can f 1 w kurzu niż psy innych ras.
Podobnie jak w przypadku psów nie wyhodowano jak dotąd hipoalergicznego kota. Badania nad taką rasą skupiają się głównie wokół obniżenia stężenia alergenu uczulającego najczęściej, a więc Fel d 1. Pacjenci wykazują jednak także alergię na inne alergeny kota, dlatego w celu stworzenia w pełni hipoalergicznej rasy należałoby zahamować wszystkie kocie alergeny, a znamy ich już około 10.
Należy również zdawać sobie sprawę z tego, że rasy pozbawione sierści wcale nie są bardziej hipoalergiczne. Alergeny kocie znajdziemy głównie w:
Sierść jest w tym przypadku jedynie wektorem przenoszącym alergeny, a koty nieposiadające sierści nie wylizują się przecież rzadziej niż te futrzaste.
Okazuje się, że alergeny zwierząt utrzymują się w danym pomieszczeniu dosyć długo. Sierść psa, która jest wektorem dla alergenów jest lekka i z łatwością może przenosić się na nasze ubranie, a potem razem z nami do domu. Z tego powodu nawet jeśli nie posiadamy zwierzęcia domowego możemy posiadać alergeny kotów i psów w domu, zebrane na przykład w komunikacji miejskiej od innych pasażerów.
Zrezygnuj z dywanów i tapicerek!
Aby zmniejszyć ilość alergenów w domu warto pozbyć się wszelkich dywanów czy tapicerowanych mebli, które chętnie przyjmują wszelkie alergeny i ciężej jest je doczyścić. Ta zasada tyczy się każdej alergii wziewnej także alergii na pyłki czy na roztocza.
Pozbądź się... kurzu!
Kurz to główny rezerwuar wszelkich alergenów takich jak roztocza, pyłki roślin, zarodniki grzybów, a także sierść zwierząt. Z tego powodu alergicy powinni regularnie sprzątać z tą różnicą, że ich porządki powinny odbywać się “na mokro” bez wzbijania kłębów kurzu w powietrze.
Nie śpij ze zwierzakiem!
Tak, jeśli jesteś uczulony na psa lub kota i nie chcesz pozbywać się przyjaciela z domu wówczas oprócz odczulania należy zastosować zasadę: zwierzęta nie mają wstępu do sypialni. To pomieszczenie ze względu na obecność pościeli jest świetnym rezerwuarem nie tylko roztoczy, ale także psich i kocich alergenów. Poza tym dobrze jest maksymalnie ograniczyć kontakt z alergenami chociażby w ciągu nocy.
Stosuj oczyszczacze powietrza z filtrem HEPA!
Na rynku dostępne są oczyszczacze powietrza z filtrami HEPA, które pozwalają zmniejszyć ilość alergenów w powietrzu. Alergik powinien wyposażyć się także w specjalny odkurzacz z takimi filtrami.
Stosuj neutralizatory alergenów!
Kolejnym środkiem pozwalającym zmniejszyć objawy alergii jest neutralizator alergenów zarówno zwierzęcych jak i roztoczy czy pyłków. Może być bezpiecznie stosowany w mieszkaniu ze zwierzętami, a wiele z nich można stosować bezpośrednio na miejsca przebywania zwierzaka, na przykład legowiska.
Najskuteczniejszą metodą na zmniejszenie dokuczliwych objawów jest unikanie alergenu tak jak praktycznie przy każdej alergii. Jednak sprawa nie jest łatwa dla miłośników zwierząt, którzy wiedzą, że “pies jest jedyną istotą na ziemi, która kocha cię bardziej, niż siebie samego", a dla niektórych “najmarniejszy kot jest arcydziełem”.
