Cukrzyca to aktualnie najczęściej diagnozowana choroba metaboliczna na świecie. Szacuje się, że w 2040 roku może dotknąć już co 10! mieszkańca Polski. Badania pokazują, że wpływ na jej rozwój ma przede wszystkim sposób żywienia i tryb życia. Właśnie dlatego zalicza się ją do grupy chorób cywilizacyjnych. Co zatem jeść, a czego unikać, gdy chorujemy na cukrzycę? Jak się odżywiać, aby nie pogarszać stanu zdrowia?
Cukrzyca typu 2 - objawy, przyczyny, powikłania
Do tej pory cukrzyca typu 2 kojarzona była z chorobą dotykającą osoby starsze. Aktualnie rozpoznawana jest jednak u ludzi w coraz młodszym wieku - częstość jej występowania cukrzycy insulinoniezależnej u młodzieży ciągle wzrasta i może odpowiadać za nawet 1/4–1/3 nowych rozpoznań choroby!
Rozwój cukrzycy przebiega stopniowo i zaczyna się zwyczajowo od otyłości połączonej z genetyczną predyspozycją do zaburzeń produkcji i/lub wydzielania insuliny. Początkowo wynik glukozy długo pozostaje w normie (dzięki kompensacyjnej roli insuliny), ale po kilku-kilkunastu latach komórki ß trzustki ulegają wyczerpaniu i zmniejszają ilość produkowanej insuliny. W tym czasie poziom glukozy rośnie, co pozwala rozpoznać cukrzycę typu 2.
Regularna kontrola poziomu cukru we krwi jest niezwykle ważna, gdyż przewlekła hiperglikemia w cukrzycy (zbyt wysoki poziom cukru we krwi) może wiązać się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie takich jak:
- oczy,
- nerki,
- nerwy,
- serce,
- naczynia krwionośne.
Przewlekła hiperglikemia jest obecnie główną przyczyną występowania u osób dorosłych:
- ślepoty,
- niewydolności nerek,
- amputacji kończyn.
Co więcej, zaburzenia rozwijające się w wyniku cukrzycy stanowią główny czynnik ryzyka choroby niedokrwiennej serca i zawału serca. Powikłania cukrzycy bardzo często prowadzą również do:
- udaru mózgu,
- zespołu stopy cukrzycowej (i w konsekwencji jej amputacji),
- wad wrodzonych noworodków.
Cukrzyca typu 2 - czynniki ryzyka
Utrzymujący się stan podwyższonego poziomu glukozy rozwija się powoli i bezobjawowo. Z tego powodu cukrzyca typu 2 może pozostawać nierozpoznana przez wiele lat. Diagnoza cukrzycy typu 2 bardzo często stawiana jest przypadkowo, w trakcie wizyt lekarskich czy pobytu w szpitalu.
Istnieje wiele czynników wpływających na rozwój cukrzycy. Ich zdecydowana większość wiąże się z nieprawidłowo prowadzonym stylem życia, który “wypracowaliśmy sobie” wraz z rozwojem cywilizacyjnym. Do czynników ryzyka cukrzycy należą przede wszystkim:
- wiek powyżej 45. roku życia (żyjemy dużo dłużej niż kilkadziesiąt lat temu) ,
- nadwaga,
- otyłość (brzuszna),
- brak aktywności fizycznej,
- palenie tytoniu.
- spożywanie alkoholu,
- nadciśnienie tętnicze,
- zaburzenia lipidowe,
- stres,
- nieodpowiednia dieta,
- cukrzyca występująca w rodzinie (rodzice lub rodzeństwo),
- u kobiet - przebyta cukrzyca ciążowa,
- u kobiet- urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4 kg,
- u kobiet - zespół policystycznych jajników.
Cukrzyca typu 2 - dieta
Prawidłowy sposób żywienia odgrywa niezwykle istotną rolę w profilaktycje cukrzycy, jak i leczeniu niefarmakologicznym, stosownym wspomagająco wraz z leczeniem farmakologicznym. W przypadku cukrzycy typu 2, holsityczne podejście odgrywa ogromną rolę w walce z chorobą. Do najważniejszych zasad dietoterapii cukrzycy typu 2 należy zaliczyć:
- Ograniczenie spożywania węglowodanów prostych:
- cukru,
- słodyczy,
- miodu,
- syropów owocowych,
- napojów gazowanych,
- soków.
- Zwiększenie spożywania węglowodanów złożonych - wchłaniających się powoli i tym samym powodującym wolny wzrost glikemii:
- płatki zbożowe,
- pełnoziarnisty makaron,
- gruboziarniste kasze,
- chleb żytni,
- soczewica,
- fasola,
- groch.
- Obniżenie zawartości węglowodanów ogółem, szczególnie u pacjentów wymagających redukcji masy ciała.
- Ograniczenie spożywania soli w ilości nie większej niż 6 g/dobę.
- Zwiększenie udziału warzyw i surówek (zwłaszcza z kiszonek) oraz owoców, szczególnie owoców jagodowych takich jak:
- truskawki,
- maliny,
- jagody,
- borówki.
- Spożywanie błonnika pokarmowego w ilości 25-40 g/dobę. Obecność błonnika pomaga obniżyć poziom glukozy oraz stężenie insuliny po posiłkach.
- Stosowanie odpowiedniej obróbki termicznej, w tym ograniczenie smażenia (szczególnie w głębokim tłuszczu), na rzecz:
-
- gotowania na parze,
- gotowania w wodzie,
- pieczenia w folii, pergaminie,
- przyrządzania potraw z rusztu czy grilla.
Ważne jest również, by pamiętać o uwzględnianiu postaci spożywanego pokarmu. Dlaczego? Produkty gotowane, miksowane oraz przecierane mają wyższe wartości indeksu glikemicznego (IG) i powodują szybsze skoki glukozy we krwi.
W diecie cukrzycowej zaleca się spożywanie kilku (od 3 do 5) posiłków w ciągu dnia, w równych odstępach czasu. Podkreśla się również, by posiłki spożywane były regularnie, codziennie o tej samej porze. Jest to szczególnie istotne, kiedy leczenie obejmuje dodatkowo podawanie dożylnie insuliny. Porcje nie powinny być zbyt obfite, a ilość węglowodanów zjadana jednorazowo - ściśle ograniczona.
Ponieważ zdecydowana większość osób borykających się z cukrzycą typu 2 cierpi na nadwagę oraz otyłość, w czasie dietoterapii należy również dążyć do redukcji masy ciała, tak aby wartości talii u kobiet wynosiły mniej niż 80 cm, a u mężczyzn mniej niż 94 cm.
Udział węglowodanów złożonych o niskim indeksie glikemicznym (IG <55) zapobiega szybkim wzrostom glukozy we krwi (hiperglikemii), oraz jej gwałtownym spadkom w następstwie (hipoglikemii).
Produkty dla cukrzyków
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Viridian GFT Chrom
preparat wspomagający utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi
Cena od
62,99 zł
-
Aktywność fizyczna a dietoterapia cukrzycy typu 2
Dodatkowym wsparciem diety dla osób borykających się z cukrzycą pozostaje wysiłek fizyczny. Aktywność może korzystnie wpływać na wrażliwość insulinową, a to w konsekwencji sprzyjać normalizacji glikemii. Z tego powodu osobom borykającym się z cukrzycą zaleca się co najmniej 30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej przez większość dni w tygodniu.
Cukrzyca należy do najczęściej rozpoznawanych chorób metabolicznych na świecie. Mimo że nie da się jej całkowicie wyleczyć to wprowadzenie powyższych zasad diety cukrzycowej wraz z regularną aktywnością fizyczną jest bardzo skuteczne w utrzymaniu prawidłowych wartości glikemii. Jej normalizacja powinna stanowić główny cel leczenia cukrzycy.
Bibliografia:
- Myśliwiec M.: Cukrzyca u dzieci — etiopatogeneza, diagnostyka i terapia, Forum Medycyny Rodzinnej 2007, tom 1, nr 2, 125–133.
- Korzeniowska K. , Jabłecka A.: Cukrzyca (Część I), Farmacja współczesna 2008; 1: 231-235 Zalecenia Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego: Cukrzyca i wysiłek fizyczny, ViaMedica, ISSN 1640–8497.
- Drągowski P. , Czyżewska U., Cekała E., Lange P. , Zadykowicz R., Sójka A., Brzezińska J.: Cukrzyca jako problem społeczny i ekonomiczny, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2 (39) 2014.
- Górska-Ciebiada M., Loba M., Barylski M., Ciebiada M.: Rozpoznawanie i leczenie cukrzycy – co nowego w wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego?, Geriatria 2016; 10: 112-119.