Pleśnie stanowią źródło nawet kilkudziesięciu alergenów wziewnych, kontaktowych i pokarmowych. Alergia na grzyby pleśniowe dotyczy od 10 do blisko 40% dzieci chorujących na astmę oraz nawet do 20% populacji dorosłych osób cierpiących na choroby atopowe. Ekspozycja na zarodniki i fragmenty grzybni może być zagrożeniem zdrowia i życia u wielu osób, dlatego warto dbać o prawidłowe przechowywanie żywności i częste wietrzenie pomieszczeń.
Grzyby pleśniowe charakteryzują się wysokim stopniem przystosowania w różnych warunkach środowiska. Na potencjalne działanie alergiczne grzybów pleśniowych jesteśmy narażeni przez cały rok.
Na terenie Europy najczęściej występują następujące gatunki powodujące pleśnie:
Niektóre gatunki grzybów zawierają nawet kilkadziesiąt alergenów, które mogą przyczynić się do manifestacji objawów alergii oraz stanowią ryzyko wystąpienia zagrażającej życiu reakcji anafilaktycznej. Należy podkreślić, że możliwe jest także występowanie reakcji krzyżowych między alergenami grzybów a antygenami zawartymi w pistacjach czy lateksie.
Niektóre gatunki zawierają nawet kilkadziesiąt alergenów, które mogą przyczynić się do manifestacji objawów alergii oraz stanowią ryzyko wystąpienia zagrażającej życiu reakcji anafilaktycznej. Należy podkreślić, że możliwe jest także występowanie reakcji krzyżowych między alergenami grzybów a antygenami zawartymi w pistacjach czy lateksie.
Do alergenów znajdujących się w grzybach zaliczamy między innymi:
Grzyby pleśniowe mogą znajdować się nie tylko w pomieszczeniach w których przebywamy, ale stanowią także zanieczyszczenia wielu produktów spożywczych. Zaliczamy do nich:
Antygeny pleśni mogą wywoływać alergię wziewną, kontaktową oraz pokarmową. W większości przypadków, alergeny mogą stanowić nie tylko zarodniki (spory), ale też fragmenty grzybni.
Grzyby mogą być odpowiedzialne za wywołanie licznych chorób człowieka, do których zaliczamy między innymi:
Według danych statystycznych alergia na grzyby odnotowywana jest na poziomie 5-20% w populacji dorosłych pacjentów atopowych oraz nawet u blisko 40% dzieci cierpiących na astmę oskrzelową.
Prawidłowe przechowywanie produktów oraz postępowanie zgodnie z informacjami umieszczonymi na etykiecie powinno być nawykiem każdego konsumenta.
Należy pamiętać, że istnieje szereg czynników sprzyjających psuciu się produktów żywnościowych i zwiększających ryzyko pojawienia się na nich pleśni.
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia pleśni na produktach spożywczych, należy:
Mykotoksyny to toksyczne związki organiczne, które produkowane są przez niektóre gatunki grzybów wywołujących pleśnie, takich jak Aspergillus czy Fusarium.
Wśród mykotoksyn wyróżniamy między innymi:
Mykotoksyny stanowią szkodliwy czynnik dla naszego zdrowia:
Obecnie istnieją standardy wypracowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO, ang. Food and Agriculture Organization) oraz Światową Organizację Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization), które wyznaczają dopuszczalną zawartość wybranych mikotoksyn w pożywieniu.
Ustalono, że w przypadku aflatoksyn jest to wartość poniżej 30 mikrogramów zawartych w kilogramie danego produktu. Niestety normy te są rzadko monitorowane i nawet żywność która przeszła korzystną weryfikację pod kątem zawartości aflatoksyn, w wyniku nieprawidłowego przechowywania może w szybkim czasie stać się pożywką dla grzybów pleśniowych.
W przypadku podejrzenia alergii na pleśnie lekarz powinien w pierwszej kolejności przeprowadzić szczegółowy wywiad z pacjentem. Powinniśmy zgłosić występowanie wszelkich nieprawidłowości, takich jak alergiczny nieżyt nosa, alergiczne zapalenie spojówek czy też astmę oskrzelową. Poinformujemy też o ewentualnych infekcjach grzybiczych, przebytej antybiotykoterapii oraz o ewentualnym spożyciu produktów mogących zawierać grzyby (np. sery pleśniowe).
W celu postawienia właściwej diagnozy alergii na grzyby i pleśnie można wykonać:
W przypadku zdiagnozowania alergii na substancje zawarte w grzybach pleśniowych powinniśmy unikać ekspozycji na te czynniki biologiczne, a także skonsultować z lekarzem możliwość zastosowania leków przeciwhistaminowych, immunoterapii oraz leczenia przeciwgrzybiczego.
Prawidłowe przechowywanie żywności oraz częsta wentylacja pomieszczeń jest najlepszym sposobem unikania pleśni. Niestety rzeczywistość wygląda nieco mniej optymistycznie i prawdopodobnie każdy z nas znalazł kiedyś w swojej kuchni żywność pokrytą grzybowym nalotem. Pamiętajmy, że pleśnie mogą wywoływać nie tylko alergie, ale też stanowić źródło substancji o działaniu mutagennym i rakotwórczym. Dbajmy zatem o jakość żywności, którą codziennie spożywamy oraz nie dopuszczajmy do pojawienia się grzybów pleśniowych w naszym otoczeniu.
