Nużeńce to niewielkie pasożyty, które mogą doprowadzić do poważnych zmian skórnych i chorób oczu. W jaki sposób możemy zarazić się nużeńcem? W jaki sposób sprawdzić czy chorujemy na nużycę? I wreszcie - kto znajduje się w grupie ryzyka zakażeniem tym pasożytem? Oto zestawienie najważniejszych informacji dotyczących nużeńca!
Nużeniec
- co wiemy o tym mikroskopijnym pasożycie?
Nużeńce (Demodex) to niewielkie, kosmopilityczne organizmy, należące do rodziny nużeńcowatych (Demodiacidae). W ujęciu taksonomicznym zaliczane są rzędu roztoczy (Acaria), który z kolei jest włączony jest do gromady pajęczaków (Arachnida).
Do chwili obecnej opisano około 100 gatunków nużeńców, z których dwa są częstymi pasożytami człowieka:
- nużeniec ludzki (Demodex folliculorum),
- nużeniec krótki (Demodex brevis).
Nużeńce mają podłużny, robakowaty kształt, a całkowita ich długość wynosi zaledwie od 0,1 do 0,4 mm, przez co są właściwie niezauważalne “gołym okiem”.
Do prawidłowego rozwoju potrzebują optymalnej temperatury w zakresie od 16°C do 20°C. Pasożyty te nie przeżyją zarówno w temperaturze poniżej 0°C, jak i powyżej 37°C, co może być ważną wskazówką w działaniach profilaktycznych.
Oszacowano, że większość dorosłych osób w populacji może być nosicielem tych mikroskopijnych pasożytów, które zazwyczaj są usytuowane w torebkach włosowych i gruczołach łojowych.
Nużeńce żywią się składnikami łoju oraz komórkami naskórka, z kolei nie są zainteresowane krwią gospodarza.
Ciekawostką wydaje się fakt, że możliwość poruszania się jest cechą zarezerwowaną wyłącznie dla samców, natomiast samice nigdy nie opuszczają miejsca bytowania.
W jaki sposób można zarazić się nużeńcem?
Przebieg zakażenia nużeńcem ma zazwyczaj bezobjawowy charakter, jednak u części pacjentów może dojść do wywołania choroby zwanej demodekozą (nużycą).
Zakażenie nużeńcem z reguły odbywa się poprzez bezpośredni kontakt z nosicielem. Ryzyko rośnie jeśli niezbyt wystarczająco dbamy o higienę i korzystamy ze wspólnych rzeczy osobistych, takich jak pościel, ręczniki czy kosmetyki.
Jakie są najczęstsze objawy nużycy?
Większość nosicieli nie ma pojęcia o zarażeniu nużeńcem, jednak w przypadku obniżonej odporności, istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia objawów spowodowanych obecnością pasożyta w skórze człowieka.
Do najczęściej występujących objawów zaliczamy:
- rumień i zaczerwienienie skóry,
- świąd skóry,
- suchość skóry i nadmierne złuszczanie naskórka,
- pojawienie się grudek i wyprysków,
- pieczenie, swędzenie i zaczerwienienie w okolicach oczu,
- uczucie ciała obcego w oku,
- widzenie za mgłą,
- nierównomierny wzrost rzęs,
- zwiększona łamliwość i wypadanie rzęs.
Produkty na objawy nużycy
-
-
-
Ozolid
chusteczki do higieny oczu
-
-
-
-
Blephasol Płyn
płyn do higieny skóry powiek
Cena od
47,99 zł
Cena regularna
59,99 zł
-
-
-
Demoxoft Płyn
płyn do higieny skóry powiek
Cena od
29,89 zł
Cena regularna
46,99 zł
-
-
-
-
-
-
-
-
Kto jest w grupie ryzyka zakażenia nużeńcem?
Zwiększone ryzyko zarażenia nużeńcem dotyczy:
- pacjentów w dojrzałym wieku,
- osób z obniżoną odpornością,
- pacjentów zakażonych HIV,
- osób chorych na białaczkę,
- pacjentów długotrwale przyjmujących preparaty steroidowe,
- osób nadużywających tytoniu i alkoholu,
- osób narażonych na nadmierny stres.
Jak rozpoznać nużycę?
W rozpoznaniu zakażenia pomocne jest wykonanie mikroskopowej analizy rzęs oraz badanie zeskrobin pobranych z miejscowo zmienionej skóry.
Nużyca zostanie potwierdzona, jeśli:
- podczas badania mikrobiologicznego w próbce zostanie odnotowana obecność jaj, larw lub dorosłych osobników nużeńca,
- występują wyraźne kliniczne objawy choroby,
- możliwe jest także zastosowanie techniki PCR (ang. polymerase chain reaction), która umożliwia wyizolowanie materiału genetycznego z pasożytów.
Należy pamiętać, by dobrze przygotować się do badania. W dniu pobrania próbek nie wolno stosować żadnych kosmetyków ani malować rzęs. Ponadto, odpowiednio wcześniej u pacjenta powinny być odstawione antybiotyki, leki stosowane miejscowo na skórę oraz preparaty przeciwpasożytnicze. Takie działanie wymaga jednak konsultacji lekarskiej, gdyż samodzielnie nie powinniśmy przerywać żadnej farmakoterapii.
Jak leczyć nużycę?
Farmakoterapia stosowana u pacjentów z nużycą obejmuje między innymi:
- doustne podawanie tetracykliny, doksycykliny lub minocykliny,
- stosowanie sulfacetamidu i inhibitorów esterazy cholinowej,
- aplikację maści siarkowej,
- doustnie podawanie iwermektyny, często w połączeniu z metronidazolem,
- stosowanie oleju kamforowego,
- wspierająco można stosować terapię ciepłem (np. ciepłe okłady lub naświetlania lampami emitującymi promieniowanie podczerwone),
- wspierająco można skorzystać także z fitoterapii, która polega na stosowaniu wyciągów z glistnika jaskółcze ziele, bylicy piołun czy tataraku zwyczajnego.
W trakcie leczenia nużycy konieczne jest wprowadzenie wzmożonej higieny osobistej oraz regularne, częste pranie pościeli, ubrań i ręczników w wysokiej temperaturze. Pamiętajmy, że tylko takie kompleksowe działanie w połączeniu z odpowiednim leczeniem, pomoże wyeliminować nużeńca, w przeciwnym razie istnieje wysokie ryzyko ponownego zakażenia i nawrotu choroby.
Bibliografia
- Kaźmierczak, A., Wcisło-Dziadecka, D., Grabarek, B., & Jasik, K. (2017). Demodekoza, czyli prawdziwe oblicze nużeńców. Polish Journal of Cosmetology, 20(2), 133-137.
- Kilian-Pięta, E., & Kikowska, M. (2018). Demodekoza - charakterystyka i objawy oraz pielęgnacja skóry zainfekowanej z zastosowaniem kwasu migdałowego. Dermatologia, 6(7), 679-683.
- Niedźwiedź, M., & Skibińska, M. (2019). Demodekoza - podział, leczenie i występowanie u pacjentów z obniżonym poziomem odporności. In Forum Dermatologicum, 5(4),117-120.
- Skonieczna, D., Sławianowska, P., Wesołowski, R., & Szewczyk-Golec, K. (2018). Roztocze z rodzaju Demodex - charakterystyka, chorobotwórczość, diagnostyka. Diagnostyka Laboratoryjna, 54(1), 37-44.