Jeśli po przechorowaniu koronawirusa zauważysz u sbiebie zapominanie pojedynczych słów, problemy z koncentracją i pamięcią możesz cierpieć na mgłę mózgową. Jeśli zauważysz u siebie podobne objawy skonsultuj się z lekarzem, najlepiej neurologiem. Tak zwana mgła mózgowa najczęściej jest zjawiskiem przemijającym, ale może również świadczyć o poważniejszych chorobach. Objawy mgły mózgowej są dość częstym powikłaniem po COVID-19. Co stosować na problemy z pamięcią i koncentracją po koronawirusie? Jak leczyć mgłę mózgową?
Mgła mózgowa (z ang. brain fog) inaczej mgła umysłowa to zespół objawów obejmujących osłabienie funkcji poznawczych, problemy z koncentracją i wielozadaniowością oraz utratę pamięci zarówno krótkotrwałej jak i długotrwałej.
Od początku pandemii COVID-19 mgła mózgowa zwana także mgłą covidową jest coraz częściej poruszanym tematem zarówno wśród społeczeństwa jak i wśród lekarzy i naukowców. Jednak mgła umysłowa nie jest nowym terminem, dotyczącym tylko pandemii koronawirusa. Może występować także u pacjentów ze spektrum autyzmu, zespołem przewlekłego zmęczenia, celiakią, fibromialgią czy mastocytozą. Pacjenci poddawani chemioterapii mogą również doświadczać mgły mózgowej. Zespół przewlekłego zmęczenia może także towarzyszyć mgle umysłowej.
Mgła mózgowa i jej objawy zostały wyodrębnione na długo przed pojawieniem się COVID-19 i jego następstw. Do najczęściej zgłaszanych symptomów związanych z mgłą umysłową należą:
Pacjenci biorący udział w badaniach dotyczących występowania mgły mózgowej potrafili wskazać najczęstsze “wyzwalacze”, czyli czynniki, które zwiększały prawdopodobieństwo pojawienia się objawów mgły:
Niestety jak dotąd nie odkryto konkretnych powodów występowania mgły umysłowej. Coraz więcej badań dowodzi, że w proces powstawania tego stanu może być zaangażowany stres, reakcje zapalne, autoimmunologiczne lub nawet narażenie na pleśń.
Burza cytokinowa
Jedną z prawdopodobnych przyczyn występowania mgły mózgowej po przejściu zakażenia koronawirusem może być tak zwana burza cytokinowa. Jest to nadmierna reakcja układu odpornościowego związana z intensywnym wyrzutem cytokin prozapalnych, która w znacznym stopniu przyczynia się do powstania powikłań nie tylko po COVID-19. Olbrzymie ilości cytokin prozapalnych zaczynają gwałtownie uszkadzać tkanki i narządy, co może prowadzić nawet do zgonu.
Udowodniono, że osoby przechodzące ciężko infekcję wirusem SARS-CoV-2 mają wysoki poziom prozapalnych cytokin takich jak interleukina 6 (IL-6) w porównaniu z osobami z umiarkowanym przebiegiem COVID-19. Niestety te prozapalne cytokiny mobilizują komórki układu odpornościowego takie jak limfocyty T i monocyty, co może prowadzić nawet do ciężkiego zapalenia płuc i zgonu.
Wiele badań nad rolą cytokin prozapalnych i ich wpływem na tkankę mózgową i rozwój mgły mózgowej nadal trwa.
Wiele osób po zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 i przejściu choroby COVID-19 zgłasza długo utrzymujące się rozmaite objawy. Zostały one nawet nazwane “long COVID”, czyli tak zwany “długi COVID”. Z badań wynika, że przeszło 1/3 ozdrowieńców ma przynajmniej jeden objaw związany z long COVID, a do najczęstszych należały:
Objawy długiego COVID mogą utrzymywać się pół roku, a nawet dłużej. Występują częściej u kobiet i osób hospitalizowanych, czyli takich które ciężej przeszły zakażenie. Mężczyźni i starsi ludzie częściej zgłaszali problemy z oddychaniem i problemami poznawczymi, a kobiety i młodsi pacjenci raportowali więcej bólów głowy, objawów związanych z przewodem pokarmowym, depresji i lęku. U wielu osób występował więcej niż jeden objaw długiego COVID.
Badania wykazały, że dwa objawy charakterystyczne dla mgły mózgowej, czyli pogorszenie pamięci i koncentracji mogą utrzymywać się nawet do 6-9 miesięcy od zakażenia. Co ciekawe nie występują one tylko u osób po ostrej infekcji COVID-19, ale także po łagodnym przejściu zakażenia. Nadal nie są znane mechanizmy odpowiedzialne za deficyty poznawcze, jednak pocieszający jest fakt, że powracają one do normy w ciągu 6-9 miesięcy.
Pacjenci z mgłą umysłową to szeroka grupa wśród ozdrowieńców. Podczas stawiania diagnozy w celu wyboru odpowiedniego leczenia lekarz może starać się wykluczyć inne jednostki chorobowe, które mogą być powodem występowania mgły mózgowej. Zaburzenia depresyjne również mogą stanowić podłoże dekoncentracji i problemów z pamięcią. Mogą one być powikłaniem choroby COVID-19 jak i wiązać się ze stresem wynikającym z samej pandemii. Potrzebna jest wnikliwa diagnoza, która pozwoli na dalsze działania w celu poprawy jakości życia pacjenta.
Lekarz może skierować również pacjenta na rezonans magnetyczny głowy w celu wykluczenia zmian strukturalnych w mózgu.
Niestety nie istnieje konkretny lek na mgłę mózgową, który pomaga od ręki. Lekarz decyduje o tym czy wprowadzenie leczenia farmakologicznego jest konieczne, biorąc pod uwagę nasilenie objawów, możliwe przyczyny takiego stanu i ewentualne dodatkowe symptomy. Jeśli podłożem są problemy psychologiczne mogą zostać włączone leki przeciwdepresyjne i poprawiające nastrój. Czasami wybierane są leki poprawiające krążenie mózgowe.
Zalecenia dotyczące leczenia samej burzy cytokinowej, która może być przyczyną mgły mózgowej nie zostały do końca sformułowane. Wiadomo, że celem terapii powinno być zahamowanie destrukcyjnego wpływu cytokin prozapalnych takich jak interleukina 6. Obiecujące wyniki mogą dotyczyć takich substancji jak tocilizumab, anakinra i baricytynib. Badane są także tradycyjnie stosowane leki przeciwzapalne takie jak glikokortykosteroidy czy kolchicyna.
Pacjenci doświadczający mgły mózgowej i związanych z nią objawów zgłaszali pogorszenie samopoczucia, gdy byli zmęczeni, niewyspani i odwodnieni. Nie jest to tak naprawdę zaskakujące. Do prawidłowego działania układu nerwowego możemy przyczynić się sami:
Jako minimum uważa się picie 30 ml wody na kilogram masy ciała. Woda jest niezbędna do przeprowadzenia wszelkich procesów w naszym organizmie, także właściwej pracy układu nerwowego. Odwodnienie prowadzi do zaburzeń ze strony układu krążenia oraz ośrodkowego układu nerwowego. Należy również pamiętać o odpowiedniej długości snu i jego jakości. Powinniśmy dbać o 7-8 godzinny nocny odpoczynek. Zróżnicowana dieta, bogata w kwasy omega to również klucz do poprawy funkcji poznawczych takich jak pamięć i koncentracja. Wykonywanie ćwiczeń fizycznych wpływa natomiast na poprawę krążenia także mózgowego, co usprawnia dostarczanie substancji odżywczych dla pracy naszego mózgu.
Powikłania związane z przebyciem choroby COVID-19 nie są jeszcze do końca wyjaśnione, ponieważ z samą pandemią walczymy z jednej strony bardzo długo, a z drugiej zbyt krótko, aby znać odpowiedzi na wszystkie nurtujące nas pytania. Wpływ koronawirusa na układ nerwowy jest niepodważalny. Świadczą o tym chociażby takie objawy jak zaburzenia węchu i smaku czy drętwienie języka. Mgła mózgowa może być również następstwem infekcji wirusem SARS-CoV-2, ale pamiętajmy, że nie jest to nowy termin. Mgła umysłowa może być również związana z innymi jednostkami chorobowymi. Właśnie dlatego ważna jest odpowiednia diagnostyka i poszukiwanie przyczyny dezorientacji, problemów z koncentracją czy pamięcią.
