W dobie pandemii koronawirusa, testowanie stało się doskonałym narzędziem do walki z wirusem SARS-COV2. Wybierając rodzaj testu, należy brać pod uwagę takie kwestie, jak:
Jakie testy na koronawirusa mogą wykonać pacjenci? Jak sprawdzić czy jestem zakażony koronawirusem?
Pacjenci mają możliwość wykonania aż 3 różnych testów na covid do określenia infekcji koronawirusem:
Test Real Time PCR to metoda genetyczna (molekularna) polegająca na pobraniu wymazu z nosogardzieli. W trakcie tego badania wykrywany jest materiał genetyczny koronawirusa (RNA) w próbce pobranej od pacjenta. Metoda PCR ta jest jedną z rekomendowanych przez WHO do rozpoznawania infekcji wirusem SARS-COV-2. Pozytywny wynik testu na koronawirusa jednoznacznie wskazuje na zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Wykrycie wirusa SARS-CoV-2 tą metodą jest możliwe nawet przed pojawieniem się pierwszych objawów koronawirusa, jak również u osób chorujących bezobjawowo.
Testy genetyczne na koronawirusa mają dużą czułość, zarówno we wczesnej, jak i późniejszej fazie zakażenia. Test na COVID należy wykonać w 5-7 dniu od kontaktu z osobą zakażoną lub po pojawieniu się objawów. Nie później jednak niż 14 dni po kontakcie z koronawirusem.
Badanie PCR można wykonać w punktach wymazowych. Wykaz miejsc, w których można dokonać wymazu, jest dostępny na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) oraz na stronie pacjent.gov.pl.
Procedura laboratoryjna jest bardzo skomplikowana i wieloetapowa, dlatego cena testu PCR jest wysoka i waha się w granicach 350-500 zł. Jeśli otrzymamy skierowanie na badanie PCR od lekarza, wówczas koszt badania poniesie NFZ. Wynik testu PCR można uzyskać już po 24 godzinach od badania. Laboratoria diagnostyczne umożliwiają sprawdzenie wyników on-line, są one również dostępne w Internetowym Koncie Pacjenta (IKP).
Jeżeli wynik testu na koronawirusa jest pozytywny, laboratorium ma obowiązek poinformować odpowiednią Stację Sanitarno-Epidemiologiczną (SANEPID). Wraz z pozytywnym wynikiem testu należy natychmiast poddać się kwarantannie, pozostać w domu i czekać na kontakt z Sanepidu. W razie pogarszającego się stanu należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu poprzez teleporadę.
Test antygenowy na koronawirusa wykrywa cząstki białkowe wirusa, tzw. antygeny wirusa SARS-CoV-2. To test płytkowy, na który nanosi się próbkę wymazu pobranego z nosogardzieli. Pobranie próbki jest bardzo podobne do wymazu w testach PCR. Test antygenowy na COVID jest równorzędną metoda diagnostyki w zakażeniach koronawirusem, jak testy PCR, rekomendowaną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Testy antygenowe wykonuje się szybko i łatwo, dlatego znajdują zastosowanie na Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych i w Izbach Przyjęć. Można je również wykonać w punktach wymazowych. Cena testu antygenowego na koronawirusa waha się w granicach 150-200 zł. Ze względu na prostotę wykonania i krótki czas oczekiwania na wyniki testu antygenowego na COVID (ok. 15 minut), wykonuje się go również w gabinetach podstawowej opieki zdrowotnej, u lekarza pierwszego kontaktu. Wówczas badanie jest bezpłatne, refundowane ze środków NFZ.
Czułość testu antygenowego jest mniejsza względem testów molekularnych. Dlatego należy go wykonywać we wczesnej fazie zakażenia, w 5-7 dniu od kontaktu z wirusem, lub przy pojawieniu się objawów. Dodatni wynik testu antygenowego na koronawirusa w Polsce potwierdza zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Negatywny wynik testu antygenowego na COVID-19 przy jednoczesnym występowaniu typowych dla SARS-CoV-2 objawów, należy potwierdzić testem RT-PCR.
Test serologiczny na koronawirusa bada metodą immunochromatograficzną poziom przeciwciał wyprodukowanych przez organizm w wyniku kontaktu z wirusem SARS-CoV-2. Próbkę do badania serologicznego pobiera się z krwi żylnej lub włośniczkowej - z palca. Wynik testu serologicznego na COVID-19 jest niejednoznaczy, gdyż nie potwierdza, ani nie wyklucza zakażenia koronawirusem. Na początku pandemii badanie serologiczne było stosowane wspierająco do rozpoznawania infekcji SARS-COV-2, a także w celach epidemiologicznych, do obserwacji rozprzestrzeniania się koronawirusa w populacji.
Dodatni wynik testu serologicznego na koronawirusa może świadczyć zarówno o przebytej infekcji (IgG - przeciwciała późne), jak również o trwającej infekcji (IgM- przeciwciała wczesne). Ujemny wynik testu serologicznego na koronawirusa może jedynie świadczyć o braku wytworzenia przeciwciał na koronawirusa.
Testy serologiczne na COVID-19 dzielimy na:
Dokładne oznaczenie (ilościowe) przeciwciał IgG może wskazywać na stopień odporności na zakażenie koronawirusem. Testy serologiczne na koronawirusa należą do diagnostyki pośredniej, ponieważ w sposób pośredni mogą potwierdzić przebyte zakażenie, np. u osób bezobjawowych bądź skąpo-objawowych. Wykorzystywane są głównie do oceny rozpowszechnienia zakażenia oraz odporności populacyjnej na wirusa. Badanie przeciwciał IgG pozwala na identyfikację ozdrowieńców oraz na ocenę odpowiedzi układu immunologicznego na szczepienie przeciwko COVID-19.
Badania serologiczne wykonuje się w 10-12 dniu od pojawienia się objawów infekcji. Testy serologiczne na koronawirusa nie są refundowane, a ich koszt waha się w zależności od laboratorium i rodzaju testu w granicach 60-200 zł. Wyniki są dostępne po kilkunastu godzinach.
Należy pamiętać, że dodatni wynik testu serologicznego na COVID nie świadczy o trwającej infekcji, w odróżnieniu od testu PCR czy antygenowego. Świadczy on o przebytej infekcji bądź pozytywnej odpowiedzi układu odpornościowego po zaszczepieniu i czasowej odporności przy kolejnym kontakcie z wirusem.
Dodatni wynik testu antygenowego należy potwierdzić testem PCR. Wynik ujemny testu antygenowego należy porównać z ogólnym stanem zdrowia pacjenta, a także w oparciu o wywiad epidemiologiczny, czyli potencjalną mozliwość kontaktu z osobami zakażonymi koronawirusem.
Domowy test na koronawirusa polega na wykrywaniu przeciwciał IgM oraz IgG. Szybki test na COVID można wykonać samodzielnie w domu, pobierając krew włośniczkową z palca. Po upływie ok. 15 minut wynik testu na COVID będzie gotowy do interpretacji. Wszelkie informacje dotyczące przeprowadzenia, jak i odczytania wyników badania są dostępne w ulotce dołączonej do produktu. Można go wykonać, gdy podejrzewamy u siebie zakażenie koronawirusem lub mamy pierwsze objawy infekcji. Domowy test diagnostyczny na koronawirusa jest testem serologicznym, pośrednim. Jeżeli jego wynik jest pozytywny, może to oznaczać czynną bądź przebytą już infekcję. Jest on pomocny w sytuacji, gdy mieliśmy kontakt z osoba zarażoną, jednak nie mamy symptomów chorobowych lub odczuwamy pierwsze objawy zarażenia.
Na obecnym etapie pandemii mamy szerokie możliwości diagnostyki w zakażeniach wirusem SARS-COV-2. Jest możliwe wykonanie bardzo dokładnych testów genetycznych, które bezsprzecznie potwierdzają bądź wykluczają zakażenie. Mamy również możliwość szybkiego testu w nagłych wypadkach lub gdy czas oczekiwania na wynik ma bardzo duże znaczenie. Jest tez możliwość określenia miana przeciwciał w organizmie, jako odpowiedź po zakażeniu lub zaszczepieniu.
https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/test-w-mobilnym-punkcie-pobran
CDC, Interim Guidance for Rapid Antigen testing for SARS-CoV-2, https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/resources/antigen-tests-guidelines.html
Stanowisko Zespołu do spraw koordynacji sieci laboratoriów COVID w sprawie możliwości wykorzystania testów wykrywających antygen SARS-CoV-2 w diagnostyce COVID-19, 2020, https://www.gov.pl/attachment/baa5cd38-63e9-474b-bd8d-6266d52ae9a5·
https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/testing/serology-overview.html
Flisiak, Robert, et al. Zalecenia postępowania w zakażeniach SARS-CoV-2 Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, 2020
