Okres dojrzewania niestety nie należy do najłatwiejszych, a burza hormonów daje się we znaki zarówno chłopcom jak i dziewczynkom. Do szeregu zmian zachodzących w organizmie dochodzi także trądzik zwyczajny, który jest zmorą nastolatków. Nieestetyczne krostki i grudki potrafią spędzić sen z powiek zarówno młodszym, jak i starszym pacjentom. Jak zatem leczyć trądzik pospolity? Co stosować na trądzik młodzieńczy?
Trądzik zwyczajny (acne vulgaris) znany także jako trądzik pospolity jest najczęściej występującą, przewlekłą dermatozą, czyli chorobą skóry okresu dojrzewania. Z tego też powodu nazywany jest także trądzikiem młodzieńczym. Szczyt zachorowań u dziewcząt przypada na wiek 14-17 lat, a u chłopców między 16. a 19. rokiem życia. Na trądzik zwyczajny choruje nawet 85% nastolatków i osób po 20. roku życia! W wielu przypadkach trądzik młodzieńczy przebiega łagodnie, a tylko w 15% może mieć przebieg ciężki, który wymaga specjalistycznego leczenia. Wówczas może pozostawić niechciane blizny i przebarwienia.
Trądzik pospolity jest jednostką chorobową diagnozowaną bez większych problemów. Obejmuje przeważnie twarz, a w następnej kolejności tułów, na przykład plecy czy klatkę piersiową.
Powody występowania trądziku pospolitego są często złożone i wieloczynnikowe. Mogą obejmować zarówno uwarunkowania genetyczne jak i zmiany hormonalne, zachodzące w nastoletnim organizmie. Wszystkie te zmiany powodują:
Obserwacje kliniczne wskazują, że w przypadku cięższych postaci trądziku dużą rolę mogą odgrywać czynniki genetyczne. Badania nad konkretnymi genami zaangażowanymi w rozwój tej dermatozy nadal trwają.
W większości przypadków trądzik młodzieńczy wymaga jedynie odpowiedniej, codziennej pielęgnacji. Specjalistyczne leczenie powinno być z kolei dostosowane do wieku pacjenta, występujących zmian skórnych i ich nasilenia. Pacjent powinien zostać poinformowany, że terapia trądziku należy do długotrwałych, a na efekty często trzeba poczekać. Dany lek może okazać się odpowiedni dla jednego pacjenta, a mniej skuteczny dla drugiego.
Leczenie zazwyczaj dobierane jest pod kątem nasilenia zmian skórnych u pacjenta. Podstawowym rodzajem terapii jest leczenie miejscowe. W cięższych postaciach lub gdy leki miejscowe nie są skuteczne lekarz może wprowadzić leki doustne.
Pielęgnacja skóry trądzikowej
Przeważnie regularna pielęgnacja skóry wystarcza w walce z trądzikiem młodzieńczym. Odpowiednie oczyszczanie i ochrona przed czynnikami drażniącymi może okazać się zbawienna dla skóry trądzikowej. Oczywiście podczas wprowadzania specjalistycznego leczenia przez dermatologa również nie możemy obejść się bez codziennej pielęgnacji. Powód jest prosty: wzmacnia ona pozytywne efekty terapii.
Po pierwsze – umiar!
Stare powiedzenie brzmi: co za dużo to niezdrowo i sprawdza się także w przypadku trądziku. Unikajmy zbyt wielu różnych kosmetyków, agresywnych, drażniących preparatów, a także wielokrotnego oczyszczania twarzy w ciągu dnia. Wszystkie te działania mogą pogorszyć nasz stan, doprowadzić do suchości i podrażnienia skóry.
Po drugie- oczyszczanie!
Mycie twarzy dwa razy dziennie pozwala zmniejszyć ilość zaskórników i zmian zapalnych. Odpowiednimi preparatami do oczyszczania twarzy są łagodne kosmetyki, które nie zaburzą pH skóry. Nie należy oczyszczać skóry agresywnie, a poprzez delikatne, koliste ruchy. Preparat myjący należy następnie dokładnie zmyć.
Po trzecie - nawilżanie!
Cera trądzikowa odznacza się zmniejszonym nawodnieniem warstwy rogowej, a stosowane leczenie często prowadzi do jej złuszczania, przesuszenia i zwiększenia przeznaskórkowej utraty wody. Dochodzi do zaburzeń funkcji skóry, która staje się podatna na działanie drażniących czynników zewnętrznych. Rozwiązaniem jest wprowadzenie łagodnego i nietłustego kremu nawilżającego. Ważne by nie posiadał w składzie alkoholu,który dodatkowo wysusza skórę.
Po czwarte - ochrona przeciwsłoneczna!
Czasy modnej opalenizny już dawno minęły na szczęście z korzyścią dla osób ze skórą trądzikową, ponieważ promieniowanie UV zdecydowanie jej nie sprzyja. Stosowane w terapii trądziku leki często powodują, że skóra staje się cieńsza i przez to bardziej wrażliwa na czynniki zewnętrzne takie jak słońce. Pamiętajmy zatem o odpowiednio wysokich filtrach przeciwsłonecznych podczas letnich podróży! Modne nakrycie głowy również pozwoli nam przetrwać letnie upały a skóra naszej twarzy zdecydowanie nam za to podziękuje.
Obecnie dysponujemy szerokim wachlarzem produktów do pielęgnacji skóry trądzikowej. Czasami aż ciężko dokonać wyboru. Z pomocą przyjdzie specjalista dermatolog, który zaproponuje odpowiednie kosmetyki do skóry trądzikowej. Może także przedstawić propozycje dodatkowych zabiegów kosmetycznych. Pamiętajmy, że walka z trądzikiem jest żmudna, a czasami odpowiedni dla naszej skóry kosmetyk nie pojawi się od razu w naszej kosmetyczce.
Terapia miejscowa
Leki miejscowe stosowane w terapii trądziku zwyczajnego mogą wykazywać różne działanie. Przede wszystkim stosuje się leki złuszczające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwłojotokowe i przeciwzaskórnikowe.
W zależności od rodzaju trądziku i stopnia nasilenia zmian stosowane są:
Retinoidy
Pochodne witaminy A stosowane są w dermatologii już od ponad 40 lat. Zmniejszają stan zapalny, działają złuszczająco i komedolitycznie, czyli przeciwzaskórnikowo. Retinoidy wybierane są także chętnie ze względu na ich działanie redukujące blizny i przebarwienia. Mogą być także stosowane w terapii skojarzonej na przykład z antybiotykami miejscowymi czy nadtlenkiem benzoilu. Retinoidy są także niezbędnymi lekami w terapii podtrzymującej trądziku pospolitego. Oprócz szeregu korzystnych właściwości mogą wykazywać także działania niepożądane takie jak suchość, pieczenie, świąd, powstawanie rumienia czy nadwrażliwość na promieniowanie UV. Właśnie dlatego tak ważna jest odpowiednia pielęgnacja, bazująca na nawilżaniu skóry i ochrona przed słońcem w trakcie leczenia. Najczęściej wybieranymi retinoidami do leczenia miejscowego jest adapalen i tretynoina.
Kwas azelainowy
Kwas azelainowy wykazuje działanie złuszczające, przeciwzaskórnikowe, przeciwbakteryjne oraz zmniejsza stan zapalny i łojotok. Daje również dobre efekty w leczeniu przebarwień. Jest dobrą alternatywą dla kobiet będących w ciąży, które nie mogą stosować retinoidów. Może być z powodzeniem stosowany w monoterapii trądziku zaskórnikowego, a także w trądziku grudkowo-krostkowym często w skojarzeniu z retinoidami. Jedynym mankamentem stosowania kwasu azelainowego może być występująca suchość skóry i podrażnienie.
Nadtlenek benzoilu
Jednym z częściej stosowanych i najbardziej rozpowszechnionych leków miejscowych w terapii trądziku pospolitego jest nadtlenek benzoilu. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, a także przeciwzapalne i złuszczające. Wybierany jest często w leczeniu skojarzonym z innymi substancjami miejscowymi w terapii trądziku grudkowo-krostkowego, guzkowego i guzkowo-torbielowatego. Może być także lekiem alternatywnym w terapii trądziku zaskórnikowego. Z działań niepożądanych może dochodzić do wysuszenia, podrażnienia, pieczenia skóry oraz bielenia odzieży czy pościeli. Im mniejsza zawartość nadtlenku benzoilu w preparacie tym rzadsze i mniej dokuczliwe działania niepożądane, dlatego terapię rozpoczyna się zazwyczaj od niższych stężeń.
Kwas salicylowy
Kwas salicylowy znany jest ze swojego działania keratolitycznego (złuszczającego), a także komedolitycznego (przeciwzaskórnikowego). Wykazuje także właściwości przeciwzapalne. Nie powinien być stosowany u osób uczulonych na salicylany. Bywa wykorzystywany miejscowo w alternatywnym leczeniu trądziku zaskórnikowego.
Miejscowe antybiotyki
Działanie miejscowych antybiotyków ogranicza się do działania przeciwbakteryjnego i przeciwzapalnego. Nie stosuje się ich w terapii podtrzymującej ani w monoterapii ze względu na szybko rozwijającą się lekooporność bakterii. Zawsze podawane są w terapii skojarzonej na przykład z retinoidami czy nadtlenkiem benzoilu. Podczas stosowania miejscowych antybiotyków bardzo ważna jest odpowiednia systematyczność. Zaczerwienienie, świąd i pieczenie występują w tym przypadku bardzo rzadko. Często stosowana jest klindamycyna lub erytromycyna. Miejscowe antybiotyki znalazły zastosowanie w postaci zaskórnikowo-grudkowo-krostkowej, a stosowane są zwykle do 12 tygodni.
Hydroksykwasy
Alfa-hydroksykwasy wykorzystywane są zazwyczaj w niskich stężeniach w produktach do użytku domowego oraz w wyższych w peelingach stosowanych w salonach kosmetycznych i dermatologicznych. Ich działanie opiera się na złuszczaniu warstwy rogowej naskórka i poprawy wyglądu skóry. Do alfa-hydroksykwasów należą kwas glikolowy i mlekowy.
Terapia doustna
Uzupełnieniem terapii miejscowej może być odpowiednie leczenie preparatami doustnymi.
Antybiotyki doustne
Antybiotyki doustne stosowane są u pacjentów, u których nie doszło do oczekiwanych rezultatów po zastosowaniu leczenia miejscowego. Mogą być także wprowadzone w terapii skojarzonej z miejscowymi retinoidami lub nadtlenkiem benzoilu w trądziku grudkowo-krostkowym czy guzkowym. Zazwyczaj wybierane są antybiotyki z grupy tetracyklin. Wykazują działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne i nie mogą być stosowane łącznie z terapią miejscową antybiotykami. Stawiamy więc albo na antybiotyk doustny albo miejscowy.
Retinoidy
Do retinoidów, czyli pochodnych witaminy A stosowanych doustnie należy popularna izotretynoina. Hamuje ona wydzielanie gruczołów łojowych, działa przeciwzapalnie, przeciwzaskórnikowo i zmniejsza nasilenie przebarwień i tworzenie blizn. Stosowana jest głównie w ciężkiej postaci trądziku grudkowego, skupionego lub z ryzykiem powstawania trwałych blizn.
Wchłanianie izotretynoiny jest lepsze w obecności tłuszczu, dlatego zaleca się przyjmowanie jej z pożywieniem, najlepiej zawsze o tej samej porze dnia.
Lek ma działanie teratogenne, dlatego nie może być stosowany u kobiet w ciąży, a kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować dodatkowo antykoncepcję podczas przyjmowania leku.
Izotretynoina należy do silnych leków i może wywoływać wiele działań niepożądanych takich jak:
Działania niepożądane mogą występować z różną częstością w zależności od danego pacjenta i różnić się nasileniem. W czasie stosowania leku zaleca się ograniczyć intensywny wysiłek fizyczny oraz wprowadzić kremy nawilżające od pierwszych dni terapii. Może być również konieczne zastosowanie kropli na zespół suchego oka oraz zastąpienie soczewek kontaktowych okularami.
Trądzik młodzieńczy może uprzykrzyć nastolatkom codziennie funkcjonowanie. Wymaga odpowiedniej, regularnej pielęgnacji, a w niektórych przypadkach także specjalistycznego leczenia. Obecnie dysponujemy jednak sporym wyborem leków zarejestrowanych do leczenia trądziku pospolitego. Z pomocą dermatologa możemy ograniczyć powstawanie zmian skórnych, a także zmniejszyć ryzyko pojawienia się blizn i przebarwień w przyszłości.
