Okres wakacyjny, lato sprzyja spędzaniu czasu na zewnątrz. Korzystamy z górskich wędrówek i odpoczywamy nad wodą. Niezależnie od wyboru aktywności, powinniśmy zadbać o nasze bezpieczeństwo, w tym o odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną.
Oczywiście dawka światła słonecznego jest nam niezbędna do prawidłowego funkcjonowania. Po wystawieniu twarzy do słońca czujemy się bardziej szczęśliwi, produkujemy endorfiny, a w skórze wytwarzana jest witamina D. W okresie wyczerpania psychicznego i fizycznego możemy stosować nawet terapię światłem, która określana jest mianem światłolecznictwa lub fototerapii.
Niestety w wielu przypadkach umiarkowane korzystanie z dobrodziejstw promieniowania słonecznego zawodzi, co jest szczególnie widoczne w okresie wiosenno-letnim.
Nadmierne korzystanie ze słońca może mieć poważne konsekwencje zdrowotne, do których możemy zaliczyć:
Należy pamiętać, że na szkodliwe promieniowanie jesteśmy narażeni nie tylko w okresie wakacyjnym, lecz przez cały rok. Do ekspozycji dochodzi często nawet bez wychodzenia z domu, gdyż niektóre zakresy promieniowania mogą przenikać przez szyby.
Oczywiście na ochronę skóry przed promieniowaniem UV powinniśmy zwrócić szczególną uwagę latem, kiedy to najintensywniej korzystamy z kąpieli słonecznych i aktywności na zewnątrz.
Promieniowanie ultrafioletowe (UV) występuje jako:
– promieniowanie UVA (od 315 do 400 nm), które ma możliwość przenikania do skóry właściwej. W zakresie UVA wyszczególniono fale UVA1 (od 340 do 400 nm) oraz UVA2 (od 315 do 340 nm). Promieniowanie UVA może indukować reakcje fototoksyczne i alergiczne, pobudzać powstawanie wolnych rodników oraz prowadzić do zaburzenia ukrwienia skóry,
– promieniowanie UVB (od 280 do 315 nm), które przenika tylko do warstwy podstawnej naskórka. Ten zakres promieniowania wpływa między innymi na syntezę witaminy D, ale z drugiej strony w nadmiernej dawce może powodować rumień i reakcje zapalne,
– promieniowanie UVC (poniżej 280 nm), które jest absorbowane w warstwie ozonowej.
Podstawą działania preparatów przeciwsłonecznych jest obecność filtrów, których funkcją jest pochłanianie, odbijanie lub rozpraszanie promieniowania UV.
Wskaźnik ochrony przed promieniowaniem słonecznym (tzw. faktor lub filtr) określany jest jako SPF (ang. Sun Protection Factor).
Dostępne na rynku preparaty są klasyfikowane zgodnie z klasą ochrony oraz wskaźnikiem ochrony przeciwsłonecznej:
Pamiętajmy, że stosowanie określenia “bloker” dla kosmetyków z faktorem powyżej 100 jest mylące, gdyż żaden preparat nie jest w stanie zapewnić nam pełnej ochrony przeciwsłonecznej.
W wyborze preparatu z odpowiednim SPF powinniśmy uwzględnić między innymi porę roku, porę dnia, warunki pogodowe oraz rodzaj zabarwienia skóry, który bezpośrednio jest związany z określonym fototypem:
Na rynku dostępny jest szeroki wachlarz kosmetyków z filtrami UV, które zapewniają właściwą ochronę przeciwsłoneczną.
Do wyboru mamy między innymi:
Przed nadmiernym promieniowaniem UV powinniśmy chronić nie tylko skórę ciała i twarzy, ale także wzrok. Ekspozycja na zbyt intensywne światło słoneczne może skutkować zaczerwienieniem i podrażnieniem oczu, a nawet pogorszeniem wzroku, dlatego konieczne jest używanie okularów przeciwsłonecznych z odpowiednimi filtrami UV.
W naszej wakacyjnej kosmetyczce nie powinno zabraknąć także kosmetyków po opalaniu, które nie tylko zapewniają odpowiednie nawilżanie i utrwalenie opalenizny, ale przede wszystkim dają ukojenie rozgrzanej skórze. Preparaty te zawierają między innymi substancje łagodzące i przeciwzapalne, co pomaga uniknąć przykrych konsekwencji nadmiernej ekspozycji na słońce.
Podstawą ochrony przeciwsłonecznej jest stosowanie preparatów z SPF oraz odpowiedni wybór rodzaju filtru.
Filtry przeciwsłoneczne możemy podzielić na:
Działanie filtrów mineralnych nie jest oparte na indukcji reakcji chemicznych, lecz na tworzeniu fizycznej warstwy ochronnej odbijającej światło, często obserwowanej w formie bielenia skóry.
Filtry chemiczne wnikają natomiast w powierzchniowe warstwy naskórka, gdzie przekształcają energię świetlną w energię cieplną i pochłaniają szkodliwe promieniowanie.
Zasada działania filtrów fizycznych oparta jest na odbijaniu fal świetlnych. Ten rodzaj filtru nie ma możliwości wnikania w głębsze warstwy skóry, natomiast na jej powierzchni tworzy rodzaj bariery fizycznej dla promieniowania.
Filtry fizyczne mają zwykle pochodzenie mineralne (nieorganiczne) oraz stosowane są najczęściej w preparatach dla niemowląt i dzieci. Efektem aplikacji preparatu z filtrem fizycznym jest bielenie skóry, co często jest niechętnie akceptowane przez dorosłych konsumentów.
Wśród filtrów fizycznych wyróżniamy:
Filtry chemiczne, zwane organicznymi, mają zdolność wnikania w powierzchniowe warstwy naskórka, gdzie pełnią swoją funkcję ochronną. Pod względem chemicznym należą do różnych grup związków. W działaniu filtrów chemicznych znaczenie ma zawarta w nich grupa karboksylowa, która pod wpływem promieniowania ulega przemianom, stając się czynnikiem pochłaniającym światło.
Substancje stosowane jako filtry chemiczne powinny:
Filtry chemiczne ze względu na spektrum działania podzielono na następujące grupy:
W kosmetykach do opalania oprócz filtrów mineralnych i chemicznych mogą być zawarte tzw. filtry naturalne w postaci roślinnego masła lub oleju (np. masło Shea, masło kakaowe, olej arganowy), kitu pszczelego lub ekstraktów roślinnych (np. z kocanki piaskowej, kruszyny europejskiej, zielonej herbaty). Należy jednak pamiętać, że w tym wypadku określenie “filtr” jest mylące, gdyż substancje te nie zapewniają odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej. Dobroczynne działanie tych składników jest oparte na wspieraniu pielęgnacji i korzystnym wpływie na kondycję skóry, ale nigdy nie stanowią ochrony przeciw promieniowaniu UV.
Podobna zasada dotyczy antyoksydantów, takich jak koenzym Q10, β-karoten, witamina C czy witamina E. Substancje te są dodawane do kosmetyków lub dostępne w postaci nutraceutyku do doustnej aplikacji. Przeciwutleniacze mogą wspierać fotoprotekcyjne działanie kosmetyków z filtrami oraz pomagają niwelować skutki działania wolnych rodników, jednak same w sobie nie zapewniają ochrony przeciwsłonecznej.
Regularne stosowanie preparatów z SPF zapewni nam odpowiednią ochronę przeciw szkodliwemu promieniowaniu. Choć kosmetyki z filtrem powinny być stosowane cały rok, szczególną uwagę na ich odpowiednią aplikację powinniśmy zwrócić w okresie najintensywniejszej ekspozycji na słońce, czyli wiosną i latem.
Dla zapewnienia odpowiedniej ochrony należy:
W trakcie kąpieli słonecznych i podczas wakacyjnego odpoczynku najważniejsze jest bezpieczeństwo. Oprócz stosowania preparatów chroniących przed promieniowaniem UV, pamiętajmy o kilku ważnych zasadach. W miarę możliwości unikajmy przebywania na słońcu w godzinach między 11 a 16. Jeśli dokucza nam upał, poszukajmy zacienionego miejsca i dbajmy o odpowiednie nawodnienie organizmu. Wychodząc z domu, nie zapominajmy o nakryciu głowy, przewiewnym ubraniu oraz okularach przeciwsłonecznych z filtrami UV, które zapewnią odpowiednią ochronę oczu.
