Trądzik niemowlęcy może przestraszyć niejednego rodzica, a jest całkiem powszechną dolegliwością skórną u małych dzieci. Nie jest on typowym trądzikiem pospolitym, który występuje u nastolatków choć wygląda łudząco podobnie. Pojawia się nawet u 20% niemowląt w wieku poniżej 6 tygodni. Objawia się grudkami, krostkami, a nawet zaskórnikami.
Trądzik jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób skóry w praktyce dermatologicznej. Rozpoznawany jest powszechnie u nastolatków jednak może pojawić się także u noworodków, niemowląt, dzieci czy po zakończonym procesie dojrzewania.
U noworodków, nawet zaraz po porodzie mogą pojawić się bezbolesne zmiany skórne nazywane trądzikiem niemowlęcym. Gdy wystąpią w pierwszych dniach życia dziecka określane są jako trądzik noworodkowy, który może ustępować samoistnie w przeciągu 3 do 6 miesięcy. Jeśli natomiast pierwsze objawy zaczną pojawiać się dopiero między 6. tygodniem a 12. miesiącem życia wówczas zwane są trądzikiem niemowlęcym.
Trądzik niemowlęcy częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek.
Oprócz trądziku noworodkowego, istnieje jeszcze inna dolegliwość skórna pojawiająca się zazwyczaj do 48 godzin po porodzie. Jest to tak zwany rumień noworodkowy (znany także jako toksyczny rumień noworodkowy), który jest reakcją organizmu na nowe otoczenie. Przybiera on wygląd czerwonych, często rozległych plam, czasami grudek i krostek, a znika samoistnie przeważnie w przeciągu tygodnia.
Dyskusja na temat przyczyn występowania trądziku niemowlęcego nadal trwa. Przypuszcza się, że podłożem zmian jest stymulacja gruczołów łojowych przez hormony płciowe, czyli androgeny. Są one produkowane zarówno przez dziecko jak i przez matkę, która przekazuje je łożyskiem podczas ciąży lub w trakcie karmienia piersią. U dzieci występuje także zjawisko zwiększonego wydzielania łoju, które może trwać nawet do 6. miesiąca życia.
W niektórych przypadkach występowania trądziku niemowlęcego za winowajcę podaje się drożdżaki Malassezia, a dokładniej rozwijającą się u malucha alergię na ten rodzaj grzyba. Niektórzy naukowcy wymieniają także uwarunkowania genetyczne jako przyczynę tej dolegliwości skórnej u małych dzieci.
Czasami z trądzikiem niemowlęcym możemy poradzić sobie bardzo szybko, gdy wina leży... po naszej stronie! Lekarze pediatrzy zauważyli, że trądzik u maluszka może być spowodowany przegrzewaniem dziecka przez rodziców. Gdy zauważymy, że zmiany skórne zanikają przy niższej temperaturze, na przykład podczas spaceru, wówczas możemy podejrzewać, że popełniamy błąd zbytnio przegrzewając niemowlę.
Należy pamiętać, że nieodpowiednia pielęgnacja i wybór kosmetyków zatykających gruczoły łojowe, również może przyczynić się do wzmożonego powstawania grudek i krostek u niemowlaka. Do takich preparatów należą przede wszystkim wszelkie oleiste kosmetyki.
Trądzik niemowlęcy może przypominać trądzik zwyczajny zwany młodzieńczym, który zazwyczaj pojawia się u nastolatków w okresie dojrzewania. Zmiany skórne obejmują najczęściej twarz, a dokładniej policzki, czoło i podbródek. Rzadziej pojawiają się na plecach lub klatce piersiowej. Do objawów trądziku niemowlęcego możemy zaliczyć:
Na szczęście trądzik niemowlęcy przeważnie nie wymaga specjalistycznego leczenia i zazwyczaj zanika samoistnie, nie pozostawiając blizn ani przebarwień. Znane są jednak cięższe przypadki, które powinny być leczone przez specjalistę. Nie zakładajmy jednak najgorszego. Trądzik niemowlęcy zazwyczaj należy do łagodnych dolegliwości skórnych.
Łagodne postaci trądziku niemowlęcego mogą zanikać nawet w przeciągu kilku tygodni choć nie jest to regułą. Wiele przypadków ustępuje z kolei po 6, maksymalnie 12 miesiącach od pojawienia się pierwszych objawów.
W większości przypadków trądzik niemowlęcy manifestuje się jedynie zmianami skórnymi, a brak jest choroby podstawowej odpowiedzialnej za jego przebieg. Wówczas mówimy o łagodnej postaci tej dolegliwości, która ustępuje samoistnie.
Trądzik niemowlęcy wymaga jednak konsultacji z lekarzem pediatrą, który może zlecić dodatkowe badania w celu wykluczenia zaburzeń hormonalnych, chorób zakaźnych i niezakaźnych, reakcji polekowych, podłoża bakteryjnego, wirusowego, grzybiczego czy pasożytniczego.
Wielu rodziców zadaje sobie pytanie czym smarować trądzik niemowlęcy. Zdarza się, że chcąc pomóc maluszkowi, próbują różnych kosmetyków, co może przyczynić się do podrażnień i rozwoju alergii u niemowląt. Nawet dojrzała skóra nie lubi ciągłych nowości i może protestować, tworząc grudki, krostki i zaskórniki. Skóra małych dzieci jest natomiast zupełnie inna, a przede wszystkim cieńsza i bardziej wrażliwa. W przypadku niemowląt musimy zatem zwracać szczególną uwagę na dobór odpowiednich kosmetyków, wybierając najlepiej preparaty hipoalergiczne z krótkim składem, czyli niewielką ilością substancji pomocniczych.
Jak wybrać produkt do pięlęgnacji dla niemowląt?
Kosmetyk dla maluszka powinien:
Z pomocą mogą przyjść także oznaczenia na opakowaniach, które wskazują dla jakiego wieku przeznaczony jest dany kosmetyk. Warto, aby zawierały także odpowiedni atest na przykład Instytutu Matki i Dziecka, Centrum Zdrowia Dziecka czy Państwowego Zakładu Higieny.
Powyższe zasady dotyczą nie tylko skóry trądzikowej u maluchów, ale również pielęgnacji skóry bez grudek czy krostek. Trądzik niemowlęcy zazwyczaj ustępuje samoistnie i nie wymaga wdrażania dodatkowych preparatów. Na konsultację w tym przypadku najlepiej jednak wybrać się do lekarza pediatry.
Trądzik niemowlęcy charakteryzuje się zazwyczaj umiarkowanym przebiegiem. Tylko w ciężkich przypadkach lekarz może wprowadzić takie leki, jakie obecnie stosowane są także w trądziku młodzieńczym. Należą do nich miejscowe retinoidy czy nadtlenek benzoilu oraz antybiotyki, na przykład erytromycyna lub klindamycyna. Pamiętajmy jednak, że nie możemy takich leków wprowadzać na własną rękę! Tylko lekarz po wcześniejszej obserwacji zmian skórnych może zastosować takie leczenie.
Retinoidy i nadtlenek benzoilu w cięższych przypadkach trądziku niemowlęcego stosowane są jako leki pierwszego rzutu. Lekarz może wprowadzić je w monoterapii lub w połączeniu. Antybiotyki miejscowe z kolei nie powinny być stosowane w monoterapii ze względu na możliwość rozwoju opornych bakterii Propionibacterium acnes. Gdy te terapie nie dadzą odpowiednich rezultatów, a istnieje obawa wystąpienia blizn, lekarz może wprowadzić doustne antybiotyki spoza grupy tetracyklin, na przykład erytromycynę. Tetracykliny nie powinny być podawane dzieciom poniżej 12. roku życia, ponieważ wiążąc wapń, zmniejszają jego wchłanianie, skutkując nieprawidłowym rozwojem kości i zębów. Wówczas może dojść do przebarwień zębów i zahamowania wzrostu kości.
Jeśli wszystkie opcje leczenia zawiodą, ostatecznością pozostaje podawanie dziecku doustnej izotretynoiny. Takie sytuacje należą jednak do naprawdę rzadkich i obejmują tylko ciężkie przypadki, które nie reagują na inne leczenie. Izotretynoina doustna zatwierdzona została u pacjentów od 12. roku życia. W badaniach wykazano jednak jej skuteczność także u dzieci poniżej piątego roku życia. Decyzję o wprowadzeniu izotretynoiny może podjąć tylko lekarz w oparciu o indywidualny przypadek, a dziecko powinno być monitorowane pod kątem występowania możliwych działań niepożądanych.
Podsumowując, trądzik niemowlęcy należy raczej do łagodnych dolegliwości skórnych, które ustępują samoistnie. Wymagają jedynie odpowiedniej pielęgnacji, która nie różni się praktycznie od dbania o zdrową skórę dziecka. W niektórych ciężkich przypadkach trądziku, a zwłaszcza z ryzykiem powstawania blizn, wymagane jest specjalistyczne leczenie. Jednak taką decyzję może podjąć jedynie lekarz. Temat leczenia trądziku niemowlęcego jest stale poddawany dyskusjom ze względu na możliwe działania niepożądane silnych leków, stosowanych w poważniejszych przypadkach.
