Przeciwciała ANCA, czyli przeciwciała przeciw cytoplazmie neutrofilów występują w części zapaleń naczyń o podłożu autoimmunologicznym- zapaleniach naczyń związanych z ANCA, i znajdują zastosowanie w ich diagnostyce. Najczęściej wykorzystywanym do ich oznaczania materiałem jest surowica krwi obwodowej. Kiedy wykonać badanie ANCA? Na czym polega? Jak odczytać wynik ANCA?
Przeciwciała przeciw cytoplazmie neutrofilów są autoprzeciwciałami, które reagują swoiście z substancjami zawartymi w ziarnistościach neutrofilów, czyli granulocytów obojętnochłonnych. Granulocyty obojętnochłonne są najliczniejszym typem białych krwinek, biorą udział w nieswoistej odpowiedzi immunologicznej.
Podstawowy podział przeciwciał ANCA opiera się na typie fluorescencji jaki uwidacznia się w badaniu przeciwciał metodą immunofluorescencji pośredniej. Na tej podstawie wyróżnia się;
Badaniem stosowanym jako test przesiewowy wykrywający obecność ANCA w surowicy krwi oraz określającym typ świecenia- okołojądrowy lub cytoplazmatyczny, jest test immunofluorescencji pośredniej.
Drugim etapem, a według najnowszych zaleceń w części wskazań badaniem pierwszego wyboru, jest identyfikacja swoistości antygenowej przeciwciał, najczęściej w teście ELISA, rzadziej innymi metodami. W praktyce klinicznej na tym etapie wykrywa się przeciwciała przeciw mieloperoksydazie (MPO) i przeciw proteinazie 3 (PR3), które mają znaczenie w praktyce.
Rutynowym materiałem do oznaczenia przeciwciał ANCA jest surowica krwi obwodowej. Krew najczęściej pobierana jest z żyły odłokciowej. Do badania nie jest konieczne żadne przygotowanie, nie ma również konieczności pozostawania na czczo.
Oznaczenie przeciwciał ANCA ma znaczenie w diagnostyce i różnicowaniu od innych jednostek zapaleń naczyń związanych z ANCA, do których należą:
W tych jednostkach obecność przeciwciał ANCA, a zwłaszcza konkretnych specyficznych antygenowo przeciwciał anty-MPO i anty-PR3 ma również znaczenie w prognozowaniu przebiegu choroby i ocenie ryzyka wystąpienia niektórych objawów.
Przeciwciała nie służą do monitorowania aktywności choroby - to najważniejszą rolę odgrywa ocena kliniczna.
Przeciwciała ANCA poza wspomnianymi zapaleniami naczyń mogą występować również w innych jednostkach chorobowych, a nawet pojawić się u osób zdrowych(p-ANCA), czy pod wpływem stosowania niektórych substancji.
I tak pośród innych przyczyn występowania przeciwciał ANCA wymienia się:
Ze względu na możliwość występowania przeciwciał ANCA w różnych jednostkach chorobowych i konieczność interpretacji wyniku łącznie z obrazem klinicznym oraz wynikami innych badań dodatkowych, wykonanie badania zalecane jest jedynie w przypadku podejrzenia zapalenia naczyń na podstawie konkretnych danych klinicznych. Dodatni wynik badania przy braku cech choroby nie stanowi podstawy postawienia żadnego rozpoznania a tym bardziej rozpoczęcia leczenia. Bardzo istotne jest, aby o celowości wykonania badania i jego interpretacji decydował lekarz specjalista.
