Jakie czynniki powodują brucelozę? Czy istnieje skuteczne leczenie? Czy choroba występuje w Polsce? Jak można się zarazić brucelozą? Poznaj najważniejsze fakty odnośnie tej choroby!
Bruceloza to zakaźna choroba odzwierzęca, wywoływana przez bakterie z rodzaju Brucella (rząd Rhizobiales).
W ostrej postaci brucelozy obserwowana jest między innymi gorączka, wymioty, bóle kostno-stawowe, zmiany skórne oraz zmiany neurologiczne. Konieczne jest wprowadzenie antybiotykoterapii oraz objęcie pacjenta specjalistyczną opieką lekarską.
Nieleczona bruceloza może przejść w formę przewlekłą, która wiąże się z wysokim ryzykiem wystąpienia zmian kostno-stawowych oraz zaburzeń neurologicznych.
Patogeny wywołujące brucelozę to Gram-ujemne bakterie, które należą do rodzaju Brucella. Mają postać pałeczek (wielkość od 0,5 do 1,5 µm) i nie wytwarzają przetrwalników. Komórki bakteryjne nie posiadają otoczki ani rzęsek, zatem nie mają zdolności ruchu.
Chorobotwórcze względem człowieka są cztery gatunki:
Rezerwuarem bakterii Brucella są:
Do dróg zakażenia zaliczamy:
Po wniknięciu bakterii do organizmu są one fagocytowane przez komórki układu immunologicznego (głównie makrofagi), po czym przedostają się do węzłów chłonnych i ulegają namnożeniu. Następnie wraz z krwią docierają do stawów, narządów wewnętrznych i ośrodkowego układu nerwowego, gdzie powodują reakcję zapalną i zmiany patologiczne.
Na brucelozę może zachorować każdy z nas, jednak do szczególnej grupy ryzyka należą:
Warto wiedzieć, że bruceloza jest często określana jako:
Okres inkubacji trwa od 1 do 4 tygodni, ale może wydłużyć się nawet do kilku miesięcy.
Choroba może mieć zróżnicowany przebieg kliniczny - możliwe jest występowanie bezobjawowej postaci choroby, jak ciężki przebieg w połączeniu z sepsą.
Choroba może występować jako:
Konsekwencją przewlekłej postaci brucelozy są zmiany w układzie kostno-stawowym (np. zmiany zwyrodnieniowo-zapalne) oraz powikłania neurologiczne. Chory może odczuwać przewlekłe zmęczenie oraz zgłaszać problemy z koncentracją. Dodatkowo często obserwowane jest zaburzenie słuchu. Niestety przewlekła postać brucelozy zwiększa ryzyko poronienia oraz wpływa na uszkodzenia narządów wewnętrznych, np. wątroby i serca. Nieleczona przewlekła postać choroby może prowadzić do kalectwa, a nawet śmierci (na poziomie od 2 do 5%).
W rozpoznaniu choroby konieczny jest szczegółowy wywiad z pacjentem oraz przeprowadzenie specjalistycznych badań laboratoryjnych, takich jak:
W diagnozowaniu brucelozy należy wykluczyć występowanie chorób o podobnych objawach (np. grypa, mononukleoza, tularemia, dur brzuszny oraz niektóre nowotwory).
W leczeniu brucelozy stosowana jest antybiotykoterapia, w której wykorzystuje się przede wszystkim doksycyklinę.
Wielu specjalistów zaleca leczenie skojarzone:
Konieczne może być też podawanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Chory często wymaga konsultacji w poradni neurologicznej, kardiologicznej, laryngologicznej oraz psychiatrycznej.
W przypadku ostrej postaci brucelozy, szybkie zdiagnozowanie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia powinno doprowadzić do całkowitego wyleczenia. Niestety przewlekła postać choroby może trwać kilka dekad i w konsekwencji prowadzić do kalectwa oraz zaburzeń neurologicznych.
Bruceloza występuje powszechnie na całym świecie, jednak najwięcej przypadków odnotowywanych jest w regionie Morza Śródziemnego.
Sporadyczne przypadki diagnozowane są także w Polsce, a każdy potwierdzony przypadek wymaga zgłoszenia i rejestracji.
Dane dotyczące zachorowania na brucelozę są publikowane w raportach Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH - PIB. Na podstawie dostępnych dokumentów wiadomo, że w 2022 roku na brucelozę w Polsce zachorowała 1 osoba, natomiast w bieżącym roku (2023) chorobę zdiagnozowano u 5 pacjentów (w okresie od 1 stycznia do 30 listopada).
Niestety do chwili obecnej nie wprowadzono skutecznej szczepionki ochronnej dla ludzi, dlatego w walce z chorobą ważne jest przestrzeganie zasad higieny, szerzenie wiedzy na temat choroby oraz podejmowanie działań profilaktycznych.
W zapobieganiu brucelozy znaczenie ma odpowiednie jakość i bezpieczeństwo żywności pochodzenia zwierzęcego.
Należy unikać spożywania surowego lub niedogotowanego mięsa oraz niepasteryzowanego mleka. Kupujmy produkty tylko w sprawdzonych miejscach oraz dbajmy o właściwą higienę osobistą. Po kontakcie ze zwierzętami oraz przed przygotowaniem posiłku zawsze myjemy ręce i pamiętajmy o dezynfekcji powierzchni roboczych (np. blatów kuchennych).
