Głównymi białkami biorącymi udział w skurczu mięśni są miozyna i aktyna, natomiast funkcję regulatorów w tym procesie pełni tropomiozyna oraz troponina (Tn). Około 97% troponin znajduje się w aparacie kurczliwym, a jedynie kilka procent tego białka zlokalizowane jest w cytoplazmie kardiomiocytów.
Troponina jest kompleksem trzech łańcuchów polipeptydowych stanowiących:
- troponinę C (TnC; masa 18 kDa), której funkcją jest wiązanie jonów wapnia,
- troponinę T (TnT; masa 37 kDa), wiążącej tropomiozynę,
- troponinę I (TnI; masa 24 kDa), wiążącej aktynę.
Troponina jest białkiem izomorficznym, co oznacza, że występuje w kilku odmianach, które mają różną budowę w zależności od tkanki, w której są zlokalizowane.
W komórkach serca największe znaczenie mają izoformy: troponina T oraz troponina I, a wzrost stężenia tych białek w surowicy świadczy o uszkodzeniu tego narządu.
Troponina a zawał serca. Jakie jest
jej znaczenie w diagnostyce zawału serca?
Oprócz ważnej funkcji fizjologicznej związanej ze skurczem mięśni, troponina ma ogromne znaczenie w diagnostyce ostrych zespołów sercowych, w tym zawału serca.
W badaniu laboratoryjnym oznaczana jest troponina T (TnT) oraz troponina I (TnI), które ze względu na lokalizację nazywane są troponiną sercową (cTn).
Z kolei troponina C nie ma znaczenia w rozpoznaniu uszkodzenia serca, gdyż pod względem budowy jest podobna do izoformy szkieletowej.
Podwyższony poziom
troponiny w surowicy krwi - co to oznacza? Jakie są tego przyczyny?
U osób zdrowych troponina sercowa nie występuje w surowicy krwi, natomiast może się tam pojawić w wyniku uszkodzenia mięśnia sercowego.
Proces ten jest związany z uszkodzeniem komórek mięśnia sercowego (kardiomiocytów) w wyniku pojawiającej się martwicy lub bodźców mechanicznych, w efekcie czego troponina cTnT oraz cTnI jest uwalniana do krwi obwodowej, gdzie możemy oznaczyć jej podwyższone stężenie.
Oznaczenie sercowej troponiny u pacjentów z podejrzeniem zawału serca jest obecnie tzw. złotym standardem w diagnostyce i stanowi czynnik umożliwiającym postawienie odpowiedniej diagnozy. Warto pamiętać, że stężenie troponiny zwykle jest ściśle powiązane z rozległością zawału, przez co stanowi cenny parametr także do monitorowania stanu pacjenta.
Należy pamiętać, że zawał serca nie jest jedynym stanem, w którym może dojść do zwiększenia ilości troponiny w surowicy. Proces ten jest obserwowany także w przypadku:
- przewlekłej lub ostrej niewydolności serca,
- zatorowości płucnej,
- przewlekłego ciężkiego nadciśnienia płucnego,
- zapalenia mięśnia sercowego,
- zaburzenia pracy serca (np. tachyarytmia, bradyarytmia),
- elektrycznego uszkodzenia mięśnia sercowego (np. porażenie prądem),
- mechanicznego uszkodzenia mięśnia sercowego (np. resuscytacja krążeniowo-oddechowa),
- znacznego przerostu mięśnia lewej komory serca,
- kardiotoksycznego działania leków (np. 5-fluorouracylu),
- przewlekłej niewydolności nerek (szczególnie w schyłkowym stadium),
- ostrej choroby neurologicznej (np. udar mózgu, krwotok podpajęczynówkowy),
- posocznicy,
- pacjentów w stanie krytycznym (np. z niewydolnością oddechową),
- rozległego oparzenia (> 30% powierzchni ciała),
- skrajnego wysiłku fizycznego (np. u maratończyków).
Jakie są dodatkowe objawy ostrego zespołu wieńcowego?
Oprócz wykonania badania w kierunku troponiny, koniecznością jest sprawdzenie objawów klinicznych ostrego zespołu wieńcowego, które mogą obejmować:
- piekący i ściskający ból w klatce piersiowej, który jest zlokalizowany za mostkiem i odczuwany na większym obszarze (promieniuje do żuchwy, lewego barku lub lewego ramienia, albo do górnej części brzucha, natomiast rzadko do pleców). Taki ból ma charakter narastający, trwa co najmniej 20 min i nie zależy od fazy oddychania czy pozycji ciała. Warto podkreślić, że ból towarzyszący zawałowi serca nie słabnie po podaniu nitrogliceryny pod język,
- duszność,
- osłabienie lub omdlenie,
- kaszel,
- zawroty głowy,
- kołatanie serca,
- nudności i wymioty, którym towarzyszy ból w górnej części brzucha,
- niepokój i stany lękowe.
Jakie badanie należy
dodatkowo wykonać w podejrzeniu zawału serca?
Ważnymi parametrami uzupełniającymi badanie troponin, jest między innymi analiza:
- CK-MB (jedna z izoform kinazy kreatynowej),
- mioglobiny,
- h-FABP (sercowe białko wiążące kwasy tłuszczowe),
- LDH (dehydrogenaza mleczanowa),
- wykonanie badania elektrokardiograficznego (EKG).
Jak się przygotować do badania troponiny?
Troponina może być oznaczona w surowicy po około 3 godzinach od wystąpienia ostrego zespołu wieńcowego i utrzymuje się przez około 10 dni.
W diagnostyce związanej z zawałem serca powinny być wykonane 3 pomiary stężenia troponiny:
- bezpośrednio przy przyjęciu pacjenta,
- po 6–12 godzinach od wystąpienia objawów,
- kolejno po 12–24 godzinach.
Badanie troponiny w surowicy krwi nie wymaga wcześniejszego przygotowania pacjenta i może być wykonane o dowolnej porze. Krew pobierana jest najczęściej z żyły w zgięciu łokciowym, a pacjent nie musi być na czczo.
Z pobranej od pacjenta krwi obwodowej, pozyskiwana jest surowica, która jest badania w kierunku troponiny w specjalnych analizatorach.
Jakie są normy troponiny we krwi?
W surowicy osoby zdrowej może znajdować się śladowa ilość troponiny.
Za górną granicę normy przyjęto:
- dla troponiny I (cTnI): mniej niż 0,04 ng/ml,
- dla troponiny T (cTnT): mniej niż 0,014 ng/ml dla kobiet oraz poniżej 0,022 ng/ml dla mężczyzn.
Jeśli u pacjenta zostaną oznaczone wyższe stężenia, wynik należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem. Pamiętajmy jednak, że każde laboratorium na ustalone wartości referencyjne dla danych parametrów i w oparciu o te czynniki należy interpretować uzyskany wynik.
Jaki jest koszt badania troponiny?
Koszt pojedynczego badania wynosi zwykle od 40 do 50 złotych.
Bibliografia
- Grześk, G., Trajder, A., Bogdan, M., Kubica, A., & Sukiennik, A. (2005, March). Problemy współczesnej diagnostyki biochemicznej zawału serca. In Cardiovascular Forum (Vol. 10, No. 2, pp. 59-58). Via Medica Medical Publishers.
- Nowak, A., Nowak, S., Chowaniec, C., & Wojnicz, R. (2012). Troponina w medycynie sądowej. Arch. Med. Sąd. Krymiol., LXII, 109-120.
- Piechota, W. (2013). Wysoce czuła troponina T w diagnostyce ostrych zespołów wieńcowych. Choroby Serca i Naczyń, 10(1), 33-39.
- Wocka-Marek, T., Kłopotowski, J., Kicka, M., Wylężek, P., Niedziela-Marx, J., & Zygan, U. (2002). Wartość oznaczania troponiny I w diagnostyce uszkodzenia mięśnia sercowego w przebiegu ostrego zatrucia tlenkiem węgla. Medycyna Pracy, 53(2), 119-123.
- Wraga, M., Figiel, Ł., & Kasprzak, J. D. (2010). Markery niedokrwienia i martwicy mięśnia sercowego–stan obecny i perspektywy na przyszłość. Kardiol Dypl, 9(10), 55-73.
- https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/225649,ostre-zespoly-wiencowe-ozw (data dostępu: 25.02.2023)
- https://www.healthline.com/health/troponin-levels#results (data dostępu: 26.02.2023)
