Endometrioza to choroba, która dotyka wiele kobiet, a większość z nich nawet przez kilka lat pozostaje nieświadoma przyczyn swoich objawów. Również wśród lekarzy endometrioza nie jest powszechnie znana. Okazuje się jednak, że naukowcy ciągle badają potencjalne przyczyny endometriozy oraz wpływ różnych składników diety na jej leczenie. Co stosować na endometriozę? Jakie suplementy przyjmować, aby wspomóc leczenie endometriozy?
Endometrioza jest chorobą występującą u kobiet, która polega na obecności tkanki podobnej do błony śluzowej macicy (endometrium) poza macicą. Charakteryzuje się przeważnie silnym bólem, który zmniejsza jakość życia pacjentki. Średnio od pojawienia się pierwszych objawów do postawienia diagnozy mija nawet 10 lat. Niestety czasami mało specyficzne objawy skłaniają pacjentkę do poszukiwania pomocy u innych specjalistów niż ginekolog.
Nacieki endometrialne mogą występować w:
Ogniska endometrialne mogą znajdować się także poza jamą macicy, ale w jej ścianie, czyli mięśniówce. Wówczas mówimy o tak zwanej adenomiozie.
Endometrioza może charakteryzować się silnym bólem:
Jednak zdarza się, że pacjentka nie odczuwa dolegliwości bólowych. Może jednak skarżyć się na szereg innych objawów takich jak między innymi:
Niestety u wielu pacjentek występują także problemy z zajściem i utrzymaniem ciąży. Zdarzają się poronienia i ciąże pozamaciczne. Czasami dopiero problemy z zajściem w ciążę i/lub poronienia naprowadzają ginekologa na odpowiednią diagnozę - podstępnej endometriozy.
Zachodni, szybki styl życia i pogoń za karierą często odbija się na naszym odżywianiu i zdrowiu. Dodatkowo jesteśmy otoczeni niezdrową, wysokoprzetworzoną żywnością, odgrzewanymi posiłkami, a także produktami nafaszerowanymi wręcz dioksynami czy pestycydami. W dzisiejszych czasach kobietom coraz trudniej jest zajść w ciążę, a naukowcy jako przyczynę podają między innymi nasz obecny styl życia i dietę.
Okazuje się, że terapia żywieniowa zajmuje bardzo istotne miejsce w leczeniu endometriozy. Nie jest ona w stanie całkowicie zastąpić konwencjonalnego leczenia, które często polega po prostu na laserowym usunięciu ognisk endometriozy podczas laparoskopii. Jednak suplementacja i odpowiednia dieta mogą w zdecydowany sposób przyczynić się do wsparcia podstawowego leczenia.
Od lat znane jest działanie wzmacniające witaminy D na kości. Udowodniono także, że witamina słońca działa przeciwzapalnie, a także wzmacnia naszą odporność. Może również zmniejszać ryzyko depresji. Ponadto, witamina D obniża stężenie cytokin prozapalnych takich jak:
które są zaangażowane w rozwój endometriozy.
Witaminę D pozyskujemy głównie podczas syntezy skórnej, gdy wystawiamy nasze ciało na działanie promieni słonecznych. Jednak w okresie jesienno-zimowym, gdy zażywamy zdecydowanie mniej kąpieli słonecznych, powinniśmy zadbać o odpowiednią jej suplementację.
Kwasy omega, czyli tak zwane wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA) są niezbędne do prawidłowego działania naszego układu odpornościowego. Niektóre z nich musimy dostarczać wraz z pożywieniem jak na przykład kwas dokozaheksanowy (DHA), czyli Niezbędny Nienasycony Kwas Tłuszczowy (NNKT).
Okazuje się, że kwasy omega mają działanie przeciwzapalne i mogą odgrywać dużą rolę w zapobieganiu i leczeniu endometriozy, co potwierdziły liczne badania. Zwiększona podaż kwasów omega-3 w stosunku do omega-6 spowodowała zmniejszenie przeżywalności komórek endometrium. Co więcej, suplementacja kwasami omega-3 przyczyniła się do zmniejszenia bólu związanego z endometriozą w badaniach na zwierzętach.
Spośród wszystkich suplementów diety, działanie kwasów omega w zapobieganiu i leczeniu endometriozy jest jak dotąd najlepiej przebadane. Jeśli nie dostarczamy naszemu organizmowi ich odpowiedniej ilości (przynajmniej 2 posiłki rybne tygodniowo) wówczas możemy skorzystać z suplementów diety jak tran w płynie czy w kapsułkach.
Kurkumina jest związkiem polifenolowym wyizolowanym z kurkumy, czyli kłącza ostryżu długiego. Ta intensywnie żółta przyprawa stosowana jest przede wszystkim w kuchni indyjskiej jako jeden ze składników curry.
W badaniach potwierdzono, że kurkumina:
Kurkuminę możemy z powodzeniem stosować w kuchni jako przyprawę, a także jako suplement diety na przykład w kapsułkach.
W badaniach wykazano, że magnez:
Co więcej, badania laboratoryjne nie zawsze odzwierciedlają prawdziwy poziom magnezu w naszym organizmie, dlatego warto włączyć go chociaż okresowo podczas terapii endometriozy, zwłaszcza jeśli nie spożywamy go w diecie.
Do naturalnych źródeł magnezu zaliczamy:
N-acetylocysteina (NAC) znana jest w medycynie jako środek stosowany w zatruciach paracetamolem, a także lek mukolityczny. Okazuje się jednak, że związek ten wykazuje silne działanie przeciwutleniające i może być stosowany z powodzeniem w endometriozie. W badaniach N-acetylocysteina:
Sugeruje się, że w przyszłości NAC może zostać wykorzystane również w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych u pacjentek z endometriozą. Wykazano także, że połączenie N-acetylocysteiny z kwasem alfa-liponowym i bromelainą wykazuje silne właściwości przeciwzapalne w endometriozie.
N-acetylocysteina dostępna jest jako suplement diety w kapsułkach.
Resweratrol to silny przeciwutleniacz, który znajduje się przede wszystkim w skórce winogron. Z tego powodu jego duże stężenie występuje w czerwonym winie. Istnieje wiele badań, w których potwierdzono działanie tego związku:
Zbadano także wpływ resweratrolu na przebieg endometriozy i okazało się, że powoduje on:
Jednak w randomizowanym badaniu kontrolowanym nie wykazano działania przeciwbólowego resweratrolu. Potrzebujemy więcej badań nad wpływem resweratrolu na rozwój endometriozy. Na obecną chwilę może on stanowić jedynie terapię wspomagającą, dlatego wypicie kieliszka czerwonego wina raz na jakiś czas powinno zadziałać na naszą korzyść.
Resweratrol dostępny jest także pod postacią soków, kropli czy kapsułek.
Naszą dietę warto także uzupełnić zarówno w witaminę C i E.
Witamina C należy do najsilniejszych przeciwutleniaczy w naszym organizmie, a występuje głównie w owocach cytrusowych. Nie jesteśmy w stanie wytwarzać jej sami, dlatego musimy dostarczać ją wraz z pożywieniem lub w postaci suplementów diety. Udowodniono, że witamina C:
Niestety jak dotąd istnieje niewiele badań dokumentujących wpływ witaminy C na rozwój endometriozy u kobiet. Dysponujemy głównie badaniami in vitro lub na zwierzętach. Warto jednak zadbać o dostarczenie odpowiedniej ilości witaminy C ze względu na jej udowodnione działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne.
Witamina E występuje głównie w:
Witamina E działa również przeciwutleniająco, a jej niski poziom stwierdzono u kobiet chorujących na endometriozę.
Sugeruje się, że stres oksydacyjny może być jedną z głównych przyczyn różnego rodzaju bólu w tym także przewlekłego bólu towarzyszącego endometriozie. Z tego powodu tak ważne jest uzupełnienie naszej diety w naturalne antyoksydanty, a więc między innymi witaminę C i E. W jednym z wielu badań wykazano, że łączne podawanie tych witamin pacjentkom z endometriozą zmniejszyło u nich przewlekły ból miednicy aż o 43%. Nastąpiła także poprawa w zakresie bolesnego miesiączkowania i bólu podczas stosunku.
Zarówno witamina C i E dostępne są także na rynku pod postacią leków i suplementów diety. Pamiętajmy jednak, żeby nie przekraczać maksymalnych dawek dobowych tych składników. Zbyt wysokie dawki witaminy C (powyżej 1000 mg na dobę) mogą powodować odkładanie szczawianów w nerkach i prowadzić do kamicy nerkowej.
Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides) to roślina występująca w naszym kraju na wybrzeżu Bałtyku. Ceniona jest przede wszystkim za swoje właściwości:
Rokitnik zwyczajny to doskonałe źródło witaminy C, ale także karotenoidów, flawonoidów, kwasów organicznych, witaminy E i innych związków czynnych.
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) jest szczególnie znany ze swoich właściwości przeciwdepresyjnych, a także:
W jednym z eksperymentów wykorzystano mieszankę oleju z rokitnika i dziurawca by ocenić ich wpływ na endometriozę u szczurów.
Szczurom wszyto warstwę endometrium w jamę brzuszną i podzielono je losowo na 3 grupy:
Po 28 dniach badania okazało się, że w grupie kontrolnej doszło do znacznego rozrostu implantu, a w grupach z octanem busereliny i olejami do znacznego ich zmniejszenia. W tych grupach doszło także do spadku:
które biorą udział w patogenezie endometriozy.
Okazuje się zatem, że związki zawarte w oleju z rokitnika i dziurawca mogą wpływać na zmniejszenie postępu choroby.
Pamiętajmy jednak, że wiele produktów z olejem z tych ziół występuje jako oleje do stosowania zewnętrznego i tych nie należy spożywać. Ponadto, zioła również wchodzą w liczne interakcje i jeśli przyjmujemy inne leki, należy przed zastosowaniem ziół skontaktować się ze swoim lekarzem lub farmaceutą. Dziurawiec może między innymi zmniejszać skuteczność leków antykoncepcyjnych, a także wywołać zespół serotoninowy, jeśli przyjmowany jest z lekami przeciwdepresyjnymi.
Podsumowując, mimo, że endometrioza jest jeszcze słabo poznaną chorobą, a cierpi na nią wiele kobiet, trwają intensywne badania nad znalezieniem alternatywnych terapii tego schorzenia. Okazuje się jednak, że ważna jest także odpowiednia dieta i suplementacja. O potencjalną rolę w leczeniu endometriozy podejrzewa się także cynk, kwercetynę, probiotyki, kwas α-liponowy i selen, które dały już obiecujące wyniki w badaniach. Najwięcej dowodów na działanie terapeutyczne w endometriozie mają z kolei kwasy omega, witamina D, kurkumina i N-acetylocysteina.
