Czy Legionella jest groźna? Jakie są objawy Legionelli? Jakie są przyczyny zakażenia legionellozą? Jak leczyć Legionellę? Czy jest uleczalna?
Odkrycie bakterii Legionella było związane ze spotkaniem weteranów Legionu Amerykańskiego w Filadelfii w 1976 roku. Bezpośrednio po tym wydarzeniu okazało się, że wielu uczestników zachorowało na nietypowe zapalenie płuc. Niedługo potem ustalono, że wszystkie zakażenia były spowodowane bakterią z rodzaju Legionella, a chorobę nazwano legionellozą.
Bakterie Legionella są powszechne na całym świecie.
Występują między innymi w:
Bakterie Legionella mogą znajdować się także w sprzętach takich jak kuchenne filtry wodne, turbiny dentystyczne, urządzenia wspomagające oddychanie, a nawet w dializatorach.
Oszacowano, że Legionella jest obecna nawet w 70% dystrybutorów wody, więc ekspozycja na tę bakterię wydaje się być dla większości osób nieunikniona.
Obecnie wiadomo, że rodzaj Legionella liczy co najmniej 45 gatunków oraz 64 grupy serologiczne, przy czym za zapalenie płuc w chorobie legionistów odpowiedzialna jest Legionella Pneumophila. Jest to Gram-ujemna bakteria tlenowa, która występuje w postaci pałeczki z rzęskami.
Bakterie Legionella mają charakterystyczne optymalne warunki rozwoju, do których należą:
Choć bakteria Legionella występuje powszechnie w naszym otoczeniu, w niektórych przypadkach może wywołać chorobę zwaną legionellozą. Jej przebieg może być bardzo zróżnicowany, w zależności od stanu zdrowia pacjenta.
W grupie ryzyka wystąpienia ciężkich przypadków legionellozy znajdują się:
Do zakażenia dochodzi poprzez:
Nie potwierdzono dotychczas, by do zakażenia mogło dojść poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą.
W środowisku naturalnym bakterie Legionella stanowią wewnątrzkomórkowe pasożyty pierwotniaków słodkowodnych, natomiast w organizmie człowieka funkcjonują jako oportunistyczne patogeny, które mogą namnażać się w monocytach, makrofagach i komórkach nabłonkowych pęcherzyków płucnych, wywołując między innymi atypowe zapalenie płuc (tzw. choroba legionistów).
Okres wylęgania oraz objawy zakażenia bakteriami z rodzaju Legionella są zróżnicowane i zależne od postaci choroby.
Legionelloza może występować jako:
Choroba legionistów - co należy wiedzieć?
Okres inkubacji wynosi od 2 do 10 dni. Ryzyko zgonu jest wysokie i waha się zwykle od 40 do 80%.
Do charakterystycznych objawów choroby legionistów należą:
Gorączka Pontiac jako pozapłucna postać zakażenia Legionellą
Okres wylęgania wynosi od kilku godzin do kilku dni. W tej postaci choroby nie występują objawy zapalenia płuc. Wszelkie symptomy ustępują samoistnie, a ryzyko zgonu jest znikome.
Do objawów gorączki Pontiac zaliczamy:
Do chwili obecnej w Polsce zmarło 23 pacjentów zakażonych Legionellą.
Diagnostyka legionellozy powinna być oparta na wykryciu antygenu legionelozowego w moczu (UAT, ang. urinary antygen test) lub wykonaniu testu genetycznego przy wykorzystaniu metody Real-Time PCR.
U pacjentów z potwierdzoną legionellozą stosowana jest antybiotykoterapia.
W leczeniu nie działają antybiotyki stosowane w klasycznej postaci zapalenia płuc, natomiast zalecane są antybiotyki makrolidowe, takie jak:
Do chwili obecnej nie wynaleziono skutecznej szczepionki przeciwko chorobie legionistów.
Zakażenia bakterią Legionella Pneumophila odnotowywane są na całym świecie, także w Polsce.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization) oszacowała, że w skali globalnej każdego roku z powodu ciężkiego przebiegu legionellozy umiera od 20 do 100 tysięcy osób.
W naszym kraju istnieje obowiązek zgłaszania każdego potwierdzonego przypadku legionellozy, a następnie dane te są publikowane w postaci raportu dotyczącego zachorowań na wybrane choroby zakaźne w Polsce.
Na podstawie dostępnych dokumentów wiadomo, że w naszym kraju w 2022 roku chorobę legionistów potwierdzono u 110 osób, natomiast gorączka Pontiac została zdiagnozowana u 10 pacjentów.
W bieżącym roku (2023) w okresie od 1 stycznia do 15 sierpnia legionellozę stwierdzono łącznie u 95 osób (w tym 90 przypadków choroby legionistów oraz 5 przypadków gorączki Pontiac).
Aktualnie serwisy informacyjne w Polsce informują o rosnącej liczbie osób zakażonych bakteriami z rodzaju Legionella.
Na Podkarpaciu legionellozę potwierdzono już u ponad 70 osób (stan na 23.08.2023).
Problem dotyczy przede wszystkim powiatów:
Niestety w wyniku zakażenia bakterią Legionella czterech pacjentów zmarło, a wiele osób wymagało hospitalizacji (dane z 23.08.2023).
Na terenie Rzeszowa powołano sztab kryzysowy oraz wyłączono fontanny, kurtyny wodne i poidełka.
Obecnie sytuacja jest stale monitorowana i trwa dochodzenie epidemiologiczne mające na celu ustalenie źródła zakażenia. Pod koniec sierpnia planowane jest przeprowadzenie dezynfekcji sieci wodociągowej znajdującej się na terenie Rzeszowa i okolic.
Lokalne władze przypominają, że bakteria legionella występuje powszechnie w środowisku.
Nie ma możliwości, aby do zakażenia legionellozą doszło poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą.
Oto kilka rad jak możemy uniknąć rozwoju bakterii w naszym domowym środowisku:
