Ketonuria. O czym świadczą ketony w moczu u ciężarnych? Jak rozpoznać ketonurię w ciąży i jak ją leczyć?

Ketonuria prawdopodobnie występuje sporadycznie w większości prawidłowych ciąż. Ciąża to stan fizjologiczny, w którym występują zmiany metaboliczne w organizmie. Wzrost lipolizy i ketogenezy to normalny proces, jednak prowadzi on do ketozy. Obecność ketonów w moczu nie zawsze oznacza problem, jednak należy pamiętać, aby nie zbagatelizować jego obecności.

Niekontrolowana ketonuria może wskazywać na ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej, stanu przedrzucawkowego lub innych zaburzeń metabolicznych, dlatego warto monitorować stan zdrowia kobiet w ciąży.

Ketonemia: To stan, w którym ciała ketonowe gromadzą się we krwi, co zazwyczaj wskazuje na spalanie tłuszczu w wyniku niedoboru węglowodanów.

Ketonuria: definiowana jest jako obecność ciał ketonowych (acetooctanu, β-hydroksymaślanu i acetonu) wydalanych wraz z moczem. Jest to znak, że organizm przestawia się na spalanie tłuszczu w celu uzyskania energii.

Obie te sytuacje mogą występować równocześnie, gdy organizm nie może skutecznie przetwarzać glukozy.

W przypadku, gdy dieta kobiety ciężarnej nie zawiera wystarczającej ilości węglowodanów, organizm przestawia się na wykorzystanie tłuszczów do wytwarzania energii, co prowadzi do wytwarzania znacznej ilości ketonów. Oto kilka przykładów przyczyn wystąpienia ketonurii:

• Niedobór węglowodanów: dieta niskowęglowodanowa lub głodówki mogą prowadzić do ketonurii, gdyż organizm przestawia się na wykorzystanie energii z zapasów tłuszczowych.
• Wymioty i nudności: może powodować odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe, sprzyjając produkcji ketonów, powodem jest nieprzyswajanie dostatecznej ilości węglowodanów z układu pokarmowego.
• Zwiększone zapotrzebowanie energetyczne: wraz z postępującą ciążą, organizm potrzebuje więcej energii, co może prowadzić do mobilizacji zapasów tłuszczu.
• Nieodpowiednia dieta: najlepszym przykładem jest tu dieta pozbawiona węglowodanów, czyli dieta ketogeniczna.

Wysoka zawartość ciał ketonowych w moczu może korelować z występowaniem takich objawów jak:

• owocowy zapach z ust,
• wzmożone pragnienie,
• nudności i wymioty,
• częstomocz,
• biegunka,
• ból brzucha,
• zmęczenie.

Ketonuria może być poważnym zagrożeniem dla zdrowia matki i płodu. Dlaczego?

• Może ona prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym do kwasicy ketonowej, co jest stanem zagrażającym życiu.
• Dla płodu, obecność ketonów może skutkować niską wagą urodzeniową, problemami z rozwojem neurologicznym, zwiększonym ryzykiem wystąpienia wad wrodzonych oraz prowadzić do późniejszych problemów metabolicznych u dziecka.

Ketonurię diagnozuje się poprzez badanie moczu, które może być wykonane w gabinecie lekarskim lub w warunkach domowych. Badanie moczu na ketonurię est proste i szybkie, co ułatwia monitorowanie stanu zdrowia.

Lekarz może również zlecić badania krwi w celu oceny stanu ketonemii.

Leczenie ketonurii w ciąży zależy od etiologii, lecz głównie polega na zmianie nawyków żywieniowych m.in.:

• wprowadzeniu większej ilości węglowodanów do codziennego jadłospisu,
• unikaniu długich przerw między posiłkami,
• piciu odpowiedniej ilości wody i elektrolitów,
• unikaniu węglowodanów prostych (cukru, napojów słodzonych, słodyczy) na poczet węglowodanów złożonych (produktów pełnoziarnistych),
• unikaniu intensywnego wysiłku fizycznego.

Kobiety w ciąży powinny być edukowane na temat ketonurii, w tym jej potencjalnych przyczyn i zagrożeń.

W przypadku wykrycia ketonów w moczu, zaleca się konsultację z lekarzem w celu dalszej oceny, a jeśli to konieczne, dostosowania odpowiedniej diety lub leczenia.

Ważne jest, aby zapewnić odpowiednią podaż węglowodanów oraz nawadnianie, aby zapobiegać nadmiernej produkcji ketonów.

Kobiety w ciąży powinny również unikać intensywnego wysiłku fizycznego.

• E J Coetzee, W P U Jackson, P A Berman; Ketonuria in Pregnancy—With Special Reference to Calorie-restricted Food Intake in Obese Diabetics. Diabetes 1 March 1980; 29 (3): 177–181.
• Spanou, L., Dalakleidi, K., Zarkogianni, K. et al. Ketonemia and ketonuria in gestational diabetes mellitus. Hormones 14, 644–650 (2015). https://doi.org/10.14310/horm.2002.1610
• CHEZ, RONALD A. MD; CURCIO, FREDERICK D. III MD. Ketonuria in Normal Pregnancy. Obstetrics & Gynecology 69(2):p 272-274, February 1987.