Cholesterol pełni bardzo ważną rolę w naszym organizmie. Wymaga on jednak kontroli, gdyż podwyższony poziom cholesterolu może prowadzić do powstawania poważych chorób. Jakie są normy cholesterolu? Jakie badanie wykonać, aby go zmierzyć? Jakie są rodzaje cholesterolu? Czy każdy cholesterol jest zły? Poznaj najważniejsze zasady na obniżenie cholesterolu!
Cholesterol jest organicznym związkiem chemicznym, zaliczanym do lipidów. Cholesterol podzielić można na cholesterol egzogenny (dostarczany wraz z pożywieniem) i cholesterol endogenny (wytwarzany w organizmie).
Cholesterol egzogenny dostarczany jest do organizmu poprzez spożywanie produktów zwierzęcych, jednak większość (2/3) stanowi cholesterol endogenny. Jest on wytwarzany w wątrobie i jelicie, a ponadto znajduje się także w mózgu, osłonkach mielinowych, skórze, nadnerczach, w błonach komórkowych i żółci.
Jest substratem w procesie syntezy hormonów steroidowych (hormony nadnerczy – kortyzol, aldosteron i hormony płciowe – testosteron, estradiol i progesteron), kwasów żółciowych oraz koprosterolu – końcowego produktu przemiany cholesterolu usuwanego z kałem. Bierze ponadto udział w wytwarzaniu witaminy D. Buduje błony komórkowe i jest niezbędny do prawidłowej pracy mózgu.
Cholesterol całkowity dzielimy na:
Cholesterol całkowity określa poziom całościowego cholesterolu we krwi, zarówno egzogennego jak i endogennego. Cholesterol w organizmie występuje w formie lipoprotein, które w zależności od ich rodzaju przenoszone są przez różne białka (HDL, LDL, VLDL, IDL).
Frakcja lipoprotein o wysokiej gęstości odpowiada za transport zwrotny cholesterolu z komórek tkanek do wątroby, a następnie wydalany wraz z żółcią z organizmu. Ten mechanizm pozwala przeciwdziałać nadmiernemu gromadzeniu się cholesterolu.
Frakcja lipoprotein o niskiej gęstości są głównym nośnikiem cholesterolu i to one odpowiedzialne są za jego transport z wątroby do komórek organizmu. Ich nadmiar jest natomiast magazynowany w komórkach.
Stosunek HDL do LDL powinien wynosić 1:3 lub 1:2. Jest o tyle istotny, że określa on ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, których konsekwencją może być zawał mięśnia sercowego.
Lipidogram (profil lipidowy) jest jednym z podstawowych badań biochemicznych krwi, szczególnie często wykonywany w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. Określa on poziom poszczególnych frakcji cholesterolu. Normy cholesterolu są zależne od płci.
- cholesterol całkowity: 125-200 mg/dl
- cholesterol LDL: poniżej 100 mg/dl
- cholesterol HDL: powyżej 40 mg/dl
- nie-HDL: poniżej 130 mg/dl
- trójglicerydy: poniżej 150 mg/dl
Nieprawidłowy wynik profilu lipidowego, w tym cholesterolu całkowitego, może doprowadzić do powstania chorób zagrażających życiu, takich jak:
Podstawą w profilaktyce hipercholesterolemii jest zmiana stylu życia, w tym zwiększenie aktywności fizycznej, rezygnacja z wyrobów tytoniowych i alkoholu oraz odpowiednio zbilansowana dieta.
By zapobiec wzrostowi poziomu cholesterolu we krwi, należy również stosować kilka zasad:
Ponad 60% osób dorosłych w Polsce zmaga się z podwyższonym cholesterolem, jednak nie oznacza to konieczności leczenia farmakologicznego.
Decyzja o leczeniu farmakologicznym zależna jest od wyników badań biochemicznych (profil lipidowy) oraz chorób współistniejących mogących mieć wpływ na rozwinięcie się miażdżycy (np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca).
Jeśli stężenie cholesterolu całkowitego jest wyższe niż 320 mg/dl, a cholesterolu LDL wyższe niż 240 mg/dl – leczenie farmakologiczne należy włączyć jak najszybciej. Dodatkowo u osób z współistniejącą chorobą wieńcową leczenie farmakologiczne jest niezbędne nawet przy prawidłowych wartościach stężenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL.
Do metod niefarmakologicznych obniżenia poziomu cholesterolu zalicza się:
W leczeniu farmakologicznym stosuje się między innymi takie leki jak:
Stosowanie odpowiedniej diety może w znaczący sposób obniżyć stężenie cholesterolu. Główne zasady diety obniżającej stężenie cholesterolu to:
