Gorączka u seniora może towarzyszyć wielu chorobom. Chociaż zwykle kojarzymy ją z infekcjami, może również świadczyć o toczącym się w organizmie stanie zapalnym, chorobie autoimmunologicznej, a nawet nowotworowej. Gorączka u osób starszych wymaga szczególnej uwagi, ponieważ stanowi dla organizmu jeszcze większe obciążenie. Kiedy może być niebezpieczna dla zdrowia? Jak sobie z nią radzić?
Gorączka jest jednym z najważniejszych mechanizmów obronnych naszego organizmu. Podwyższona temperatura ciała wspomaga układ odpornościowy atakowany przez wirusy, bakterie, grzyby czy pasożyty.
Powszechnie uważa się, że prawidłowa ciepłota ciała przy przy pomiarze wykonywanym pod pachą wynosi 36,6°C. Temperatura mierzona w ustach, odbycie czy uchu może być od 3 do 5 kresek wyższa. Gdy znajduje się ona w przedziale od 37,1 do 38°C mówimy o stanie podgorączkowym. Temperatura powyżej 38°C oznacza wystąpienie gorączki. Dopiero po przekroczeniu tej granicy warto zacząć ją zbijać. Przy niższej temperaturze lepiej pozwolić organizmowi, aby sam walczył z chorobą.
Pamiętajmy też, że wysokość gorączki nie musi odzwierciedlać wagi choroby. Przy lekkich infekcjach wirusowych możemy cierpieć na wysoką gorączkę, a w przypadku chorób zagrażających życiu – temperatura ciała może być tylko trochę podwyższona.
Starzenie się organizmu niesie za sobą wiele zmian. U osób w podeszłym wieku mechanizmy regulujące temperaturę ciała działają gorzej niż u młodszych osób. Seniorowi trudniej zatem utrzymać ciepłotę ciała, dlatego przeciętna temperatura jest u niego zwykle niższa niż 36,6°C. To ważna informacja, jeśli chodzi o pojawienie się gorączki. Jak już wspomniano, powinno walczyć się z nią dopiero po przekroczeniu 38°C. W przypadku seniorów warto zareagować jednak znacznie szybciej.
Kolejną kwestią jest osłabiona odpowiedź ze strony układu immunologicznego osób starszych. Powoduje ona, że niektóre infekcje mogą przebiegać bez gorączki lub przy niewielkim wzroście temperatury. Osłabia to naszą czujność, przez co możemy zbagatelizować pierwsze oznaki poważnej choroby.
Na niższą temperaturę ciała wpływa nie tylko wiek. Przyczyniają się do tego również choroby przewlekłe takie jak choroby serca czy cukrzyca, a także regularne stosowanie leków.
Przyczyn gorączki u osób w podeszłym wieku może być naprawdę wiele. Do najczęstszych należą:
Gorączce u osób starszych mogą towarzyszyć objawy charakterystyczne dla infekcji, np. osłabienie, bóle mięśni czy dreszcze. Często senior jest jednak bardziej osłabiony przez chorobę, a ból mięśni wręcz utrudnia poruszanie się.
Mogą pojawić się również takie symptomy jak: senność, splątanie, dezorientacja czy halucynacje. Często myli się je z postępującą demencją, tymczasem mogą one wskazywać na odwodnienie! Pamiętajmy, że jest ono niebezpieczne dla zdrowia seniora i wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem.
Ponieważ wiele osób w podeszłym wieku cierpi na choroby przewlekłe i regularnie przyjmuje leki, zażywanie dodatkowych preparatów zawsze powinno się skonsultować z lekarzem lub farmaceutów. W przypadku gorączki warto sięgnąć w pierwszej kolejności po paracetamol.
W leczeniu gorączki i bólu stosuje się również niesteroidowe leki zapalne. Należą do nich m.in. ibuprofen, kwas acetylosalicylowy czy ketoprofen. Zdaniem ekspertów osoby powyżej 65. roku życia powinny je jednak ograniczyć ze względu na ryzyko pojawienia się działań niepożądanych. Preparaty te mogą wpłynąć niekorzystnie na układ pokarmowy, nerki oraz układ sercowo-naczyniowy. Według jednego z badań działania niepożądane wynikające ze stosowania leków tego typu przyczyniają się aż do 23,5% hospitalizacji wśród osób starszych.
Poza przyjmowaniem preparatów przeciwgorączkowych pomocne mogą być zimne okłady na czoło, kąpiele w wodzie chłodniejszej o 1-2°C niż temperatura ciała oraz picie ziołowych naparów o działaniu napotnym (np. z kwiatu lipy, owoców maliny i dzikiej róży oraz czarnego bzu).
Należy także pamiętać o regularnym przyjmowaniu płynów, ponieważ gorączka zwiększa ryzyko odwodnienia. Każdy kolejny stopień Celsjusza wyższy niż prawidłowa temperatura ciała sprawia, że zapotrzebowanie na płyny rośnie aż o 15%. W przypadku seniorów ma to szczególne znaczenie, ponieważ wraz z wiekiem (nie tylko przy gorączce) łatwiej o odwodnienie. Zaleca się zatem regularne picie mniejszych porcji płynu. Absolutne minimum to 8 szklanek dziennie. Płyny w małych butelkach czy kubkach zawsze powinny stać w łatwo dostępnych miejscach, aby pamiętać o nich przez cały dzień. Nie zapominajmy również o żywności bogatej w wodę. Owoce, warzywa i niektóre przetwory mleczne to doskonałe uzupełnienie codziennej diety.
Jeśli mimo podania leków gorączka utrzymuje się dłużej niż 3 dni, konieczna jest wizyta u lekarza.
Do niepokojących objawów, które wymagają pilnej konsultacji lekarskiej, a niekiedy nawet hospitalizacji, należą:
Gorączka może świadczyć o wielu różnych chorobach, dlatego nie ma jednej recepty, by jej zapobiec. Aby uchronić się przed chorobami zakaźnymi, którym często towarzyszy gorączka, warto poddawać się regularnym szczepieniom. Jest to szczególnie ważne w przypadku seniorów, ponieważ odporność słabnie wraz z wiekiem. Oczywiście szczepienia nie gwarantują 100% ochrony przed chorobą, ale znacznie zmniejszają ryzyko groźnych powikłań, które dla osób w podeszłym wieku mogą być bardzo niebezpieczne.
Kolejną istotną kwestią jest stałe monitorowanie stanu zdrowia seniora. Systematyczne wizyty u lekarza, codzienne pomiary ciśnienia czy wykonywanie badań profilaktycznych pomogą szybko wykryć rozwijającą się chorobę.
Nie bez znaczenia pozostaje także tryb życia. Urozmaicona dieta bogata w warzywa i owoce, ograniczenie tłustych potraw, codzienna dawka ruchu i dbałość o zdrowie psychiczne to sekret pozostania w dobrej formie aż do późnej starości.
Gorączka u seniorów to objaw, którego nie wolno bagatelizować. Nawet niewielkie podwyższenie temperatury przy innych symptomach towarzyszących może świadczyć o rozwoju poważnej choroby. Dlatego zawsze gdy coś nas niepokoi, warto skonsultować się z lekarzem.
